یادداشت | افول هژمونی آمریکا از منظر اندیشکده های جهان ✍️ حامد عزیزی ▪️ افول تدریجی هژمونی ایالات متحده آمریکا، که از پایان جنگ جهانی دوم به‌عنوان قدرت بلامنازع نظم بین‌المللی لیبرال شناخته می‌شد، امروز به یکی از محورهای اصلی تحلیل اندیشکده‌ها و نهادهای سیاست‌پژوهی در آمریکا، اروپا و آسیا تبدیل شده است. نشانه‌های این افول نه‌فقط در سیاست خارجی، بلکه در سطح اقتصادی، دیپلماتیک و حتی نرم‌افزاری آن نیز قابل ردیابی است ۱. پایان نظم تک‌قطبی و بازگشت به چندقطبی‌گری: یکی از برجسته‌ترین تحلیل‌گران روابط بین‌الملل، جان میرشایمر، استدلال می‌کند که دوران «لحظه تک‌قطبی» آمریکا پس از جنگ سرد دیگر پایان یافته و جهان در حال گذار به یک نظم چندقطبی است. به باور او، واشینگتن با تمرکز بی‌رویه بر بحران‌های منطقه‌ای مانند جنگ اوکراین، عملاً از مهار چین ـ به‌عنوان چالش اصلی ـ بازمانده است. او در تحلیلی برای اندیشکده منادیو هشدار می‌دهد که آمریکا دیگر قادر به تحمیل نظم خود به جهان نیست و باید واقعیت ظهور دیگر قدرت‌ها را بپذیرد (John Mearsheimer, 2024). ۲.تضعیف سلطه مالی آمریکا و دلار: کنت روگوف، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد، در گفت‌وگویی با فایننشال‌تایمز هشدار می‌دهد که کاربرد بیش‌ازحد ابزار تحریم، به‌ویژه در دوره ترامپ، منجر به فرسایش اعتماد جهانی به دلار شده است. او می‌گوید: "آمریکا با سلاح‌سازی بیش‌ازحد از دلار، سایر کشورها را به سمت ایجاد نظام‌های مالی جایگزین سوق داده است" (Rogoff, 2023). این روند در درازمدت می‌تواند جایگاه دلار را به‌عنوان ارز ذخیره جهانی تهدید کند و نماد فروپاشی یکی از ستون‌های اصلی هژمونی آمریکا باشد. ۳.کاهش مشروعیت اخلاقی آمریکا: امانوئل تاد، جامعه‌شناس فرانسوی، در کتاب پس از امپراتوری (After the Empire) معتقد است که ایالات متحده دیگر واجد آن «مشروعیت اخلاقی» نیست که پس از جنگ جهانی دوم به‌عنوان مدافع آزادی، دموکراسی و نظم بین‌المللی لیبرال شناخته می‌شد. او می‌نویسد: «عملکردهای نظامی آمریکا بیشتر بازتاب ضعف داخلی است تا قدرت‌نمایی واقعی (Todd, 2002) به‌ویژه پس از بحران‌هایی چون عراق، افغانستان، و خروج پرهرج‌ومرج از کابل، این تصویر جهانی آمریکا تضعیف شده است. ۴.ناکامی در مدیریت جهانی‌سازی: مارتین ولف، تحلیل‌گر اقتصادی فایننشال تایمز، در یادداشتی اشاره می‌کند که شکست آمریکا در مدیریت عادلانه جهانی‌سازی یکی از عوامل اصلی بی‌ثباتی امروز است. او می‌نویسد: "نظم بین‌المللی لیبرال که آمریکا حامی آن بود، به‌واسطه نابرابری‌های درون‌سیستمی و سوءمدیریت سیاسی، اکنون در حال فروپاشی است" (Wolf, 2024). ۵.چالش چی، انتقال مرکز ثقل جهانی: مؤسسه سلطنتی الکانو در اسپانیا در گزارشی تحلیلی تحت عنوان «هژمونی درهم‌شکسته» تأکید می‌کند که رقابت استراتژیک میان آمریکا و چین، نشانه‌ای از انتقال مرکز ثقل نظم بین‌الملل به سمت شرق آسیا است. در این گزارش آمده است: "نفوذ چین در نهادهای جهانی و سیاست‌گذاری در جهان جنوب به‌شکلی بی‌سابقه در حال گسترش است، در حالی که آمریکا به‌دلیل تنش‌های داخلی و استراتژی‌های ناپایدار در موقعیت تدافعی قرار گرفته است" (Real Instituto Elcano, 2023). ۶.شکست سیاست‌های مداخله‌گرایانه: استفان والت، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد، در کتاب جهنم نیت‌های خوب (The Hell of Good Intentions) به‌صراحت می‌گوید که سیاست خارجی آمریکا از پایان جنگ سرد تاکنون، با وجود نیت‌های اعلامی برای ساختن جهانی بهتر، در عمل به شکست منجر شده است. او معتقد است آمریکا در کشورهای مختلف، از خاورمیانه تا آفریقا و شرق اروپا، نه‌تنها نتوانسته نظم ایجاد کند، بلکه به هرج‌ومرج و بی‌ثباتی دامن زده است (Walt, 2018). ▫️ جمع‌بندی: گذار از هژمونی به مدیریت بحران مجموع این شواهد، چه از منظر نظامی، چه مالی و چه نرم‌افزاری، بیانگر آن است که آمریکا دیگر در موقعیت یک هژمون بلامنازع نیست، بلکه در بهترین حالت درگیر مدیریت بحران افول خود است. شاید هنوز از منظر توان سخت، برتری‌هایی داشته باشد، اما قدرت نرم، مشروعیت بین‌المللی، و اقتدار نظامی بی‌هزینه‌ای که در دهه ۱۹۹۰ میلادی در اختیار داشت، امروز به‌طور بنیادین دگرگون شده است. ✅ @asreiranian_ir

گفتگو | دولت برنامه جدی برای اداره کشور ندارد 🎙️ مسعود براتی 🔶 نداشتن برنامه و ایده مشخص بستری ایجاد کرده است که وقتی دلار قیمتش بالا می‌رود، آقای رئیس جمهور می‌گوید؛ من نمی‌دانم یقه چه کسی را بگیرم 🔷 یک جریان سیاسی -رسانه‌ا‌ی بسیار جدی با ابعاد اقتصادی داریم که معتقدند بدون هیچ تردیدی باید همین مسیر را در مذاکره ادامه دهیم. مثل فعالین اتاق بازرگانی و رسانه‌هایی که به اینها متصل هستند ✅ @asreiranian_ir

گزارش غزه | تله تونل ها در انتظار ارابه های جذعون؟ ▪️ رژیم صهیونیستی از سحرگاه دیروز عملیاتی زمینی با نام «ارابه‌های جذعون» علیه غزه آغاز کرد که به ادعای رسانه‌ها، بزرگ‌ترین تهاجم زمینی این رژیم در دو دهه اخیر است. این عملیات با هدف اعلام‌شده تسلط عملیاتی بر غزه، با حملات سنگین هوایی و زمینی همراه بوده و منجر به کشته شدن دست‌کم 130 نفر، از جمله زنان و کودکان، در مناطق مختلف غزه شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، در پیامی تصویری مدعی شد که نیروهای این رژیم کنترل نظامی غزه را به دست خواهند گرفت. بتسلئیل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل، نیز با لحنی تند اعلام کرد که غزه مانند رفح «با خاک یکسان» خواهد شد، اشاره‌ای به تخریب گسترده در رفح طی عملیات‌های پیشین. 🔶 تحلیل نظامی و برتری حماس در نبرد تونل‌ها: منیر شفیق، تحلیل‌گر کهنه‌کار فلسطینی، پیش‌تر در تحلیلی نظامی هشدار داده بود که ارتش اسرائیل به دلیل پرهیز از درگیری‌های مستقیم در جنگ‌های پیشین، گزینه‌ای جز تهاجم گسترده در «نقاط صفر» (نبردهای نزدیک و تن‌به‌تن) ندارد. او معتقد است که حماس در نبرد تونل‌ها برتری تاکتیکی دارد، زیرا ارتش اسرائیل نمی‌تواند از برتری هوایی یا پهپادها در چنین نبردهایی بهره ببرد. شفیق پیش‌بینی می‌کند که این عملیات برای اسرائیل به شکست نظامی سنگینی منجر خواهد شد، به‌ویژه به دلیل ناتوانی در مدیریت جنگ شهری و تونلی. او همچنین به وضعیت اسیران اسرائیلی اشاره کرده و هشدار می‌دهد که این عملیات می‌تواند سرنوشت آن‌ها را به خطر بیندازد. 🔷 عملیات با پوشش زنانه و نقض قوانین بین‌المللی: در صبح روز نخست عملیات، حماس اعلام کرد که نیروهای ویژه اسرائیلی با «لباس زنانه» و به‌صورت مخفیانه در خودروهای غیرنظامی وارد خان یونس شده و تلاش کردند احمد کامل سرحان، فرمانده تیپ‌های ناصر صلاح‌الدین (شاخه نظامی کمیته‌های مقاومت مردمی)، را بربایند. در درگیری مستقیم، سرحان به شهادت رسید و نیروهای اسرائیلی همسر و فرزندان او را ربودند. حماس این اقدام را نقض آشکار قوانین بین‌المللی و استفاده از غیرنظامیان به‌عنوان سپر انسانی محکوم کرد و از جامعه جهانی خواست تا این جنایت را محکوم کرده و برای آزادی گروگان‌ها اقدام کند. 🔶 رژیم صهیونیستی در حالی که مذاکرات صلح با میانجی‌گری قطر در جریان است، قانونی تصویب کرد که قطر را در فهرست کشورهای دشمن قرار می‌دهد، اقدامی متناقض با نقش میانجی‌گری قطر. مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل پیشنهاد کرده که رژیم ضمن مهار دیپلماتیک قطر و ترکیه به‌عنوان تهدید بالقوه، در مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا فعال‌تر عمل کند تا برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کرده و فشار اقتصادی و عملیات مخفی علیه تهران را ادامه دهد. همچنین، این مؤسسه خواستار بازتعریف پیمان دفاعی با آمریکا و تثبیت دستاوردهای نظامی از طریق دیپلماسی شده است. 🔷 جهان به این تهاجم واکنش‌های شدیدی نشان داده است: مراکش: هزاران نفر در کازابلانکا علیه سیاست‌های گرسنگی دادن اسرائیل به غزه تظاهرات کردند. هلند: ده‌ها هزار نفر با لباس‌های قرمز در لاهه راهپیمایی کردند و خواستار اقدام دولت هلند برای توقف حملات شدند. آمریکا: اعتصاب غذای دانشجویان دانشگاه UCLA ادامه دارد و برخی فعالان پس از 9 روز اعتصاب به بیمارستان منتقل شدند. سوئد: وزیر امور خارجه این کشور حمله را نقض قوانین بین‌المللی خواند و خواستار ازسرگیری کمک‌های بشردوستانه به غزه شد. اسپانیا: وزیر خارجه اسپانیا با ابراز همدردی با مردم غزه، خواستار اخراج اسرائیل از یوروویژن شد. بریتانیا، فرانسه، کانادا: این کشورها که پیش‌تر از اسرائیل حمایت کرده بودند، هشدار دادند که در صورت ادامه حملات و محدودیت‌های کمک‌رسانی، تحریم‌هایی علیه اسرائیل اعمال خواهند کرد. 🔶 نظم جدید و فرصت‌های استراتژیک: تحلیل‌گران معتقدند که این تهاجم اعتبار جهانی اسرائیل را بیش از پیش خدشه‌دار کرده است. منیر شفیق تأکید می‌کند که نتانیاهو پس از ناکامی در دستیابی به اهداف اعلام‌شده، به «فرار رو به جلو» روی آورده و با کشتار گسترده و تخریب زیرساخت‌ها، از جمله بیمارستان‌ها، چهره‌ای منفی از رژیم صهیونیستی ترسیم کرده است. این اقدامات به گفته او، نه‌تنها مشروعیت رژیم را زیر سؤال برده، بلکه به فاجعه‌ای استراتژیک برای آینده آن منجر شده است. 🔷 این وضعیت فرصتی برای کشورهای مستقل مانند ایران فراهم کرده تا با دیپلماسی فعال و نقش‌آفرینی فکری، نظم جدیدی را ترویج کنند.پیشنهاد شده که فعالان ایرانی با استفاده از ارتباطات جهانی، به تبیین مبانی فکری جدید برای جایگزینی نظم کنونی کمک کنند. این تحول نیازمند وارونگی موازنه قوا و ارائه مصالحه‌ای جدید در سطح جهانی است که اسرائیل از ارائه آن ناتوان بوده و در عوض، با اقدامات نظامی خود در باتلاقی اخلاقی و استراتژیک فرو رفته است. ✅ @asreiranian_ir

گفتگو | چگونه حساس کردن جامعه نسبت به مذاکرات، دست مذاکره کننده را می بندد 🎙️ مسعود براتی: 🔷 اقای خواجه که زمانی قائم مقام آقای صالحی بود، نقل می‌کند که در دیداری با همتای ایتالیایی‌اش، در پاسخ به حرف‌های معمول طرف ایرانی مثلا اینکه حقوق ما را محترم بشمارید یا اینکه به طور واقعی به ما امتیازات مشخص بدهید، در آنجا طرف ایتالیایی به طرف ایرانی می‌گوید که تا قبل از تشکیل دولت جدید مذاکره کنید تا توافقی توافقی صورت بگیرد. 🔶 الان این مردم شما هستند که از شما می‌خواهند توافق کنید. این یعنی که جریان اجتماعی به نفع ما شده است و شما تحت فشار هستید، نه ما. ✅ @asreiranian_ir

📷عکس نوشت تیتر یک؛ بدون برجام، بدون FATF، شهید رئیسی معطل بیگانگان نبود. ✍️ مسعود براتی ✅ @asreiranian_ir