🔰گزیده ای از درس اخلاق استاد شب زنده دار دام ظله 📆تاریخ درس اخلاق: 1397/09/13 موضوع: شرح دعای مکارم الاخلاق 💠اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَلِّغْ بِإِيمَانِي أَكْمَلَ الْإِيمَانِ، وَ اجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ الْيَقِينِ، وَ انْتَهِ بِنِيَّتِي إِلَى أَحْسَنِ النِّيَّاتِ، وَ بِعَمَلِي إِلَى أَحْسَنِ الْأَعْمَالِ. در محضر مبارک دعای شریف مکارم الاخلاق هستیم، این دعای شریف برای فرهیختگان در سلوک الی الله است. درخواست سومی که در این دعا است «وَ انْتَهِ بِنِيَّتِي إِلَى أَحْسَنِ النِّيَّاتِ،» می باشد، یعنی نیتم را به بهترین نیت ها برسان، این جمله یک پیامی دارد و آن این است که برای وصول به این مقاصد و مقامات عالی معنوی باید سعی و تلاش کرد و فعالیت داشت. 🔷أحسن نیات ابتدا باید معنای نیت را دقیق فهمید، نیت از مقوله لفظ نیست اگرچه در برخی کتب فقهیه سابق از آن به لفظ تعبیر می کردند، ولی نیت لفظ نیست. ولو در بعض عبادات مثل حج دستور داده شده که آن نیت قلبی را به زبان هم بیاوریم. نیت یک امر باطنی، درونی و قلبی است. اما نیت همان گونه که بزرگان فرمودند به دو معنا امده است: یک معنای نیت داعی و انگیزه عمل است. انسان و عاقل هر عملی را که انجام می دهد به یک انگیزه و داعی آن را انجام می دهد یعنی عمل به خاطر انگیزه خاصی انجام داده می شود و معنای دیگر نیت، قصد داشتن است. وقتی عمل اختیاری را می خواهید انجام دهید قصد شکل می گیرد البته یکی از مقدمات تحقق قصد، داعی و انگیزه است. بنابر اساس معنی اول، برای اینکه داعی و انگیزه انسان حَسن باشد، باید انگیزه خود را از چیزهایی که باعث ناثواب شدن انگیزه و داعی می شود پالایش کند، معاذالله اگر کسی عملی را برای خشنودی ناس انجام می دهد، برای اینکه مردم او را بپسندند و تمجید کنند، این نیت نادرستی در باب عبادات و غیر عبادات است یا داعی او جای گرفتن در دل مردم باشد این انگیزه نادرستی برای انسان موحد است. اگر از همه چیز غمض عین شود این عمل او ترجیح مرجوح بر راجح است چرا که به جای اینکه برای رضای خدا عمل را بیاورد برای زید و عمرو و بکر بیاورد که همه به خدای متعال فقیرند اگر از او تعریف هم کنند ثم ما ذا؟ یک تعریف گذرا و غیر نافعی است. مضافاً به اینکه آن کسی که همه کار عالم در دست اوست گفته است که من این عمل را نمی پذیرم و به آن شخصی که عمل را برای او انجام دادی واگذار می کنم. 🔶اقسام نیت به معنی داعی 🔸 وصول به موعود نیت به معنی داعی وجوهی در آن متصور است که همه این ها در حَسن بودن شریک است. گاهی ممکن است انگیزه انسان بر عملی که واجب یا حرام است یا از مستحبات و مکروهات است این باشد که به ثواب های موعود بر آن برسد و یک هدف این چنینی دارد که معمول فقها فرمودند این حَسن است، بعضی از فقها نادرناً مثل سید بن طاووس که به ایشان نسبت داده شده است که اگر کسی نماز را به این قصد بخواند نمازش باطل است. 🔸 فرار از عقاب الهی گاهی ممکن است انگیزه انسان، فرار از عقاب باشد که این در واجبات و محرمات است و در مستحبات و مکروهات عقابی نیست که بخواهد فرار از عقاب باشد. این هم حَسن است. معروف و مشهور بین فقها این است که عمل با این انگیزه باطل نیست، اگرچه در اینجا به سید بن طاووس نسبت بطلان در این فرض داده شده است و گاهی ممکن است از اینکه انسان با فطرت و عقل و عملی به نعمت هایی که خداوند به شخص داده است توجه و التفات کند به داعی شکر آن نعمت ها عمل را انجام دهد که این از مراتب قبل بالاتر است. به رسول خدا (ص) بحسب نقل عرض شد که برای شما بهشت و مقامات بهشتی تضمین شده است، برای چه خودتان به زحمت می اندازید؟ حضرت فرمودند: « فَلَا أَكُونُ عَبْداً شَكُورا »، من یک بنده شاکری نباشم؟ از امیر المومنین علیه السلام در حکمت 290 نهج البلاغه نیز آمده است که فرمودند « وَ قَالَ ع لَوْ لَمْ يَتَوَعَّدِ اللَّهُ [سُبْحَانَهُ] عَلَى مَعْصِيَتِهِ لَكَانَ يَجِبُ أَلَّا يُعْصَى شُكْراً لِنِعَمِه »، اگر خدای متعال وعده عقاب بر گناهان اش نداده بود، نفرموده بود جهنم می برم، عقاب می کنم، بر انسان لازم بود که گناه و نا فرمانی خداوند را نکند. و این انگیزه و داعی نسبت به قبلی ها احسن است. 🔸 شُکر بالاتر بودن این داعی و افضل بودن آن، نسبی و اضافی است چرا که گاهی ممکن است داعی انسان شکر باشد؛ ولی این شکر طریقی است برای ازدیاد و استجلاب نعمت. چون نسبت به ازدیاد نعمت در فرض شکرگزاری وعده داده شده است که در اینجا اینکه داعی شخص استجلاب چه نعمت هایی باشد در ارزش آن موثر است، اینکه نعمت های بالا دست مثل نعمت شناخت و معرفت خدا و اهل بیت علیهم السلام و محبت نسبت به ایشان را و ازدیاد این نعمت را در نظر داشته باشد یا اینکه نعمت های پایین دست و مادی را در نظر داشته باشد فرق می کند.

🔸 حیاء از خداوند متعال گاهی ممکن است داعی و انگیزه انسان حیاء از خداوند متعال باشد، از اینکه دستور خداوند را امتثال نکند حیاء می کند. یکی از صفات پیامبر اکرم همین با حیا بودن بود، چنانکه قران کریم به آن تصریح می کند البته خداوند این حیا را ندارد و می فرماید: « فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا ». حیاء باعث می شود که انسان به بسیاری از ناروایی ها آلوده نشود. 🔸 حب خداوند گاهی ممکن است انگیزه انسان حباً له باشد، داعی انسان حبّ خداوند باشد « يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَه »، اینها خداوند را دوست دارند و خدا هم آن ها را دوست دارد، این یک دوستی دو طرفه است. البته اینها مانعه الجمع نیستند یعنی ممکن است به خاطر شکر هم باشد ولی آنچه در نفس او تجلی کرده است این حب است. این حب اگر برای انسان ثابت شود عمل او بسیار پیراسته از امور ناروا خواهد شد 🔸 تعظیم خداوند گاهی ممکن است انگیزه و داعی انسان تعظیم خداوند متعال باشد. انسان مثلا در زندگی دنبال حرف پدرش می رود بخاطر اینکه پدرش را بزرگ می داند، معلم و مرجع تقلیدش را بزرگ می داند، رهبرش را بزرگ می داند. این هم یکی از انگیزه های حسن است و این نیز بسیار بالاتر از برخی از دواعی قبل است. 🔸 اجابت له تعالی انگیزه دیگری که در بعضی از اشخاص وجود دارد اجابةً له تعالی است. یعنی نمی خواهد حرف اش را زمین بگذارد. می خواهد آنچه خدا از او خواسته است روی زمین نگذارد. منشاء این داعی حب و تعظیم به طرف مقابل نیست بلکه اجابت خواسته او است. این داعی هم حَسن است. 🔸 فرار از عیب گاهی داعی ممکن است این باشد که شخص عارش میشود که بگویند او کسی است که طاعت خدا نمی کند و معصیت می کند لذا برای اینکه این عیب به او نچسبد عمل را انجام می دهد. این نسبت به برخی از موارد پیشین از رتبه پایین تری برخوردار است. 🔸 اهلیت خداوند برای عبادت وجه دیگر انگیزه این است که خدای متعال را بخاطر « وجده اهلاً للعباده » عبادت می کند، همان که از امیرالمومنین نقل شده است. شاید اگر صدور این روایت مسلم باشد، احسن النیات هم همین باشد چرا که در امیرالمومنین احسن مطلق وجود دارد. آن داعی که برای عبد بالاتر از آن تصور نمی شود. بحسب آنچه که به آن بزرگوار نسبت داده شده است فرمودند، البته در مجامع روایی ما به این برخورد نشده است اما مرحوم ابن میثم در شرح کلمات امیرالمومنین مرسلا نقل فرموده، مرحوم مجلسی دوم در مراة العقول و مرحوم فیض کاشانی در تفسر شریف صافی نقل فرمودند که حضرت فرمودند : « مَا عَبَدْتُكَ خَوْفاً مِنْ نارِكَ وَ لَا طَمَعاً فِي جَنَتِک بَل وَجَدْتُكَ أَهْلًا لِلْعِبَادَةِ فَعَبَدْتُكَ. ». تو اهل عبادت هستی، وقتی ما به تو نظر می کنیم می بینیم ما باید فرمان بردار تو باشیم. 🔸 تقرب به خداوند داعی و انگیزه دیگر تقرب به خدای متعال است، این تقرب یک مفادی دارد که ما مفاد این تقرب را به تشبیه و تنزیل معقول به محسوس متوجه می شویم. تقرب مکانی یعنی اینکه فاصله با او کم شود، وقتی می خواهیم تقرب مکانی پیدا کنیم یعنی فاصله خودمان را با متقرب الیه کم کنیم و تقرب معنوی با متخلق شدن به اخلاق الهی کم می شود. هر چه ما خودمان را بتوانیم به اخلاق صحیح متصف کنیم و خودمان را از اخلاق ناروا پالایش کنیم، آن وقت به مقام « حتی اجعلک مِثلی او مَثلی» می رسیم. یا آنچه که از ائمه علیهم سلام نقل شده است که ما را از مرتبه الوهیت پایین بیاورید و آنچه که بگویید درست است. که در برخی از ادعیه ماه رجب هم است « لا فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ ». 🔸 تلفیق آخرین وجه تلفیق است، یعنی ممکن است شخصی چند انگیزه با هم داشته باشد، ممکن است برای کسی هم حباً، شکراً، حیائاً، تقرباً و تعظیماً و مجموعه این موارد برای او انگیزه بشود. 🔷مراد از احسن النیات اما نسبت به اینکه احسن کدام است شاید بتوان مراد از احسن النیات را این دانست که داعی من را بر عمل ام جامع بین همه این خوبی ها که گفتیم قرار بده. چیزی که هم شُکر، هم حب به خدای متعال، هم حیا، هم تعظیم، هم اجابت دعوا، هم اهل عبادت بودن او عبد را برانگیخته است تا اینکه در مقام امتثال و اطاعت خدای متعال بربیاید. 🔷راه ارتقاء نیت خود این دعای شریف راهکاری برای ارتقاء داعی نشان داده است، و آن این است که اگر ایمان شخص اکمل الایمان شد و اگر یقین او به همه عقائد حقه احسن الیقین شد به طور قهری از آن شخص، این دواعی بلند به دست می آید، البته باید توجه داشت در کنار فطرت و عقلی که در انسان قراردارد، نفس انسان داعی انسان را به سوی دیگری می کشد و خارج از نفس هم اموری است که مدام دواعی ناروا را ایجاد می کند و همچنان این دواعی روز به روز نسبت به سابق بیشتر می شود و موانع بیشتر می گردد. و انسان باید با توکل بر خدا و استیثاق به او در مقابل این جاذبه ها و کشش هایی که وجود دارد خودش را حفظ کند.

🔷نیت به معنی قصد این در صورتی است که ما نیت را به معنای داعی و انگیزه بگیریم. اما اگر نیت به معنی قصد باشد یک رابطه ای بین قصد و مقصود است که ممکن است حُسن یا عدم حُسن را از آن بگیرد. قصد مبادی می خواهد و بدون مبادی انقداع نیت و قصد در نفس انسان نمی شود. یکی از مبادی قصد، داعی و انگیزه است. چون این انگیزه در وجودش هست قصد این عمل را می کند. یکی هم صفات خود نیت است. گاهی نیت صادقه است، گاهی نیت ثابته است، گاهی نیت مستمره است، یا نیتی است که امروز پیدا شده است و ممکن است فردا از بین برود. اگر یک نیتی بخواهد حسن سپس احسن بشود باید سه مرتبه را باید حساب بکند، از نظر اینکه منوی اش چه هست؟ از نظر اینکه مبادی اش چه هست؟ از نظر اینکه خود این نیت حاصله چه نیتی است؟ همه این ها در روایات است « اللهم ثبت نیتی »، این نیت من را پایدار قرار بده، نیت حسن و احسن آن است که پایدار و استمرار داشته باشد، مثل توصیفی که امام صادق سلام الله علیه برای حضرت ابالفضل سلام الله علیه کردند و فرمود که « صلب ایمان » بود یعنی ایمان اش خیلی محکم و قرص بود. حالا چگونه نیت صلب می شود؟ ممکن است بخاطری مبادی اش یا منوی اش باشد، ممکن است از صفات دیگر شخص باشد. بنابراین کسانی که خداوند متعال در نهاد آن ها حب به معنویت، حب دریافت معارف کتاب و سنت و حب تربیت شدن به تربیت الهی طبق تربیت های اهلبیت علیهم السلام قرار داده، باید در این جمله های رسیده از معصومین دقت کنند و راه را پیدا کنند. راه فقط منحصر در جمله های رسیده از اهلبیت سلام الله علیهم است، راه تضمین شده درست آن است که ائمه علیهم سلام فرموده اند. راه آن است که ما در کلمات آنها دقت کنیم و راه را پیدا کنیم و در خودمان پیدا کنیم تا ان شاءالله به آنچه که خدای متعال برای آن ما را خلق فرموده است برسیم. خدای متعال ان شاءالله نعمت دریافت معارف کتاب و سنت را به همه ما عطاء بفرماید. #پندهای_سعادت #گزیده_درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

📷 | #عکس_نوشت 🔰تقرب به خداوند متعال 🔸استاد شب زنده دار دام ظله: اگر انسان متخلق به اخلاق الهی شود و خود را از اخلاق ناروا پالایش کند به خداوند متعال تقرب پیدا می کند، اگر ایمان انسان کامل شد و به احسن الیقین رسید مولود قهری این مقامات این است که انگیزه های انسان عالی می شود. 📆 97/09/13 | #درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

🔈 | #صوت 🔸استاد شب زنده دار"دام ظله" 🔰اگر خداوند متعال وعده عقاب و عذاب جهنم نداده بود، لازم بود که انسان گناه نکند. 📆تاریخ : 97/09/13 | درس اخلاق #درس_اخلاق #پندهای_سعادت @pand_saadat

🔰 برگزاری درس اخلاق 🔸درس اخلاق حضرت استاد شب زنده دار«دام ظله» امشب سه شنبه مورخ 97/09/20 همراه با اقامه نماز مغرب و عشاء به امامت معظم له در موسسه بقیة الله «عج»برگزار می شود. 🔹مکان برگزاری: مؤسسه بقیه الله «عج» 🚩آدرس موسسه بقیه الله «عج»: 1⃣مسیر شماره یک: خیابان آیت الله مرعشی نجفی «رحمه الله علیه» (خیابان ارم)، کوچه 16 (ارک)، کوچه شهید حسین پور، انتهای کوچه، موسسه بقیة الله«عج». 2⃣مسیر شماره دو: خیابان معلم، کوچه 21، کوچه4، موسسه بقیه الله «عج». #درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

🔈صوت درس اخلاق 🔸حضرت استاد شب زنده دار دام ظله 📆تاریخ: سه شنبه 97/09/20 #صوت #درس_اخلاق #صوت_درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

🔈 | #صوت 🔰"نیت روح عبادت است" 🔸استاد شب زنده دار"دام ظله" 📆تاریخ : 97/09/20 | درس اخلاق #درس_اخلاق #پندهای_سعادت @pand_saadat

📷 | #عکس_نوشت 🔰"روح عبادت نیت است" 🔸استاد شب زنده دار دام ظله: روح عبادات نیت است. ممکن است عملی آنچنان ارزشمند نباشد اما اگر انگیزه عمل الهی باشد آن عمل تا خداوند متعال برده میشود و به عالی ترین وجه پذیرفته میشود، اگر انسان انگیزه و نیت کار خود را الهی کند کار او دارای ارزش بیشتری خواهد شد. 📆 97/09/20 | #درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

🔰گزیده ای از درس اخلاق استاد شب زنده دار دام ظله 📆تاریخ درس اخلاق: 1397/09/20 موضوع: شرح دعای مکارم الاخلاق 💠اللَّهُمَّ بَلِّغْ بِإِیمَانِی أَکْمَلَ الْإِیمَانِ، وَ اجْعَلْ یَقِینِی أَفْضَلَ الْیَقِینِ ، وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیَّاتِ، وَ بِعَمَلِی إِلَی أَحْسَنِ الْأَعْمَالِ. به این فراز مبارک « وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیَّاتِ » رسیدیم. در جلسه قبل عرض شده که نیت به دو معنی است، یک به معنی داعی و انگیزه و یکی هم به معنی قصد است. 🔸در این دعای شریف حضرت امام علی بن الحسین علیه السلام با لسان دعا به ما می آموزند که این درخواست را از خدای متعال داشته باشیم، یعنی این معرفت را داشته باشیم و بعد از این معرفت این درخواست را از خدای متعال داشته باشیم و در این راه گام برداریم که نیت های ما احسن النیات باشد. 🔸روح عبادات نیت است. ممکن است عملی آن چنان ارزشمند نباشد اما اگر انگیزه عمل الهی باشد آن عمل تا خداوند متعال برده میشود و به عالی ترین وجه پذیرفته میشود، اگر انسان انگیزه و نیت کار خود را الهی کند کار او دارای ارزش بیشتری خواهد شد. 🔸کسی ممکن است انگیزه اش شکراً له تعالی باشد ولی در کنار آن، یک انگیزه دیگری هم وجود داشته باشد مثلا مدح مردم را هم می خواهد داشته باشد و یک وجاهتی هم عندالناس پیدا کند. این دو انگیزه دارای انقساماتی است. گاهی هر دو انگیزه بالشتراک برای انجام عمل تاثیر دارد، گاهی ممکن است هر انگیزه به تنهایی باعث انجام عمل شود و هردو بنحو استقلال انسان را برای انجام کار برانگیزد، گاهی ممکن است یکی از انگیزه ها اصالت داشته باشد و انگیزه دیگر مؤکد و تقویت کننده آن انگیزه باشد. گاهی هم نیت صافِ صاف از هر امری خارج از این ها است. ملاک کار انسان باید رضایت الهی باشد، انسان باید از شرک و ریا به دور باشد و نیت و کار خود را خالصانه برای رضایت الهی انجام دهد. عده ای از این امور شرک و ریا است که کتاب و سنت به طور فراوان به دنبال این است که این نیت های ما را از این امور پالایش کند، چون عملی که در آن شرک باشد خدای متعال این ها را نمی پذیرد و عمل ونیت خالص را می پذیرد. خداوند متعال نیت و عمل خالص را می پذیرد، انسان با مقداری تفکر و تمرین می تواند انگیزه و نیت خود را پالایش کند، حوزه فقط جای مباحثی مانند اصالت عموم و اطلاق نیست، البته که این مطالب لازم است اما اصل این است که به مسائل معرفتی و اخلاقی بپردازیم، این مسائل باید اصالت داشته و موارد دیگر باید نمک آن باشد. 🔸رسیدن به مقامات عالیه زحمت و تلاش زیاد می خواهد، انسان می تواند با زحمت نیات و اعمال خود را پالایش کرده و جایگاه خود را ارتقا دهد، انسان می تواند به جایی برسد که توجه و التفات او تنها به خداوند متعال باشد. 🔸وقتی انسان می تواند خود را به مقام عالی برساند و ارتقا پیدا کند چرا باید در مراتب پایین بماند، انسان می تواند به مقام عالی برسد اما زحمت و تلاش می خواهد، یکی از راه های چیره شدن بر نفس بستن راه نادرست با استدلال عقلی است. 🔸گام اول ما باید این باشد که همانگونه که به اصول و فقه فکر می کنیم باید در مسائل معرفتی نیز به صورت عمیق فعالیت کنیم. البته وظیفه داریم به فقه و مقدمات آن بپردازیم و این یک واجب کفایی است چرا که خواسته الهی و تکلیف بر عهده ما است، فقه شرف است چون حرف خدا و پیامبر است و مقدمات آن هم بخاطر اینکه به خدای متعال وصل است محترم و مقدس می باشد. برخی می گویند حوزه مقدس نیست، مگر می شود جایی که بحث قال الباقر(ع) و قال الصادق(ع) می شود مقدس نباشد. این لباس روحانیت، این عمامه، مقدس است چون با آنها ارتباط دارد. لباس روحانیت و عمامه انتساب به پیامبر و اهل بیت(ع) دارد، فلذا کسی که ملبس می شود باید ذی و احترام این عمامه را نگه دارد و در این یک تشویقی است که ما معمم بشویم، وقتی درس مان به حد قابل قبولی رسید این لباس نوکری را بپوشیم و ترس نداشته باشیم، البته باید به مقتضیات این لباس مقدس ملتزم باشیم. 🔹خدای متعال به همه ما توفیق درک این معارف را عنایت بفرماید. #پندهای_سعادت #گزیده_درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

📷 | #عکس_نوشت 🔰"لباس نوکری" 🔸استاد شب زنده دار دام ظله: لباس روحانیت و عمامه انتساب به پیامبر و اهل بیت علیهم السلام دارد، فلذا کسی که ملبس می شود باید ذی و احترام این عمامه را نگه دارد و در این یک تشویقی است که ما معمم بشویم، وقتی درس مان به حد قابل قبولی رسید این لباس نوکری را بپوشیم و ترس نداشته باشیم، البته باید به مقتضیات این لباس مقدس ملتزم باشیم. 📆 97/09/20 | #درس_اخلاق 🌐 @pand_saadat

🔈 | #صوت 🔰شرح حدیث | امام حسن عسکری علیه السلام 🔸استاد شب زنده دار"دام ظله" 🔹منبع روایت: بحارالانوار، ج50، ص299 📆تاریخ : 96/10/05 | درس اخلاق #درس_اخلاق #پندهای_سعادت #شرح_حدیث @pand_saadat