زندگی حضرت معصومه سلام‌ الله‌ علیها به دو دوره مهم تقسیم می‌شود.  ۱. تولد و کودکی در مدینه  ۲. حضرت در راه ایران و قم.  پدر بزرگوارشان حضرت « موسی بن جعفر » امام هفتم شیعیان می‌باشد.  مادر گرامی حضرت معصومه «نجمه» مادر بزرگوار امام رضاـ علیه السّلام ـ می‌باشد.  نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه‌های تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است. بیش از ده بهار از عمر شریف حضرت معصومه نگذشته بود که پدر بزرگوارش با زهر جفا در زندان هارون به شهادت رسید و دریایی از غم و اندوه بر قلب شریفش فرو ریخت که در این ایام غم و تنهایی، تنها مایه تسلی او برادرش امام رضا ـ علیه السّلام ـ بود که ناگهان « مأمون » وجود اقدس امام هشتم را از کانون خانواده جدا نمود و به اجبار به خراسان جلب کرد و به اقامت اجباری در خراسان وادار نموده.  یک سال بعد از رفتن حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام به سرزمین خراسان یعنی در سال ۲۰۱ هـ حضرت معصومه علیها السّلام ، برای زیارت برادر از مدینه به مقصد خراسان حرکت کردند. اما در ساوه مسموم و با آمدن به قم و بعد از ۱۷ روز شهید شدند . با توجه به اینکه این ماجرا در سال 201 هجری قمری، حدود دو سال قبل از شهادت حضرت رضا(ع) رخ داده است، (امام رضا(ع) در سال 203 شهید شد) این نیز از مصائب دیگر حضرت رضا(ع) است، مصیبتی جان‌سوز، که خواهر مهربانش در نیمه راه وصال، مظلومانه و غریبانه به شهادت رسید، و دیدار و ملاقات، به فراق و جدایی، تبدیل گردید و داغ جان‌سوز شهادت حضرت معصومه(س) قلب مبارک حضرت رضا(ع) را جریحه‌دار کرده و آن بانو نیز با دلی پر از سوز فراق و امید دیدار برادر و امام خود شهید شده است.