هدایت شده از تنها مسیر بندگی
📌نقدی بر رویکرد سید منیرالدین هاشمی در فلسفه و عرفان معاصر(بخش اول)
▫️سید منیرالدین هاشمی از نمایندگان سرسخت سنت حکمت متعالیه و عرفان نظری است؛ اما چند نکته اساسی در کارنامه فکری و روشی او نیازمند نقد جدی و توجه پژوهشگران است:
▫️کم‌توجهی به مسائل تمدنی و علمی معاصر:
تأکید اصلی هاشمی بر شهود عرفانی و مفاهیم سنتی، موجب شده فاصله قابل توجهی میان آثار او و نیازهای علوم روز، فناوری و مسائل عینی جامعه امروز باقی بماند. آثار او کمتر دارای راهکارهای عملی و انتقادی برای جهان مدرن است.
▫️استناد مفرط به شهود شخصی:
او جایگاه ویژه‌ای برای علم حضوری و تجربه باطنی قائل است که اگرچه بخشی از میراث عرفانی است، اما می‌تواند به کم‌رنگ شدن روش علمی، عقلانیت انتقادی و استدلال عقلانی بینجامد. این مسئله، نتیجه‌گیری‌های او را برای مخاطبان غیرمعتقد، نامفهوم یا غیرقابل استناد می‌کند.
▫️نقد سطحی علوم جدید و نگاه بدبینانه به غرب:
هاشمی گاهی با رویکردی انتقادی و کلی به علوم و دستاوردهای غربی می‌نگرد، بدون آن که وارد نقد منظم و مبتنی بر روش‌شناسی علمی یا دستاوردهای تجربی شود. این رویکرد، خطر عدم تعامل سازنده با جهان علم را تشدید می‌کند.
▫️بی‌توجهی به لایه‌های اجتماعی و سیاست علم:
برخلاف نیاز جامعه به گفت‌وگوهای میان‌رشته‌ای و سیاست‌گذاری علمی، رویکرد هاشمی عمدتاً در لایه‌های فردی، معنوی و تأملات شخصی محصور مانده و با میدان واقعی تحولات اجتماعی، فرهنگی و علمی پیوند تنگاتنگی ندارد.
🔗پایداری بر سنت عرفانی و معنویت، تا زمانی ارزشمند است که با نقدپذیری، پاسخ به شرایط جدید و تعامل عالمانه با علم و جامعه همراه باشد؛ در غیر این صورت، به انزوا و بیگانگی از تحولات معاصر خواهد انجامید. نقد علمی بر اندیشه‌های هاشمی، ضرورتی جدی برای پویایی و پیشرفت فلسفه و عرفان اسلامی در دوران جدید است.
🔗نقدی علمی بر رویکرد سید منیرالدین هاشمی از نگاه شاخص‌های علامه حسن‌زاده آملی:
اگرچه استاد هاشمی از مروجان بااخلاص حکمت و عرفان است، اما چنان که علامه حسن‌زاده همواره تأکید می‌کردند، تکیه‌ی بی‌ضابطه بر شهود فردی، غفلت از عقلانیت انتقادی و کم‌توجهی به نیازهای تمدنی و علمی روز، آسیب‌های جدی به حکمت عرفانی وارد می‌سازد.
وفاداری به میراث عمیق معنوی تا زمانی ارزشمند است که با نقدپذیری، جمع عقل و وحی و پاسخ به مسائل زمانه همراه باشد؛ در غیر این صورت، ناخودآگاه به تکرار گذشته و عزلت‌نشینی معنوی بدل می‌شود؛ رویکردی که در نگاه علامه نیز نقد بوده و امروز باید بیش از پیش مورد بازخوانی قرار گیرد.
@slamLifeStyles