مقاله: نقش نان کامل تهیه شده از آرد کامل گندم در پیشگیری از بیماری‌های مزمن و ارتقاء سلامت عمومی چکیده: مصرف نان کامل، که از آرد کامل گندم تهیه می‌شود، با طیف گسترده‌ای از مزایای سلامتی همراه است. این نوع نان سرشار از فیبرهای غذایی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات فعال زیستی است که می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت نوع ۲، برخی از انواع سرطان‌ها، و اختلالات متابولیک مؤثر واقع شود. هدف از این مقاله مرور سیستماتیک یافته‌های علمی معتبر در خصوص تأثیرات مفید نان کامل گندم بر سلامت و ارائه پیشنهاداتی برای افزایش مصرف آن در جوامع مختلف است. ۱. مقدمه نان یکی از مهم‌ترین اقلام غذایی در بسیاری از کشورها به‌ویژه در منطقه خاورمیانه است. در حالی که نان سفید که از آرد تصفیه‌شده تهیه می‌شود ارزش تغذیه‌ای کمتری دارد، نان کامل که از آرد کامل گندم تهیه می‌شود، غنی از فیبرهای غذایی، ویتامین‌های گروه B، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال‌ها است. پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که مصرف منظم غلات کامل با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن همراه است. ۲. ترکیبات تغذیه‌ای نان کامل گندم نان کامل از دانه کامل گندم (سبوس، آندوسپرم، و جوانه) تهیه می‌شود. این ترکیب باعث می‌شود که نان کامل غنی از مواد زیر باشد: فیبر غذایی (به‌ویژه فیبرهای نامحلول) ویتامین‌های گروه B (مانند B1، B3، و B6) مواد معدنی نظیر آهن، منیزیم، روی و سلنیوم ترکیبات فیتوشیمیایی نظیر فنولیک‌ها و لیگنان‌ها این ترکیبات با مکانیسم‌های مختلف در پیشگیری از بیماری‌ها نقش دارند. ۳. نان کامل و بیماری‌های قلبی‌عروقی مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند که مصرف غلات کامل با کاهش فشار خون، کاهش کلسترول LDL، و بهبود عملکرد اندوتلیال مرتبط است. فیبرهای غذایی در کاهش جذب کلسترول نقش مهمی ایفا می‌کنند. Aune D, et al. (2016). Whole grain consumption and risk of cardiovascular disease, cancer, and all cause and cause specific mortality: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ. ۴. نان کامل و دیابت نوع ۲ نان کامل به‌دلیل شاخص گلیسمی پایین‌تر نسبت به نان سفید، موجب پاسخ انسولینی کمتری می‌شود و در کنترل قند خون مؤثر است. de Munter JS, et al. (2007). Whole grain, bran, and germ intake and risk of type 2 diabetes: a prospective cohort study and systematic review. PLoS Med. ۵. نان کامل و پیشگیری از سرطان‌ها برخی ترکیبات فعال زیستی موجود در نان کامل مانند اسید فیتیک، فنولیک‌ها و لیگنان‌ها دارای خواص ضد سرطانی هستند. شواهدی از کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های کولورکتال، سینه و پانکراس با مصرف غلات کامل گزارش شده است. Kyrø C, et al. (2014). Whole grains and risk of colorectal cancer: a systematic review of prospective cohort studies. Clin Nutr. ۶. تأثیر نان کامل بر ترکیب میکروبیوتای روده فیبرهای موجود در نان کامل نقش پری‌بیوتیکی داشته و با تقویت رشد باکتری‌های مفید مانند Bifidobacteria و Lactobacilli باعث بهبود سلامت گوارشی و سیستم ایمنی می‌شوند. Costabile A, et al. (2008). Whole-grain wheat consumption reduces inflammation in overweight and obese subjects: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. ۷. نقش نان کامل در کنترل وزن فیبر بالا در نان کامل باعث افزایش سیری و کاهش اشتها می‌شود که در کنترل وزن بدن و پیشگیری از چاقی مؤثر است. Harland JI, Garton LE. (2008). Whole-grain intake as a marker of healthy body weight and adiposity. Public Health Nutr. ۸. ملاحظات مصرف و پیشنهادات بهداشتی برای ارتقاء سلامت عمومی، توصیه می‌شود سیاست‌های تغذیه‌ای مصرف نان کامل را جایگزین نان سفید کنند. آموزش عمومی و برچسب‌گذاری دقیق محصولات غذایی از راهکارهای مؤثر در این زمینه است. ۹. نتیجه‌گیری شواهد علمی متعدد نشان می‌دهند که مصرف نان کامل تهیه‌شده از آرد کامل گندم می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از بیماری‌های مزمن، بهبود سلامت گوارشی، کنترل وزن، و ارتقاء کیفیت زندگی ایفا کند. با توجه به شیوع روزافزون بیماری‌های غیرواگیر، جایگزینی نان سفید با نان کامل یک راهکار عملی و مؤثر برای بهبود سلامت عمومی است. منابع: Aune D, et al. BMJ. 2016;353:i2716. de Munter JS, et al. PLoS Med. 2007;4(8):e261. Kyrø C, et al. Clin Nutr. 2014;33(6):946-53. Costabile A, et al. Am J Clin Nutr. 2008;87(3):790-8. Harland JI, Garton LE. Public Health Nutr. 2008;11(6):551–63. Slavin J. Nutr Res Rev. 2004;17(1):99–110. Jones JM. Nutr Res Rev. 2010;23(2):231–46.