🔍 تحلیل: استراتژی پراکندگی هستهای ایران در سایه رئالیسم تهاجمی
✍️بهادر نوکنده|کارشناس مسائل استراتژیک
در نظریه رئالیسم تهاجمی که برجستهترین نماینده آن جان مرشایمر است، بقای دولتها در نظام آنارشیک بینالملل، تنها از طریق تجمیع قدرت و کاهش آسیبپذیری در برابر دشمنان ممکن است. هر دولتی، بهویژه آنهایی که احساس تهدید شدید میکنند، به دنبال حداکثرسازی قدرت نسبی و ساختارزدایی از آسیبپذیریهای راهبردی خود هستند.
در این چارچوب، حرکت ایران از سایتهای متمرکز و شناختهشده (نطنز و فردو) به سوی شبکهای پراکنده از کارگاههای کوچک و غیرقابل ردیابی را میتوان پاسخی هوشمندانه به منطق امنیتی رئالیستی دانست؛ پاسخی که با هدف:
1. افزایش هزینه عملیاتی و اطلاعاتی حملات اسرائیل و آمریکا،
2. سلب ابتکار عمل از آژانس بینالمللی انرژی اتمی و کاهش نظارتپذیری،
3. کاهش خطر نابودی کل برنامه هستهای در یک حمله پیشدستانه،
4. و تقویت قابلیت بازدارندگی در فضای مبهم و ناشفاف،
طراحی شده است.
🎯 تئوری امنیتی "توزیع زیرساختی" بهمثابه راهبرد ضدحمله
از منظر دکترین بازدارندگی در دنیای چندقطبی نامتقارن، تمرکززدایی از زیرساختهای حساس، راهبردی است که بازیگرانی مانند ایران برای عبور از محدودیتهای ساختاری و اطلاعاتی در برابر دشمنان قویتر اتخاذ میکنند. این راهبرد نهتنها احتمال موفقیت حملات محدود اسرائیل را کاهش میدهد، بلکه موجب افزایش ریسک راهبردی برای دشمنان در صورت حمله به هر هدف کوچک و ناشناخته میشود.
🕳️ کور شدن "چشم آژانس"؛ گامی در راستای "ابهامساز" راهبردی
بر اساس نظریه «ابهام راهبردی» (Strategic Ambiguity) که اسرائیل در دهههای گذشته خود از آن استفاده کرده، کورسازی آژانس نیز در همین راستا ارزیابی میشود: هرچه دشمن اطلاعات کمتری داشته باشد، محاسباتش پرهزینهتر، غیرقابل پیشبینیتر و پرریسکتر میشود.
با اخراج بازرسان و خاموشکردن دوربینها، ایران نهتنها در موضع ضعف قرار نگرفته، بلکه معادله را به سود خود تغییر داده: از وضعیت نظارتپذیرِ کنترلشده، به وضعیتی «مبهم و پر از سناریوهای احتمالی».
✒️ نتیجهگیری تحلیلی
ایران با عبور از ساختارهای کلاسیک و قابلحمله، به الگوی شبکهای و پراکنده روی آورده است؛ الگویی که ریشه در منطق بقا در شرایط تهدید حداکثری دارد. این اقدام، نه عقبنشینی، بلکه تغییر ژئواستراتژیک میدان بازی است؛ تغییری که بر اساس عقلانیت امنیتی و در راستای تقویت قدرت بازدارندگی در چارچوب نظری رئالیسم تهاجمی تفسیر میشود.
همزمان، غرب با چشمانی کور، در جستوجوی بازخوانی یک نقشه امنیتی جدید است که قواعد آن دیگر توسط آژانس یا رسانهها، بلکه در اتاقهای کوچک پراکنده و پنهان ایران نوشته میشود.
..............................
https://t.me/CISR_IR
#تلگرام
https://eitaa.com/CISR_IR #ایتا
https://www.instagram.com/cisr_ir?igsh=YTdoMzVuNzBpenNz #