نقش انگلیس در کوچک شدن نقشه ایران دکتر رضا قریبی معاون پژوهشکده تاریخ معاصر گفت: انگلستان طی دویست سال گذشته یک میلیون و ۲۶۰ هزار کیلومتر مربع از خاک ایران را جدا کرده و در کودتای ۱۲۹۹ حضور فعال داشت. در کودتای ۲۸ مرداد نیز، هم آمریکایی‌ها و هم انگلیسی‌ها دخالت داشتند و بعد هم پشتیبان دولت‌های خودکامه رضاخان و محمدرضا شدند. حتی در سال‌های قبل‌تر از آن در جنگ‌های ایران و روس، نقش آنها مشاهده می‌شود. نباید این حقایق را فراموش کنیم. این دست موضوعات فراوان‌اند و اگر خوب تبیین نشوند، استعمار که به‌هرحال وجود دارد، چهره‌ای صمیمی و دوست‌داشتنی از خود به نمایش می‌گذارد، گویی که هیچ اتفاقی نیفتاده است. بسیاری از مشکلاتی که در ایران پیش آمده، ناشی از عدم درک صحیح از راهبرد قدرت‌های بزرگ نسبت به ایران به علت قابلیت‌های بالقوه کشور بود. این قدرت‌ها عملا تلاش کردند تا در قلب زمین، کشور قدرتمندی وجود نداشته باشد. براساس این راهبرد، قدرت‌های بزرگ مانند انگلیس و روسیه، به این نتیجه رسیدند که ایرانِ دارای تمدن غنی و ظرفیت‌های بالقوه نباید قدرتمند شود، بلکه باید تضعیف و حتی تجزیه شود؛ بنابراین از ابزار‌های نفوذ، تسلط، کشتار و ویرانگری‌های متعدد برای رسیدن به اهداف خود بهره می‌بردند. ایران برای کشوری استعماری مانند انگلیس اهمیت مضاعف داشت؛ زیرا بریتانیا هند را که ثروت و منابع طبیعی سرشار، بازار مصرف بزرگ و نیروی کار ارزان داشت، مستعمره خود قرار داده بود و طبق گزارش لرد کرزن و همه لرد‌های انگلیس در کتاب «رستاخیز ایران»، ایران سپر دفاعی هند بود و کشور پوشالی یعنی محافظ و ضربه‌گیر به حساب می‌آمد و همین موضوع ایران را به مدت صد سال عقب نگه داشت. در واقع جمله سر گور اوزلی، سفیر بریتانیا در ایران، که گفته بود: «برای صیانت از منافع انگلستان در هند، ایران بایستی در وحوشت و بربریت نگاه داشته شود»، سیاست دویست‌ساله غرب در قبال ایران بود و اجازه نمی‌دادند ایران هیچ‌گونه پیشرفتی داشته باشد. بعد‌ها با کشف نفت در ایران در اواخر ۱۹۰۹، خود ایران موضوعیت پیدا کرد و انگلیس آن را تصاحب و غارت کرد. بنا به گفته چرچیل، نفت ایران مانند خونی در رگ‌های فسرده امپراتوری بریتانیا جریان پیدا کرد و به آن حیات مجدد داد. پس از تسلط بر نفت ایران، ۸۴ درصد از درآمد نفت کشور متعلق به انگلیسی‌ها بود و ۱۶درصد را به ایران می‌دادند و با این استدلال غارت نفت ایران را توجیه می‌کردند که اگر ما بر نفت ایران مسلط نمی‌شدیم نصیب روس‌ها می‌شد. بنابراین، پایه‌های استعمار انگلستان روی منابع هند و بعد‌ها نفت ایران محکم شد. درک تحولات در ایران بدون بررسی نقش مخرب استعمار امکان‌پذیر نیست. موارد فوق فقط شمه‌ای از این جنایات بود که اگر خوب تبیین نشود، استعمار ــ که به‌هرحال وجود داشته است و امروز هم وجود دارد ــ یک چهره خیلی صمیمی و دوست‌داشتنی از خود به نمایش می‌گذارد که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است. منبع: پژوهشکده تاریخ معاصر https://www.iichs.ir/fa/interview/24496/