💠 نقشه راه اسرائیل برای عربستان: چگونه سعودی می‌تواند از الگوی نوآوری شناختی تل‌آویو در حوزه هوش مصنوعی بهره‌برداری کند؟ ✍🏻 نویسنده: جان مِدوِد، مدیرعامل OurCrowd | منبع: سِمافور خلیج | تاریخ: ۲ ژوئیه ۲۰۲۵ [پیوست] 🔹 راه‌اندازی «Humain» به‌عنوان پلتفرم ملی هوش مصنوعی با پشتیبانی صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان، این فناوری را به کانون استراتژی تنوع‌بخشی اقتصادی این کشور تبدیل کرده است. این پروژه با تکیه بر یک ابررایانه مجهز به ۱۸٬۰۰۰ پردازنده گرافیکی Blackwell از شرکت Nvidia، پردازنده‌های سرور از Qualcomm، همکاری ۱۰ میلیارد دلاری با AMD، و یک توافق ۱۰ میلیارد دلاری دیگر با Google Cloud برای ساخت یک هاب جهانی هوش مصنوعی در دمام، یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های هوش مصنوعی در سطح جهان محسوب می‌شود. 🔹در کنار Humain، غول‌های فناوری نظیر Google، Microsoft، Amazon و Oracle نیز در حال توسعه مراکز عظیم داده و پردازش ابری در عربستان هستند. اما در حالی که عربستان در پی ورود به جمع ۱۵ بازیگر برتر هوش مصنوعی در جهان است، حوزه‌ای که فعلاً میان ایالات متحده و چین تقسیم شده، باید بداند که صرف سرمایه‌گذاری‌های عظیم و مشارکت با برندهای بزرگ، کافی نیست. بدون پرورش یک زیست‌بوم بومی از پژوهشگران و دانشمندان داده، عربستان با خطر تبدیل‌شدن به «پایگاه پردازشی اقتصاد ایالات متحده» مواجه خواهد شد. مالکیت معنوی (IP) و درآمدهای عظیمی که از این زیرساخت حاصل می‌شود، در نهایت در اختیار شرکت‌های خارجی باقی خواهد ماند. 🔹 اما راهکار این چالش را می‌توان در سواحل دریای سرخ جست‌وجو کرد؛ در اسرائیل. اگرچه تل‌آویو این روزها احتمالاً آخرین جایی است که ریاض حاضر است از آن الگو بگیرد، اما عملکرد فناورانه اسرائیل در حوزه هوش مصنوعی ارزش توجه دارد، به‌ویژه در شرایطی که عربستان هدف‌گذاری کرده تا تا سال ۲۰۳۰ بالغ بر ۲۰٬۰۰۰ متخصص هوش مصنوعی را آموزش دهد. 🔹بر اساس شاخص هوش مصنوعی دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۲۵، اسرائیل با وجود جمعیت و مساحت محدود، بالاترین تراکم استعدادهای هوش مصنوعی را در جهان دارد. این کشور در بازه ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۴ رتبه چهارم جهانی در تعداد استارتاپ‌های فعال در حوزه AI را به خود اختصاص داده است. فناوری شبکه‌سازی تراشه‌های Nvidia برای تشکیل ابررایانه‌های هوش مصنوعی، توسط شرکت Mellanox در اسرائیل توسعه یافت، شرکتی که بنیان‌گذار آن ایال والدمن بود و در سال ۲۰۱۹ به مبلغ ۶.۹ میلیارد دلار به Nvidia فروخته شد. 🔹ایلیا ساتسکِوِر، یکی از بنیان‌گذاران اسرائیلی‌تبار OpenAI، به همراه دنیل گروس، که در نوجوانی ساعت‌ها در دفتر من با رایانه‌ها وقت می‌گذراند، شرکت Safe Superintelligence را تأسیس کرد. این استارتاپ در سال گذشته یک میلیارد دلار سرمایه با ارزش‌گذاری ۵ میلیارد دلاری جذب کرد و در فروردین امسال، با جذب ۲ میلیارد دلار دیگر، ارزش آن به ۳۲ میلیارد دلار رسید — آن‌هم در حالی که هنوز اطلاعات زیادی درباره محصولاتش منتشر نکرده است. 🔹اسرائیل با ایجاد یک اکوسیستم فناورانه منحصربه‌فرد که میلیاردها دلار سرمایه بین‌المللی را جذب می‌کند، توانسته در غیاب منابع نفتی یا صندوق‌های ثروت ملی، به رهبر جهانی فناوری تبدیل شود. راز موفقیت آن، در نوآوری پرریسک، کاربردهای دوگانه (دوگانه‌کارکردی)، و فرهنگ کارآفرینی فشرده نهفته است. 🔹در عربستان نیز با گروهی از مهندسان و کارآفرینان جوان، باهوش، بلندپرواز، خلاق، و هدف‌محور مواجهیم، کسانی که شخصاً طی سفرهایم به این کشور ملاقات کرده‌ام. آنچه می‌تواند در پیشرفت آن‌ها شتاب ایجاد کند، تجربه‌ای شبیه به امارات متحده عربی پس از امضای توافق ابراهیم در سال ۲۰۲۰ است؛ جایی که اکنون صدها مهندس و استارتاپ اسرائیلی در حال کمک به توسعه اقتصاد امارات هستند. 🔹 مرحله بعدی همکاری منطقه‌ای نباید صرفاً دیپلماتیک باشد، بلکه باید به هم‌آفرینی فناورانه بینجامد. عربستان می‌تواند با الگوبرداری از مدل چابک نوآوری اسرائیلی، و ایجاد پروژه‌های مشترک در حوزه هوش مصنوعی، تحولی در مسیر فناورانه خود ایجاد کند و به رشد فراگیر منطقه‌ای کمک نماید. اگر ریاض بتواند همانند اسرائیل، نسل جدیدی از متخصصان را آموزش دهد و مالکیت علمی و فناورانه تولیدات را در اختیار بگیرد، دیگر صرفاً میزبان زیرساخت‌های خارجی نخواهد بود، بلکه به بازیگر مستقل و مؤثر در اقتصاد شناخت‌محور جهانی تبدیل می‌شود. 📌 نکته قابل‌توجه: به‌رغم جنگ تقریباً دوساله اسرائیل در غزه، رشد ۲۸ درصدی استارتاپ‌ها در سال ۲۰۲۴ باعث شد این کشور از خطر رکود نجات پیدا کند. اما عربستان اگر موفق به جذب استعداد و توسعه نرم‌افزارهای بومی نشود، ممکن است مانند چین دچار «تورم ظرفیت پردازشی» شود، جایی که حدود ۸۰ درصد توان رایانشی بدون بهره‌برداری باقی می‌ماند. (منبع: بلومبرگ) 🌐 متاکاگ | فراتر از شناخت