🔴تأملاتی در دعای سحر (۷۵)/ مشیت مطلقه و مراتب آن/ نوشتاری از استاد محمد سروش محلاتی ⬅️«اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ مِنْ مشیّتکَ بِاَمْضاها وَکُلُّ مشیّتکَ ماضِیَةٌ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِمشیّتکَ کُلِّها» این فراز از دعای شریف سحر درباره‌ی مشیّت الهی و درخواست مشیّت الهی از ذات مقدس ربوبی است و با این قسمت، این موضوع در ذیل این فراز از دعای سحر را به پایان می‌رسیم. ⬅️تأمل در آیات شریفه‌ی قرآن در مورد مشیّت، ما را به این حقیقت می‌رساند که مشیّت الهی مطلق است و هیچ قیدی نمی‌تواند این مشیّت را محدود سازد و هیچ‌کس و هیچ‌چیزی وجود ندارد که بر مشیّت خداوند غالب و قاهر گردد. هرچه را خدا بخواهد و مشیّت او به هرچه تعلق بگیرد، همان است؛ «تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ»[۱]، البته این‌ موارد در آیه مثال و نمونه است، نه این‌که مشیّت به این موارد اختصاص داشته باشد و محدود در این موارد باشد. عزّت به اقتضای مشیّت تو، ذلّت به اقتضای مشیّت تو، و هر اتفاق دیگری هم که در نظام آفرینش اتفاق می‌افتد، همه و همه به اقتضای مشیّت الهی است. ⬅️مشیت مطلق ولی نه گتره و گزاف البته این‌که همه‌چیز به مشیّت الهی است، احتیاج به یک توضیح دارد تا در فهم این مطلب عالی دچار انحراف نشویم و آن این‌که قیدی برای مشیّت خدا نیست، به معنای آن نیست که مشیّت الهی گتره و گزاف است. «تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ» یعنی به هرکسی بخواهد عزّت می‌دهد، البته نه به اقتضای مشیّتی بی‌حساب و کتاب. «مَن تشاء» و «ما تشاء» که ذیل هر اتفاقی نسبت به انسان و یا نسبت به هر موجودی در نظام آفرینش اتفاق بیافتد، به معنای بی‌حساب و کتاب و گتره و گزاف بودن نیست، بلکه به معنای آن است که هیچ موجودی در نظام آفرینش نمی‌تواند اراده‌ی خود را بر حق‌تعالی تحمیل کند و مانعی در برابر مشیّت الهی به وجود بیاورد و جلوی اراده و مشیّت الهی را بگیرد. اراده و مشیّت الهی مغلوب کسی و چیزی نیست، اما اراده و مشیّت الهی برطبق مصلحت و حکمت اتفاق می‌افتد و این معنای صحیح «تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ» است. ⬅️علامه طباطبایی(ره) در ذیل همین آیه‌‌ی شریفه‌، این نکته را بیان فرموده‌اند و البته در جاهای دیگر تفسیر شریف المیزان هم این مطلب هست؛ «أن التعليق على المشية في أفعاله تعالى كما في هذه الآية ليس معناه وقوع الفعل جزافا تعالى عن ذلك بل المراد عدم كونه تعالى مجبرا في فعله ملزما عليه فهو تعالى يفعل ما يفعل بمشيته المطلقة من غير أن يجبره أحد أو يكرهه و إن جرى فعله على المصلحة دائما.»[۲] ⬅️همیشه و همه‌جا فعل الهی به اقتضای مصلحت است، ولو این‌که هیچ‌کس و هیچ‌چیز مانعی در برابر مشیّت الهی نیست و این معنای مطلق بودن مشیّت خداوند است. این نکته‌ی اول برای وقتی در این فراز از دعای شریف سحر می‌خوانیم؛ «وَکُلّ مشیّتکَ ماضِیَةٌ» بارپروردگارا! هر مشیّتی از تو ممضا و نافذ است و مانعی برای آن وجود ندارد و هرچه را بخواهی همان می‌شود. ⬅️مشیت همیشه تأثیرگذار نکته‌ی دومی که توجه به آن برای فهم این مطلب، مفید است، آن است که خداوند در قرآن کریم تأکید می‌کند که چنین نیست که فعلی از تحت اراده‌ی ما خارج شود و بر ما تحمیل شود و این مشیّت دائمی و همیشگی است و معنای این سخن آن است که مشیّت، فقط در آغاز نیست، بلکه مشیّت هم در آغاز و هم در امتداد است و همیشه این مشیّت به قوت خود باقی است. قرآن کریم اصرار دارد که انسان موحّد این حقیقت را درک کند، مخصوصاً در برابر انحرافات و اعوجاجاتی که در برخی از ادیان و مذاهب اتفاق افتاده که نتیجه‌ی آن این است که بگویند: «یدُ الله مَغلُولة»، دست خدا بسته است و دیگر کاری از خدا هم برنمی‌آید! قرآن کریم برای ابطال چنین توهمی اصرار دارد، حتی آن‌جایی که قاعده‌ای را مطرح می‌‌کند که ناشی از حکم الهی است، اما به ما توجه می‌دهد که همان حکم هم محکوم مشیّت خداست. https://fa.shafaqna.com/news/2012904/ جزئیات👆👆👆 🌍 | خبرگزاری بین المللی شفقنا 🆔 @shafaqna_com