رابطه عبادت و دوری از ظلم
استاد مطهری در کتاب آزادی معنوی آورده است:
بوعلی سینا، این فیلسوف بزرگ اسلامی، در پرتو اسلام یک سلسله مسائلی را طرح کرده است که قبل از او هیچ فیلسوفی، یونانی و غیریونانی، طرح نکرده است.
از جمله وارد این مسئله میشود که انسان مدنی بالطبع است، بعد وارد مسئله عبادت میشود، میگوید از نظر اجتماعی (هم از نظر اجتماعی بحث میکند و هم از نظر غیراجتماعی) و برای زندگی اجتماعی بشر ضرورت دارد که خدای خودش را بشناسد و پس از شناسایی متوجه بشود که از جانب آن خدا قانون عادلانهای برای زندگی بشر وجود دارد و باز واجب و لازم است عبادت وجود داشته باشد، عبادت هم تکرار بشود تا همیشه انسان یادش باشد که بنده است و خدایی دارد. وقتی که این تذکر و تلقین در روحش وجود داشت جلو معصیت و گناه او را میگیرد.
میخواهد ظلم کند، نماز میآید جلو چشمش مجسم میشود، میگوید تو که اعلام عبودیت کردی، تو که گفتی من رها نیستم، [پس چرا میخواهی ظلم کنی؟!] [1] در اینجا چه قانونی دارد؟ میگوید: «و فُرضت علیهم العبادة المفروضة بالتکریر» به این جهت عبادت واجب شده است تا در روح انسان چنین نیرویی پیدا بشود و در اثر این نیرو که تجدید عهد با ایمان است دائماً ایمانش تجدید گردد و این ایمان مانع گناه کردن بشود.
این اولین درجه تسلطی است که انسان از ناحیه عبادت پیدا میکند و آن تسلط بر خود است. این مرحله را من در جلسه گذشته تا اندازهای برایتان عرض کردم که یکی از خاصیتهای قطعی عبادت تسلط انسان است بر خودش، به معنی تسلط انسان بر شهوات خودش: تسلط انسان بر جاهطلبی خودش، تسلط انسان بر غرایز خودش، تسلط انسان بر اعضا و جوارح خودش: تسلط انسان بر چشم و زبان و گوش و دست و پای خودش و بر سراسر وجود خودش. اگر [این خاصیت] نباشد[آن عبادت] عبادت نیست به نصّ قرآن که انَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ/انتخاب شفقنا از کتاب آزادی معنوی