🔴اربعین: بازخوانی پیام اصلاح‌گری و امید برای جامعه معاصر
✍ محمدرضا یوسفی
🔹 این روزها، ایران حال و هوای اربعین به خود گرفته است. نکته مهم این است که کربلا، عاشورا و اربعین را نباید محصور در یک واقعه‌ی صرفاً تاریخی دانست؛ چرا که در این صورت ظلم دوچندانی بر سیدالشهداء (ع) رفته است.
🔹 هدف امام حسین (ع)، اصلاح امت اسلامی بود؛ امتی که به کژراهه رفته بود. ظلم و فساد، از مصادیق بارز انحراف در هر جامعه‌ای هستند.
بنابراین، ظلم‌ستیزی و مبارزه با فساد، از جمله مسئولیت‌های پیروان سیدالشهداء (ع) به شمار می‌رود. حسین (ع) به ما آموخت که جامعه نیازمند ارزیابی مستمر خود با معیارهای معتبر است.
🔹 از درس‌های مهم این واقعه، حفظ کرامت انسانی و زنده نگه داشتن امید در شرایط دشوار است. این پیام به جامعه می‌گوید که در سخت‌ترین شرایط نیز نباید کرامت خویش را قربانی فشارهای روزگار کرد. اصلاحگران باید بیندیشند که چگونه می‌توان در همین سختی‌ها، راهی برای حفظ کرامت مردمان یافت. واقع‌گرایی در سیاست‌های کلان، ترویج انگیزه‌های دگرخواهانه و تقویت کمک‌های نهادهای مردمی، می‌تواند از بار زندگی سخت بکاهد.
🔹 حضرت زینب (س) به عنوان پیام‌آور کربلا و رسانه عاشورا، در برابر تحریف آن واقعه بزرگ در آن فضای پرآشوب ایستاد. پیام زینب (س) این است که ما نیز باید پاسدار حقیقت و انتقال دهنده درست آن، بدون هرگونه تحریف باشیم. جامعه دو قطبی، مصداق بارز تحریف حقایق و جایگزینی توهم به جای واقعیت است. از این رو، در شرایطی که رسانه ملی نتوانسته است صدای واقعی عموم مردم باشد، مقابله با شایعه‌پراکنی و حفظ صداقت در فضای مجازی و واقعی، از وظایف زینب گونه (س) است.
🔹از درس‌های پس از عاشورا، مقاومت در برابر یأس است. اقدامات امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) به خوبی نشان می‌دهند که حتی در اسارت نیز فضایی برای بیان حقیقت وجود دارد و در آن شرایط تلخ، به جای انفعال، باید نقشی فعال ایفا کرد.
🔹 این درس‌ها بیانگر آن است که پیام حسین (ع)، زینب (س) و اربعین، فرامذهبی است. حسین (ع) درس عدالت، کرامت، آزادگی و انسانیت می‌دهد. در مسیر عشق به امام حسین (ع) باید از اختلاف‌های قومی، مذهبی و سیاسی عبور کرد؛ مشروط بر اینکه پیام ایشان را منحصر به گروه خاصی از شیعیان نکنیم. مخاطب حسین (ع)، بشریت است و از این رو، باید در برابر رفتار و تبلیغات انحصارگرایانه ایستاد.
🔹 کسانی که اربعین و راهپیمایی اربعین را محل عقده‌گشایی فرقه‌ای می‌کنند، پیام حسین (ع) را درک نکرده‌اند. گروهی را غیرمسلمان، گروهی غیرشیعه، گروهی را لیبرال، گروهی را غیرولایی، گروهی را شیعه انگلیسی و... می‌نامند و بر طبل تفرقه می‌کوبند. این در حالی است که حسین (ع) به هنگام حرکت به سمت کربلا به سراغ زهیر عثمانی نیز رفت و او را همراه خود کرد تا آنجا که زهیر در کربلا به شهادت رسید. قطعاً کسانی که مسلمانان و شیعیان را شقه شقه کرده و تنها خود را بر حق می‌دانند، بویی از حقیقت حسین (ع) نبرده‌اند، هرچند در راهپیمایی اربعین حضور داشته باشند.
🔹در جنگ ۱۲ روزه، ملت و تشکل‌های سیاسی و مدنی منتقد، با وجود همه نارضایتی‌ها، برای حفظ کیان کشور، نقشه دشمنان ایران را نقش بر آب کردند. گروهی که حقیقت را تنها نزد خود می‌دانند، در آن زمان از مقاومت مردم شگفت‌زده شدند و سکوت کردند. اما پس از آتش‌بس، این همدلی برای ایران را زود فراموش کرده و دوباره به تکرار توهمات پیشین خود پرداختند.
کسانی که متوهمانه حمله اسرائیل را محال می‌پنداشتند (برخی حتی اعلام کرده بودند که آمریکا نیز در دسترس توان نظامی ماست) اما واقعیت را دیدند. آنان با همین نگاه، هر اقدامی برای توافق در دهه نود و ابتدای دهه فعلی را ذلت و سازش دانسته و در راه آن سنگ‌اندازی کردند.
🔹 اکنون نباید اجازه داد واقع‌بینی قربانی توهم این افراد شود. نباید اجازه داد وحدت جامعه ایرانی، قربانی خودبرحق‌پنداری گروهی معدود گردد. زمان، زمان واقع‌گرایی در سیاست داخلی و خارجی است. با درک درست از مناسبات بین‌المللی و واقعیت ایران و مشکلات ساختاری آن، باید به سیاست‌گذاری صحیح اقدام کرد.
🔹 سخن آخر اینکه بیاییم پیام فرامذهبی اربعین را به جهان ارائه دهیم. از عدالت، کرامت و آزادگی انسان، مبارزه با ظلم، فساد، فقر و تبعیض سخن بگوییم و به آن عمل کنیم. مگر نه این است که خطبه‌های سیدالشهداء (ع)، امام سجاد (ع) و حضرت زینب کبری (س) بر همین اساس بنا شده است و هر مسیر دیگری جز کژراهه نیست؟
اربعین، یادآور ارزش‌های جاودان عاشورا و نقشه‌راهی فرامذهبی است که می‌تواند ضمن احترام به شعائر دینی، با دغدغه‌های روز جامعه پیوند بخورد. این رویکرد به سالار شهیدان، پاسخگوی نیازهای معنوی-اجتماعی زمان ماست. / از مجمع مدرسین و شرق