🔻سه عامل عمده برای کوتاهی در عبادت وجود دارد که عبارتند از: 1⃣جهالت 2⃣تنبلی(کهولت) 3⃣غفلت 🔹گاهی جهل به مصلحت و اسرار عبادت، سبب سستی و بی‌رغبتی انسان به عبادت می‌شود؛ همان‌طور که در بعضی مواقع تنبلی و سستی نیز عامل دوری فرد از عبادت می‌شود و گاهی غفلتِ او از عمل، باعث انجام ندادن آن می‌شود. ✳️با این تفاسیر، اگر انسانی جاهل و کاهل و غافل نبود، دو عامل دیگر وجود دارد که بازدارندۀ شخص از عمل است: یکی اینکه عمل، بیش از حد توانِ فرد باشد و دیگر اینکه بخیل باشد. 🔸گاهی، عاملِ کوتاهی کردن آن است که این عبادت بیش از حد توان شخص است؛ برای مثال، وقتی در شب قدر می‌گویند صد رکعت نماز بخوان، چون احساس می‌کند که بیش از توان اوست، نمی‌خواند و در این کار کسل است. شاید اگر بیست رکعت بود، با نشاط انجامش می‌داد؛ ولی توان هشتاد رکعت اضافۀ آن را ندارد. روشن است که در این‌گونه عبادات، برخی انسان‌ها به صبر نیاز دارند. 🔹بخل نیز عامل دیگری است که موجب کوتاهی فرد در برخی عبادات می‌شود؛ به‌خصوص اینکه انسان بخیل زیر بارِ ادای وظایف مالی مانند پرداخت خمس و زکات نیز نمی‌رود. 👈این موقعیت نیز جایگاه صبوری‌کردن است؛ یعنی شخص باید با تحمل سختی و فشارهایی که هست، حقوق مالی خود را بپردازد. در بعضی مواقع نیز عامل کوتاهی در انجام‌دادن وظیفه، مرکّب از هر دو است: هم کسالت بدنی و هم بخل. برای نمونه، انسان بخیل حاضر نیست برای عبادت حج، هزینه کند و از سوی دیگر، تحمل سختی اَعمال حج را هم ندارد. @abolhasanmahdavi