﷽📜 هر روز یک درس از قرآن کریم ١٨٦ 📖 درس امروز منتخب صفحات ٣٧١ و ٣٧٢ 👌عنوان: قلب سلیم 💎آیه: «يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ؛ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ»؛ (شعراء، آیات ٨٨ و ٨٩) روزی که هیچ مال و فرزندی سود نمی دهد ؛ مگر کسی که با قلبی سالم در پیشگاه خدا حاضر شود. 🖋مقدمه یکی از روزهای سخت و طاقت فرسا، طبق وعده قرآن کریم ، روزی است که برای حسابرسی برانگیخته خواهیم شد . از آن روز ، با تعبیراتی چون یوم الحسره و الندامه ، یوم التغابن، یوم القیامه ، یوم البعث ، یوم الحساب و... یاد شده است . براستی روزی که در آن ، ثروت های ظاهری و قدرت های مادی ، سودی برای صاحبش ندارد تدبیر چیست ؟ ره توشه اش کدام است ؟ در آن روز ، ملاک سعادت و عامل نجات انسان ها چیست ؟ در تفسیر این آیه ، به پاسخ این پرسش ها خواهیم پرداخت. 📋واژه ها: لاینفع: سود نمی دهد (فعل مضارع منفی از ماده « نفع») بنون : فرزندان ، پسران (جمع ابن) سلیم: سالم ، در امان از آفات ظاهری و باطنی (صفت مشبهه از ماده « سلم») 📌نکات تفسیری ١-ترسیم روز قیامت از دعای حضرت ابراهیم خلیل ع معلوم می شود که روز قیامت ، روز رسوایی و روز بیچارگی و درماندگی انسان ها است و آن روز، هر انسان ، به یاری خدا نیازمند است ؛ چون حضرتش با آن مقام نبوت و اوج بندگی ، با تمام وجود ، مقابل پروردگار خویش با تضرع و خشوع دعا می کند که « ولا تخزنی یوم یبعثون» روزی که مردم ، برانگیخته می شوند ، مرا رسوا مساز» و به سبب لغزش هایم مرا نکوهش مکن سپس روز رستاخیز عظیم را چنین ترسیم و تصویر می کند و می فرماید: همان روز سرنوشت سازی که نه دارایی های بسیار، برای انسان سودی دارد ، و نه فرزندان بی شمار» ٢- مراد از سود نداشتن چیست؟ در دنیای مادی ، رابطه مال و فرزندان با یاری و کمک کردن ، رابطه ای ملموس و محسوس است . و این رابطه خیالی ، فقط در نظام اجتماعی بشر معتبر است و روز قیامت ، چنین اعتبار و رابطه ای نیست. اموال دنیایی ، وسیله ای هستند برای رسیدن به مقاصد زندگی ، همچنین فرزندان ، وسیله اند برای رسیدن به اهداف و تأمین نیازها ، پس مال و فرزندان عمده چیزی است که آدمی در دنیا به آن اعتماد می کند و بدان دل می بندد؛ در نتیجه سود نداشتن این دو در قیامت ، کنایه از سود نداشتن هیچ سببی از اسباب اعتباری و قراردادی دنیا از جمله علم ، صنعت ، جمال و مانند آنها است پس در این جمله ، سود داشتن مال و فرزندان ، در روز قیامت ، به کلی نفی شده است . ٣-مال و فرزند مفید هستند یا مضر؟ در این آیه شریف ، آمده است که مال و فرزند ، برای قیامت انسان هیچ فایده ای ندارد . از طرفی در روایات می خوانیم ؛ انفاق مال و صدقه جاریه یا فرزند صالحی که برای والدین دعا کند برای قیامت انسان مفید هستند ببینیم رابطه این آیه با روایات چگونه است ؟ پاسخ این است که مراد آیه ، مال و فرزندی است که در مسیر الهی قرار نگیرد و در راه شیطان و انجام گناه ، مورد استفاده قرار گیرد ؛ اما در صورتی که در راه اطاعت فرمان پروردگار قرار گیرد ، نه تنها سرمایه مادی نخواهد بود ، بلکه رنگ الهی و صبغه الله به خود می گیرد و مصداق « الباقیات الصالحات» به شمار می رود . در نتیجه ، مفید یا مضر بودن آن ، به نوع مصرف و کاربرد آن ها بستگی دارد ؛ هر چند این ها ، زینت دنیا هستند ، چگونگی استفاده از آن ، نتیجه را تغییر می دهد و نعمت را به نقمت و بلا یا جاودانگی و بقا تبدیل می کند. خلاصه این که : « دنیا مانند کلیدی است که با حرکتی ، در راه قفل و با حرکت دیگری ، در را باز می کند. مال حلال ، در دست افراد صالح ، سبب قرب و در دست نااهلان سبب گناه می شود. ٤-قلب سلیم چه قلبی است ؟ مراد از قلب در قرآن ، قلب صنوبری شکل محسوس نیست ، بلکه هویت دورنی و اعتقادی او است که در عمل و گفتار صادقانه متجلی می شود. این ، کیفیت قلب است که حقیقت اشخاص یا گروه ها را نشان می دهد . واژه قلب با مشتقاتش ، بیش از ١٢٠ بار در قرآن آمده که علاوه بر قلب سلیم ، از قلب های مریض ، مطمئن ، مشمئز ، مقفول ، مرعوب ، ممهور، منیب ، طاهر و ... یاد شده است . قلب سلیم ، قلبی است که از همه این عوارض مصون باشد ؛ یعنی به امراضی مانند نفاق و ظلمی مانند شرک و آفتی چون خشم و ... دچار نباشد ، بنابراین باید کوشید که قلب از مسیر اصلی و فطری خود منحرف نشده اسیر آفت ها و انحراف ها نشود . در این صورت است که در قیامت نیز سرافراز و مصون از گرفتاری ها حضور خواهد یافت. ٥-تنها سرمایه نجات بخش خلاصه ، تنها سرمایه نجات بخش در قیامت ، قلب سلیم است . چه تعبیر جامع و جالبی ! تعبیری که هم ایمان خالص و نیت پاک در آن است و هم هر گونه عمل صالح ؛ چرا که چنین قلب پاکی ؛ ثمره ای جز عمل پاک نخواهد داشت و همان گونه که قلب و روح انسان در اعمال انسان موثر است اعمال او نیز بازتاب وسیعی در قلب و جان دارد و آن را به رنگ خود