✋
الزامات حلوفصل ناترازی بنزین
🔸این روزها مواضع برخی افراد دولت در حوزه بنزین نشان می‌دهد، احتمالاً در سال آینده شاهد تغییراتی در نحوه قیمت‌گذاری این حامل انرژی شاهد خواهیم بود. قطعاً در نیت و قصد دولت در بهبود رفاه مردم و مهار تورم از طریق اسناد بالادستی تردیدی نیست، ولی تجربه چند دهه قیمت‌گذاری انرژی نشان می‌دهد، هر گونه اصلاح قیمت‌گذاری در حامل‌های انرژی مستلزم در نظر گرفتن چند نکته مهم و اساسی است که در اینجا به مواردی از آن اشاره می‌کنیم:
🔹این موضوع درست است که در وضعیت عادیِ اقتصادی بهتر است یارانه را به حلقه نهایی، یعنی مصرف‌کننده تخصیص داد و تمام تلاش‌های اقتصادی را باید به سمت اجرای همین اصل جهت‌دهی کرد، اما نکته اولویت‌دار و مهم برای دولت محترم که همیشه بر استفاده از نظر کارشناسان تأکید دارند، این است که باید متوجه بود اقتصاد ایران به دليل اصطکاک با تحریم‌ها، در شرایط خاص و منحصربه‌فردی است؛ از این رو نمی‌توان نسخه‌های بازار آزاد و تئوری‌های بازار انرژی اجرا شده در غرب را از طریق شوک درمانی در ایران اجرایی کرد.
🔸پیشنهاد تمرکز بر مکانیزم قیمت درجهت کنترل مصرف بنزین، زمانی قابلیت اجرایی شدن دارد که سایر عوامل تورم‌زا (نقدینگی و نرخ ارز)، در کنترل و مدیریت کامل دولت باشد و شاهد تثبیت و تداوم تورم تک رقمی باشیم. در واقع بدون مهار تورم و تثبیت آن در محدوده پایین‌تر از متوسط بلندمدت آن، اجرای هر سیاست اصلاحی، سرانجام امیدوارکننده‌ای نخواهد داشت. لذا اولویت، مهار تورم است و با افزایش نرخ بنزین نمی‌توان به این مهم دست یافت، چراکه افزایش نرخ بنزین منجر به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود.
🔹نکته مهم این است که با وجود تورم مزمن و دو رقمی در کشور، اثر افزایش نرخ بنزین، بعد از مدتی تعدیل شده و دوباره مصرف به همان روند و رشد قبلی بازمی‌گردد. راهکارهای حلوفصل ناترازی بنزین تنها از مسیر سازکار قیمت نمی‌گذرد، بلکه باید یک راهکار چند بُعدی و البته با تمرکز بر کاهش نشتی‌ها در سیستم تقاضا را عملیاتی کرد. راهکارهای دولت می‌تواند شامل الزام خودروسازها به ایجاد بهینه‌سازی در مصرف و رعایت استانداردهای جهانی، سیاست‌های تشویقی در کاهش مصرف، مبارزه با قاچاق، توسعه سوخت‌های جایگزین، توسعه پتروپالایشگاه جدید و کوچک مقیاس اسقاط خودروهای فرسوده باشد.
🔸برخی برآوردها حکایت از آن دارد که چنانچه خودروها بهینه شوند، یک سوم مصرف سوخت کشور کاهش می‌یابد. لذا با وجود «مصرف سه برابر استاندارد خودرو داخلی، عدم توسعه حمل‌و‌نقل عمومی، وضعیت نامناسب جاده‌ها و فقدان تنوع سبد سوختی کشور» مردم امکان کاهش مصرف سوخت را به صورت محسوس ندارند؛ پس طرح حل ناترازی بنزین با تمرکز بر افزایش نرخ آن ممکن است بحران امنیتی و اقتصادی ایجاد کند.