احتمالا می‌دانید که در زبان عربی، دهم، «عاشورا» نمی‌شود و می‌شود «عاشر». پس عاشورا از کجا آمده؟ ریشه «عشر» در زبانهای سامی مشترک است و کلمه «عاشورا»، در حقیقت کلمه‌ای آرامی-سریانی است که به عربی راه رفته. زبان یهودیان، چند قرن قبل و بعد از اسلام، نه عبری که آرامی بوده. حالا چرا اسم روز دهم محرم با گویش آرامی جا افتاده؟ علتش این است که تا سال 10 هجری (سالی که در آن حکم می شود سالهای قمری اسلامی همیشه ۱۲ ماه داشته باشند و هیچگاه ۱۳ ماهه نشوند)، روز دهم محرم با روز ۱۰ ماه تشری که روز خاصی برای یهودیان بوده و هست مطابقت داشته؛ این روز خاص، روز مراسم کفاره (یوم کیپور) است. بنابراین احتمالا یهودیان عربستان و عراق، این روز را عاشورا نامیده بودند و غیریهودیان هم این نام را برای این روز پذیرفته بودند. مراسم یوم کیپور به صورت دقیقتر، از غروب روز نهم ماه تشری، آغاز و در شامگاه دهم تشری پایان می یابد. بنابراین، احتمالا کلمه تاسوعا نیز که آن هم ساختی آرامی و نه عربی دارد از همینجا آمده باشد. شاید هم نحوه تبدیل ریشه عشر به عاشورا به ریشه تسع سرایت داده شده و تاسع را به تاسوعا تبدیل کرده است. به عبارت دیگر، امام حسین در روزی شهید شدند که از قبل، عنوان یهودی عاشورا را به خود گرفته بود. نکته جالب اینجا است که روز دهم ماه تشری، تقریبا همیشه در مهر ماه بوده و‌ هست و عاشورای سال ۶۱ هجری نیز با روزی در مهرماه مطابق بوده است. در این مورد گفتنیهای دیگری نیز هست که امیدوارم توفیق پیدا کنم در قالب و وقت مناسبتری آنها را بیان کنم. حامد فتاحی کانال تلگرام بشارت ها @bashirseraj