باسمه تعالی
تعریف قاعده فقهی: «حکم شرعی کلی که می‌تواند بر احکام جزئی منطبق شود»
برخی دیدگاه‌ها در بیان تفاوت قواعد فقهی و اصولی به قرار زیر است:
الف) قواعد اصولی، آلی هستند؛ اما قواعد فقهی استقلالی‌اند. قواعد اصولی، طریق استنباط احکام شرعی قرار می‌گیرند؛ اما قواعد فقهی، خود نیز حکم شرعی‌اند.
ب) حکم شرعی از باب استنباط و توسیط از قواعد اصولی، برداشت می‌شود؛ اما از قواعد فقهی، از باب تطبیق برداشت می‌شود. در تطبیق، مضمون به‌طور مستقیم بر مصداق‌ها تطبیق می‌شود؛ به‌خلاف استنباط که نیازی به استفاده از کبرای دیگری به‌منزله حدوسط نیست.
ج) قواعد فقهی تنها در شبهات موضوعیه جاری می‌شوند.
د) نتایج قواعد اصولی، احکام کلی است؛ اما نتایج قواعد فقهی، احکام جزئی است.
هـ) برداشت احکام از قواعد اصولی تنها در اختیار مجتهد است؛ اما در قواعد فقهی، مجتهد و مقلد در برداشت حکم از راه قواعد فقهی، برابر هستند.
و) قواعد اصولی در همه باب‌های فقه جریان دارند؛ اما قواعد فقهی در غالب موارد، در همه باب‌های فقه جاری نمی‌شوند.
جمع‌بندی:
تمایز بنیادینِ قاعده فقهی و اصولی این است که قاعده «ممهد برای استنباط»، قاعده اصولی است؛ در مقابل، هر قاعده دارای ماهیت حکم شرعی، قاعده فقهی است.
@feqahat