چکیده:
آیهٔ ۶۳ سورهٔ طه «إنّ هذان لساحران» به دلیل تعارض با قواعد استاندارد زبان عربی، همواره مورد بحث و اختلاف مفسران و نحویان بوده است. رویکرد رایج در تحلیل این آیه، عمدتاً محدود به توجیهات نحوی یا اختیار یکی از قرائات مختلف بوده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با محوریت این آیه، در پی اثبات این فرضیه است که توجه صرف به قواعد صرف و نحو، بدون در نظر گرفتن بستر تاریخی-فرهنگی نزول قرآن، ناقص و گاه گمراهکننده است.
بررسی اقوال مختلف در مورد این آیه - از جمله احتمال مخففه بودن «إن»، استناد به لهجهٔ قبیلهٔ «بنی حارث بن کعب»، یا نقل قول مستقیم گفتار فرعونیان - نشان میدهد که بسیاری از این توجیهات، خود برخاسته از ادراک ضرورت توجه به زمینهٔ تاریخی، فرهنگی و زبانی آیه است. این پژوهش نتیجه میگیرد که فهم دقیق مراد الهی از چنین آیاتی، در گرو عبور از یک «تفسیر نحومحور صِرف» و اتخاذ یک «رویکرد جامعنگر» است که عوامل زیر را یکجا در نظر میگیرد:
- تنوع لهجههای عربی در زمان نزول و ویژگیهای گفتاری گوینده (در اینجا، فرعونیان)
- هدف اصلی آیه در انتقال پیام دینی، که میتواند بر تبعیت کورکورانه از یک قاعدهٔ دستوری ارجحیت داشته باشد.
مقاله حاضر در نهایت بر این امر تأکید میورزد که توجه به بافتار تاریخی-فرهنگی، نه یک گزینهٔ فرعی، بلکه یک ضرورت روشمند در تفسیر قرآن است که میتواند از برونرفت بسیاری از بنبستهای تفسیری و ارائهی خوانشی پویا و اصیل از قرآن کریم نقش آفرینی کند.
•┄┅┅┅┅❀┅┅┅┅┄•
📬 کانال رسمی حوزه علمیه آیت الله ایروانی(ره)
🆔
@howzeh_iravani