تفسیر یک آیه از قرآن کریم سوره انعام آیه دوم «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَی أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسمًّی عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ (۲)» [اوست كسی كه شما را از گل آفريد، آن گاه مدتی را (برای شما عمر) مقرر داشت و اجل حتمی نزد اوست. با اين همه (بعضی از) شما (در قدرت او) ترديد می‏كنيد.] ۱) امام صادق علیه السلام فرمود: اجل مَقضیّ آن است كه حتمی است و خدا آن را قرار داده و حتماً انجام می‌شود، و اجل مُسمّی آن است كه در آن تغییر وجود دارد؛ اگر بخواهد جلو می‌اندازد و اگر بخواهد به تاخیر می‌اندازد. ولی اجل حتمی، نه تقدیم در آن وجود دارد و نه تاخیر.«۱» ۲) حمران بن اعین، از امام باقر علیه السلام روایت كرده است كه در باره این فرموده خدای عز و جل: «قَضَی أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسمًّی عِندَهُ» فرمود: بی گمان، آن­ها دو اجل هستند: اجل حتمی، و اجل موقوف (معلق). حمران گفت: اجل حتمی چیست؟ فرمود: آن است كه خداوند متعال را در آن اراده و مشیئتی است. حمران گفت: من امیدوارم كه امر سفیانی (در زمان ظهور) از جمله اجل موقوف باشد! ابو جعفر امام باقر علیه السلام فرمود: خیر، به خدا سوگند كه در زمره اجل حتمی است«۲». ۳) امام صادق علیه السلام در مورد این آیه «ثُمَّ قَضَی أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسمًّی عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ»، فرمود: اجل غیر مسمی، موقوف (معلق) است، هر چه می‌خواهد از آن مقدم می‌دارد و هر چه می‌خواهد از آن به تاخیر می‌اندازد. اما اجل مسمی (تعیین شده) عبارت است از نزول ‌آن چه می‌خواهد از شب قدر امسال تا شب قدر سال آینده، اتفاق بیفتد. فرمود: این همان فرموده خداوند عز و جل است: «فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ یَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ یَسْتَقْدِمُونَ»«۳» [پس چون اجلشان فرا رسد، نه (می‌توانند) ساعتی آن را پس اندازند و نه پیش]. ◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇ ۱- تفسیر قمی، ج ۱، ص ۲۰۱. ۲- الغیبة، ص ۲۰۳. ۳- اعراف/۳۴، نحل/۶۱. مسجد امام موسی کاظم (علیه السّلام) زرین شهر خیابان ملاصدرا ابتدای خیابان ایثارگران