آگاهی کاذب در گذشته و امروز 🔸لَا تَعْرِفُونَ الْحَقَّ كَمَعْرِفَتِكُمُ الْبَاطِلَ وَ لَا تُبْطِلُونَ الْبَاطِلَ كَإِبْطَالِكُمُ الْحَق آنسان كه باطل را مى شناسيد، حق را نمى شناسيد و آنسان با باطل مبارزه نمى كنيد كه به نابود كردن حق كمر بسته ايد. ( نهج البلاغه/ خطبه 69، ترجمه ابراهیم آیتی ) 🔹 امام علی علیه السلام در این جمله به ارزیابی ماهیت و جنس آگاهی مردم کوفه پرداخته است. شناخت آنان از باطل بیشتر از شناخت حق است. اما آیا این سخن به معنای آن است که باطل شناسی مردم کوفه بیشتر از حق شناسی آنان است؟ خیر. 🔹 یکی از خصوصیات باطل شناسی، دشمن شناسی است. مشکل امیر المومنین با مردم کوفه فقدان دشمن شناسی آنان بود. پس، مقصود امام علیه السلام این نیست که باطل شناسی کوفیان بیشتر از حق شناسی شان بوده است تا از آنان بخواهد که حق شناسی تان را با باطل شناسی تان هم تراز کنید. بلکه مراد آن حضرت شدت آگاهی باطل کوفیان است. 🔹 آگاهی باطل آن نوع آگاهی است که از باطل بودن آن نا آگاه ایم؛ یعنی نمی دانیم که این آگاهی باطل است و حقیقت ندارد بلکه تصور بر درست بودن آن داریم. فی الواقع، آگاهی باطل همان جهل مرکبی است که از جهل بسیط فراتر می رود. امروزیان از آن با عنوان « آگاهی کاذب » یاد می کنند. حجم انبوهی از داده های کاذب که دریافت کنندگان آنها را صادق و واقعی می پندارند. 🔹 حضرت وصی علی علیه السلام کوفیان را گرفتار آگاهی های کاذب می دانست. شدت آگاهی کاذب کوفیان به حدی بود که آن حضرت در اصلاح آن در مانده بود. آنچنانکه امام علی علیه السلام درباره مساله حکمیت گوید ( نهج البلاغه، ترجمه ابراهیم آیتی: خ 35 ). 🔹 اگر کوفیان باطل شناس بودند می توانستند باطل را ابطال کنند، نه آنکه حق را ابطال کنند. امیر المومنین علی علیه السلام این توجه را داده است که کثرت آگاهی های کاذب کوفیان به قدری است که با آن حق را بیشتر از باطل ابطال می کنند: « وَ لَا تُبْطِلُونَ الْبَاطِلَ كَإِبْطَالِكُمُ الْحَق ». آنان معاویه حیله گر مکًار را مدیر و مدبر می خواندند ولی حاکم خیر خواه خود را به دروغگویی متهم می کردند ( نهج البلاغه، ترجمه ابراهیم آیتی: خ 71 ). 🔹 دنیای مدرن شده امروز بیش از گذشته گرفتار آگاهی کاذب گشته است. اگر در گذشته جماعتی خاص مبتلا به آگاهی کاذب می شدند، امروزه این ابتلا جهانی شده است. به اقتباس از فرموده امام علی علیه السلام، باید گفت که آگاهی های کاذب مردم جهان از باطل بیش از آگاهی از حق است. آنقدر که از روی کذب، باطل را می شناسیم، حق را از روی حق نمی شناسیم. به همین خاطر، بیش از آنکه در صدد ابطال باطل باشیم، در صدد ابطال حق بر می آییم. 🔹 باید مراجع و فضاهای تولید آگاهی کاذب را شناخت و برای مردم آشکار ساخت. مسلماً روشنفکر نمایان و روحانی نماهایی که روشنگری و دین را به مثابه متاع دنیوی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بر مردم عرضه می کنند، از جمله مراجع اصلی تولید آگاهی کاذب هستند. تا وقتی این جماعت در شهرها و بلاد اسلامی و غیر اسلامی فعال اند و اهل نظر درباره آنها روشنگری و تبیین گری نکنند و « جهاد تبیین » را تکلیف شرعی و عقلی خود ندانند ، مردم از آگاهی صادق محروم می مانند. ✍ داود مهدوی زادگان 18 فروردین 1402 👇👇👇 @mahdavizadegan