📜 عاشورا و آیه هلاکت
🔹️مرحوم طبرسی، در تفسیر مجمع البیان، به مناسبت قسمتی از آیه 195 سوره بقره "لا تلقوا بأیدیکم الی التهلکة" که انسان را از افکندن خود در هلاکت، نهی می کند، از مقاتله بی یار و یاور امام حسین علیه‌السلام با دشمنان یاد می کند و این پرسش را مطرح می کند که چگونه امام حسین علیه‌السلام با وجود این آیه، در روز عاشورا به مقاتله اقدام کرده است، در حالی که به باور طبرسی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با استناد به این آیه با مشرکان در حدیبیه، امام علی و امام حسن علیهماالسلام با معاویه مصالحه کرده و از جنگ خودداری کردند.
🔺️وی دو احتمال را مطرح می کند که هریک از این دو، می تواند پاسخی برای پرسش یادشده باشد: یک- امام حسین علیه‌السلام گمان نمی کرد یزیدیان او را به شهادت برسانند، بنابر این، جنگ را برگزید. دو- امام حسین علیه‌السلام احتمال قوی می داد، اگر جنگ هم نکند، ابن زیاد او را به قتل خواهد رساند. از این رو نبرد با عزت را ترجیح داد.
🏷و في هذه الآية دلالة على تحريم الإقدام على ما يخاف منه على النفس و على جواز ترك الأمر بالمعروف عند الخوف لأن في ذلك إلقاء النفس إلى التهلكة و فيها دلالة على جواز الصلح مع الكفار و البغاة إذا خاف الإمام على نفسه أو على المسلمين كما فعله رسول الله عام الحديبية و فعله أمير المؤمنين بصفين و فعله الحسن مع معاوية من المصالحة لما تشتت أمره و خاف على نفسه و شيعته فإن عورضنا بأن الحسين قاتل وحده فالجواب أن فعله يحتمل وجهين أحدهما أنه ظن أنهم لا يقتلونه لمكانه من رسول الله و الآخر أنه غلب على ظنه أنه لو ترك قتالهم قتله الملعون ابن زياد صبرا كما فعل بابن عمه مسلم فكان القتل مع عز النفس و الجهاد أهون عليه.
📚مجمع البیان:2، 516.
🔸️شایسته اشاره است، مرحوم طبرسی، شاهدی تاریخی ارائه نمی دهد که ثابت کند صلح پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با مشرکان و امام علی و امام حسن علیهماالسلام با معاویه بر اساس این آیه صورت پذیرفته است.
افزون براین، وی، مفهومی که از این آیه می فهمد را دال بر جواز صلح و توجیه کننده صلح توسط پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در حدیبیه و امام علی علیه‌السلام در صفین می داند، بی آنکه اشاره کند صلح یا جنگ پدیده ای چند بعدی است که بر اساس سنجش مصالح کلان، اهداف راهبردی و پیامدهای قابل پیش بینی صورت می گیرد، نه صرفا با استناد به یک معیار محدود.
@mhd_Danesh