#آموزش_ترتیل_خوانی
ب: شرائط تخصّصی
1⃣ انتخاب تلاوت و قاری مناسب
ابتدا باید از تلاوت های ساده، اصیل و فصیح به ترتیب زیر استفاده شود: ترتیل شیخ محمود خلیل الحصری و محمّد صدّیق المنشاوی و پس از کسب توانایی تلاوت تقلیدی، طبق اسلوب مورد نظر، می توان سراغ مرتّلینی مانند: استاد شهریار پرهیزکار، شیخ محمّد جبریل، محمّد ایّوب و مرتّلینی که در چارچوب اصیل مصری تلاوت می کنند، رفت. هر چند پس از گذرانیدن مرحله فوق، لزومی ندارد که به سراغ سایر مرتّلین برود. چراکه با ترکیب سبک ها و روش های فوق، می توان به یک تلاوت فنّی و در سطح قابل قبولی دست پیدا کرد.
البته باید تلاوت هایی را برای تمرین و تقلید انتخاب نمود، که در استودیو اجرا و ضبط شده باشد و تلاوت ترتیل مجلسی که در محافل خوانده شده و یا تلاوتی که در نمازهای جماعت اجرا شده است، مناسب تمرین و تقلید کردن نمی باشد.
2⃣ انتخاب بهترین فرازها از یک تلاوت
گاهی اوقات صدای قاری«مقلَّد» آمادگی لازم را نداشته و قطعه ای را که برای تمرین انتخاب کرده¬ است؛ به عنوان بهترین فراز تلاوت آن قاری نمی¬باشد. و در برخی از موارد نوع آیاتی را که انتخاب می شود، نیز حائز اهمّیت است. به طور مثال: معمولاً قاریان آیات مشتمل بر داستانها را زیباتر از آیات الأحکام اجرا می کنند؛ که طبیعتاً برای تقلید مناسبت بیشتری دارند و ما از فصل چهارم این کتاب به معرفی بهترین فرازهای تلاوت اساتید در هر یک از مقام ها خواهیم پرداخت. از این رو بهتر است قطعه مورد نظر با مشورت استاد مجرّب انتخاب گردد.
3⃣ توجه به تناسب لحن با موضوع آیات
باید در نظر داشت که نغمه ای را که گوش داده می شود، در چه آیاتی تلاوت شده و معمولاً آن قاری هر یک از مقام ها را در چه موضوعاتی می خواند؛ زیرا تناسب مقام با موضوع از مهارت های مرتِّل و قرائت استادانه به حساب می آید. به طور مثال: انتخاب مقام صبا که ذاتاً دارای حزن می باشد برای آیات الأحکام، چندان جالب به نظر نمی رسد؛ چراکه این نوع از آیات معمولاً در مقام بیات، رست و یا نهاوند، بهتر اجرا می شوند.
4⃣ تناسب نغمه ها با پرده صوتی
باید دقت نمود که هر یک از مقام ها در چه ردیف و پرده صوتی اجرا می شوند، تا هنگام تقلید، در همان گام ها و ردیف ها تلاوت شود.
به طور مثال: تلاوت دو مقام حجاز و صبا در قسمت بم و پائین صدا، نهایتاً تا یکی دو نَفََس جالب است و بیشتر از آن سبب احساس خستگی و خواب آلودگی در مرتِّل و شنونده می گردد؛ در حالی که نغمه نهاوند را می توان در پرده های بم خواند و سبب زیبائی تلاوت می شود.
مطلب فوق برای افراد مبتدی که با درجه های مختلف صدا آشنائی کامل ندارند، حائز اهمیت است. همچنین برای استارت و شروع تلاوت، انتخاب و شناخت نُت و پرده مناسب صدا، از نکات مهم و کلیدی ترتیل خوانی به شمار می رود. شیخ حصری ازبم ترین درجه صوتی و به اصطلاح از پرده «DO» استفاده می کند. ولی شیخ منشاوی و پرهیزکار از درجه سوم صدا و یا همان«me» و بعضاً درجه چهارم صدا و یا همان«FA» تلاوت را آغاز می کنند.
5⃣ فصاحت و تجوید و وقف و ابتدا
پس از آنکه یک قطعه را با دقت گوش داده اید؛ باید چند بار آن قطعه را با تمرکز بر قواعد تجوید و وقف و ابتدا گوش داده و به موارد زیر توجه نمائید: (شیوه تلفظ برخی از حروف و کلمات، فرش الحروف برخی از کلمات، رعایت میزان کشش و توازن مدها و غنّها و شیوه وقف و ابتدا و... )
6⃣ شیوه بکارگیری تحریرها
یکی دیگر از موارد مهم، دقّت واستخراج انواع تحریر هائی است که قاری از آن استفاده می کند؛ این تحریر ها معمولاً بر روی حروف مدّی، غنّه ها وپایان نفس ها و آیات اجرا می¬شود. برای یادگرفتن انواع تحریرها سعی شود، ابتدا چند بار با صدای بم آن را تقلید و تکرار نمود و پس از یادگیری صحیح با توجه به کیفیّت و کمّیّت آنها، چند بار در همان پرده صوتی مثل استاد انجام داد و در آیات مشابه پیاده نمود؛ و پس از یادگرفتن یک فراز، انوع تحریر های بکار گرفته شده را دسته بندی کرده و هنگام تلاوت همانگونه اجرا کرد. باید دقّت داشت که هنگام استفاده از تحریر ها، کشش بیش از میزان طبیعی بر روی حروف و کلمات شکل نگیرد و دور تلاوت کند نشده و به قرائت تحقیق متمایل نگردد.
7⃣یادگیری سبک سر آیه ها و قفلات
یکی از تکنیک های ترتیل خوانی، یادگیری لحن و آهنگ سرآیه ها و قفلات «محل های وقف» می باشد؛ که معمولاً با یکدیگر متفاوت بوده و سبب ایجاد تنوّع در تلاوت می شود. در زمان تمرین و پس از یادگیری یک فراز، باید سبک سرآیه ها و قفلات را با یکدیگر مقایسه نمود و آنچه را که با هم متفاوت می باشد، به عنوان یک الگوی جدید استخراج کرد و بر روی آن تمرین نمود. و هنگام تمرین سعی شود در یک صفحه، فقط دو کلمه اوّل هر نفس و دو کلمه پایان آن را به ترتیب از ابتدا تا انتهای صفحه تلاوت نمود. در این صورت است که می توان به تسلّط و مهارت کافی در این زمینه دست یافت.
🆔 @Ttttar