در حقيقت شب يلدا (2) بيروني در كتاب آثار الباقيه گويد: "نخستين روز فروردين ماه چنان كه از نام آن پيداست با دخول آفتاب به برج سرطان* طبق زيج‌هاي ایرانیان هنگامي كه سال‌ها را كبيسه مي‌كردند مطابق بود». اما پس از فروپاشی حکومت ساسانی ديگر سال را کبيسه نکردند پس نوروز از موضع خود سرگردان شد. تا آنکه خيام در ايام ملکشاه آن را در آغاز بهار تثبيت کرد. مورخين قديم گويند" چون يک دور آفتاب بگشت در مدت سيصد و شصت و پنج روز کيومرث آن را به دوازده بخش قسمت کرد، هر بخش سی روز، و هريکی را از آن نامی نهاد و به فرشته ای باز بست از آن دوازده فرشته که ايزد تبارک و تعالی ايشان را بر عالم گماشته است». و گويند خورشيد در هر دور يک بار به اوج آسمان رود که درازترين روز از آن پديد آيد و يک بار به حضيض که درازترين شب از آن پديد شود و دوبار به اعتدال آيد که شبا روز مساوی گردد. ايرانيان اين مناسب ها را گرامی داشته و جشن می گرفتند. درازترين شب را که در سالشمار کهن برابر اول مهر بود مهرگان ناميدند از آن روی که ايزد موکل اين ماه ميترا بود. اما بعدها که اساس آن فراموش شد، برخی نادانان آن را روز تولد ايزد مهر پنداشته و به زبان آرامی که زبان ديوانی دوره هخامنشی بود آن را يلدا ناميدند. و اين جشن تا اين زمان با همین نام برای ما به يادگار مانده است. برج سرطان = برج اول تابستان ✍محقق :عباس خالقی نژاد 🇮🇷@r_p_mahdyaran