📚 پاسخ #حجت_الاسلام_شیرازی: چرا مراجع تقلید در ثبوت ماه رمضان و عید فطر اختلاف دارند؟ این سؤالی است که در ذهن بسیاری از ما وجود دارد که واقعاً چرا باید در ثبوت ماه رمضان این‌قدر اختلافات وجود داشته باشد! مخصوصاً در ماه رمضان این پرسش بیشتر شنیده می‌شود! در این نوشته از سایت درر تصمیم داریم به‌طور شفاف و ساده به پاسخ این سؤال بپردازیم. علل و عوامل اختلاف چند نکته باعث اختلاف فتوای مراجع تقلید در مسئله رؤیت هلال و ثبوت ماه رمضان و سایر ماه‌های قمری می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: رؤیت با چشم مسلح یا عادی برخی مراجع تقلید (مانند آیات عظام فاضل و بهجت و رهبری) اصل رؤیت را ملاک قرار داده و فرقی نمی‌گذارند بین اینکه با چشم عادی دیده شود یا با دوربین و تلسکوپ و چشم مسلح؛ اما مبنای فقهی مشهور فقها این است که رؤیت قمر معتبر است و برای ثبوت ماه رمضان باید ماه با چشم عادی دیده شود و اگر با تلسکوپ یا دوربین دیده شود، نشانه اول ماه نمی‌باشد؛ ازاین‌رو گروه‌های استهلال پس از پیداکردن مکان ماه به‌وسیله دوربین، تلاش می‌کنند تا با چشم عادی آن را ببینند و اگر دیده نشد، اول ماه را ثابت نمی‌دانند. شرط‌بودن یا نبودن اتحاد افق برخی مراجع مانند آیات عظام سیستانی، رهبری، مکارم، اتحاد افق را شرط می‌دانند و قائل به این هستند که اگر ماه در شهر «الف» دیده شد، به‌شرطی برای شهر «ب» کفایت می‌کند که این دو هم‌افق باشند؛   اما برخی مانند آیات عظام خویی، وحید، صافی، فاضل، شرط ندانسته و می‌فرمایند: همین‌که دو شهر در مقدار یا بیشتر از شب با یکدیگر مشترک باشند، ثبوت ماه در یکی، برای شهر دیگر نیز کافی است. حکم حاکم شرع برخی مراجع تقلید برای ثبوت اول ماه، حکم حاکم را نیز قبول دارند، یعنی اگر «مجتهد جامع الشرایط» نسبت به ثبوت ماه رمضان حکم صادر کند، بر همه مقلدین و نیز بر سایر مجتهدین لازم است از حکم او تبعیت کنند. اما برخی مانند آیات عظام سیستانی و وحید خراسانی حکم حاکم را جزو راه‌های ثبوت ماه رمضان و سایر ماه‌ها نمی‌دانند. علاوه بر اینکه حکم به‌معنای انشاء یک دستور (به صیغۀ حَکَمْتُ و شبهه) در موضوعات جزئی مانند ثبوت هلال و تعیین ولیّ و متولیّ می‌باشد و در این زمان هیچ‌یک از مراجع «حکم» صادر نمی‌کنند؛ بلکه صرفاً «اعلان» می‌کنند که برای ما ثابت شده یا نشده است. پس در نتیجه باید گفت: گاهی ماه فقط با چشم مسلح دیده می‌شود و در نتیجه اول ماه برای مقلدین مراجعی که چشم مسلح را معتبر نمی‌دانند، ثابت نمی‌شود؛ چنانچه گاهی ماه با چشم عادی در عراق دیده می‌شود؛ اما با توجه به اینکه در ایران دیده نشده، اول ماه برای مقلدین مراجعی که اتحاد افق را شرط می‌دانند ثابت نمی‌شود؛ حتی ممکن است اول ماه برای شهری مانند اهواز ثابت شود؛ اما به‌دلیل هم‌افق‌نبودن با مشهد، برای مشهدی‌ها ثابت نشود؛ خلاصه این‌گونه نیست که اگر اول ماه برای یک کشور یا یک شهر یا یک مرجع تقلید ثابت شد، برای سایر شهرها و مقلدین نیز ثابت شود. و انتظار اینکه هیچ‌گاه دربارۀ عید فطر در سراسر ایران اختلافی پیش نیاید مانند توقع این است که مثلاً اذان ظهر در همۀ کشور یک‌زمان گفته شود! می‌دانیم که ماه چنانچه به دور زمین می‌چرخد، به دور خود نیز می‌چرخد؛ اما نکته‌ای که وجود دارد این است که پیوسته یک روی ماه به‌سمت کره زمین است و ما همیشه یک طرف آن را دیده و هیچ‌گاه پشت ماه را نمی‌بینیم. (تصویر سمت چپ) البته نوسانات مختصری که در کیفیت حرکت ماه وجود دارد، باعث رُخ‌گَرد شده و در نتیجه ۴۱% از روی ماه همیشه دیده شده و ۴۱% پشت ماه هرگز دیده نمی‌شود و ۱۸% از اطراف آن به تناوب دیده می‌شود. و می‌دانیم که ماه‌های قمری همواره ۲۹ یا ۳۰ روزه هستند و امکان دارد که ماه‌های قمری تا ۳ ماه پشت سر هم، ۲۹ روزه و تا ۴ ماه پیاپی، ۳۰ روزه باشند. و معیار شرعی برای آغاز ماه قمری، تحقق «هلال» است و هلال عبارت است از: بازتابِ قابل رؤیتِ نور خورشید از لبۀ ماه. حضرت آیت‌الله سیستانی رؤیت با چشم مسلّح را نپذیرفته و آن را ملاک برای آغاز ماه جدید نمی‌دانند. طبق نظر ایشان، رؤیت هلال «طریقیت» دارد به این معنی که هلال، قابلیت رؤیت با چشم عادی را داشته باشد. و بعبارة اخری: رؤیت فعلی موضوعیت ندارد و رؤیت تقدیری (مانند فرض ابر و غبار) کافی است. ازاین‌رو در أسئلة حول رؤیة الهلال می‌فرمایند: «إنّ المستفاد من الأدلّة الشرعیّة، کون العبرة في بدایة الشهر القمريّ بظهور الهلال علی الأفق، بنحو قابل للرؤیة بالعین المجرّدة لو لا الغیم و نحوه من الموانع الخارجیّة. فلا تکفي ولادة الهلال و کونه موجوداً علی الأفق و لکن بنحو غیر قابل للرؤیة مطلقاً أو بنحو غیر قابل للرؤیة إلّا بالأدوات المقرّبة و الرصد المرکّز». رؤیت هلال یک مسئله مصداقی است رؤیت هلال و ثبوت ماه رمضان یک مسئله مصداقی است و ربطی به مرجع تقلید ندارد. 🆔 @rahpouanquestion