✅ شهید مطهری یکی از عوامل منشأ خطا را از منظر قرآن پیروی از هوای نفس و تمایلات نفسانی و داشتن غرض و مرض میداند و با بیان این شعر مولوی: «چون غرض آمد هنر پوشیده شد صد حجاب از دل به سوی دیده شد» تأکید میکند:
در هر مسئلهای تا انسان خود را از شر اغراض بی طرف نکند نمی تواند صحیح فکر کند؛ یعنی عقل در محیطی می تواند درست عمل بکند که هوای نفس در کار نباشد. داستان معروفی از علامه ی حلّی نقل می کنند که شاهد مثال خوبی است:
برای علامه ی حلّی این مسئلهی فقهی مطرح شده بود که اگر حیوانی در چاه بمیرد و باعث شود که میته ی نجس در چاه باقی بماند، با آب چاه چه باید کرد؟ اتفاقاً در این هنگام حیوانی در چاه آب خانه ی علامه ی حلّی افتاد و او ناگزیر بود برای خود نیز استنباط حکم بکند. در این مورد به دو طریق امکان حکم کردن وجود داشت: اول اینکه چاه را بکلی پر کنند و از چاه دیگری استفاده نمایند و دیگر اینکه مقدار معینی از آب چاه را خالی کنند و از بقیه آب بلااشکال استفاده کنند. علامه ی حلّی متوجه شد که در مورد این مسئله نمی تواند بدون غرض حکم کند زیرا نفع خود او هم در قضیه مطرح بود. این بود که دستور داد ابتدا چاه را پرکنند و بعد با خیال راحت و بدون فشار وسوسه ی نفس به صدور حکم و ارائه ی فتوا پرداخت.
قرآن در زمینه ی تبعیت از هوای نفس اشارات زیادی دارد که به ذکر یک مورد اکتفا می کنم. قرآن کریم در آیه 23 سوره نجم میفرماید: «اِنْ یَتَّبِعونَ اِلَّا الظَّنَّ وَ ما تَهْوَی الْاَنْفُسُ؛ چیزی غیر از گمان باطل و هوای نفس خود را پیروی نمیکنند.»
مجموعه آثار شهید مطهری . ج۲۶ صص، ۶۵ الی۶۹
🌹🌹