جلسه اول مقدمه واجب مناهج استاد موالی زاده: بحث مقدمه واجب مربوط به ثبوت تکلیف است یا سقوط؟ طرح بحث مشهور شد کشف وجوب مقدمه که این نوع بحث فقهی شد نه اصولی طرح بحث متأخرین: آیا میان وجوب مقدمه با وجوب ذی المقدمه ملازمه هست یا خیر؟ مدرک هم عقل نظری است اشکال امام: چطور عقل نظری می تواند بین دو اعتبار کشف ملازمه کند! ملازمه باید بین دو امر تکوینی باشد و بحث مقدمه واجب باید شروعش فلسفی باشد نه اصولی. حتی ماحکم به العقل هم عقلاست. طرح بحث امام: فاعل یا مباشر است یا بواسطه صدور امر اگر مستقیم باشد نیازمند است بدون مقدمه انجام بده گاهی با مقدمه است. بدون مقدمه افعال جوارحی است گاهی نیاز به مقدمه است مثل افعال خارجی مثل صعود بر پشت بام که نردبان می خواهد. اولا فاعل بالقصد داریم که مکانیسم دارد از تصور و تصدیق و شوق و عدم مانع و اراده اراده فایده دارد فایده برحسب علم ماست. فایده اونی است که من فایده می پندارم اگر مقدمه بخواهد چی؟ من نسبت به ذی المقدمه فاعل بالقصد هستم اگر اراده متعلق شود به ذی المقدمه با صرف اراده حاصل نمی شود مقدمه می خواهد باید ایجاد شود در خارج، خب سوال اراده مقدمه از کجا میاد؟ مشهور میگه ترشح از ذی المقدمه است اراده مقدمه از ذی المقدمه متولد میشود. امام سه‌تا اشکال دارد ما برای اراده مقدمه هم باید مبادی مستقل داشته باشد ترشح از اراده نداریم اراده را ماهوی نگیرید باید ببرید سر وجود سر نفس. مکانیسم جدا می خواهد لذا آخوند گرفتار شد شعر را گفت. ملاصدرا گفت فاعل بالتجلی است دیگه مبادی ندارد تسلسل پیش نمیاد. فاعل بالقصد برای عالم ماده است. نفس اراده را زمانی خلق می کند که مبادی باشد برای مقدمه هم همینطور است. آخوند اقسام فواعل را نخواند جبری شد. اشکال دوم امام: فاعل وقتی اقدام می کند فایده واقعی است یا نه؟ در اراده لازم نیست فایده واقعی باشد حسب ما یری است. یعنی او واقعی ببیند کافیست. وقتی این شد دیگه علیت نیست بستگی به مایری در او پیدا می کند. اگر اینطور باشد همیشه انسان ها باید مقدمات درست را اراده کنند درحالی که اینطور نیست خیلی وقت ها اصلا به ذی المقدمه نمیرسد تابع علیت نمی شود لزوما. علیت دیگه کاری به تشخیص من ندارد. اینجا اگر گفتیم علیت دیگه مقدمات بصورت غیر اختیاری مورد اراده قرار می گیرند. امام میگه انسان ها اراده شون به مقدمات غیرواقعی است حسب ما یری است. ممکنه غلط باشد. اشکال سوم: رابطه اراده مقدمه و ذی المقدمه از جنس تضایف است درحالی که اراده به مقدمه هنوز ایجاد نشده است این را جلسه بعد توضیح میدم

جلسه دوم مقدمه واجب مناهج استاد موالی زاده: مشهور وجوب را از عقلی برد روی شرعی چون اون که واضح بود. خب وجوب مقدمه قهری است یا همان وجوب ذی المقدمه کافیست؟ مولی دیگه امر به مقدمات نمی کند. خب فرض اول: آیا وجوب مقدمه معلول وجوب ذی المقدمه است ؟ فرض دوم: آیا اراده شرعی مقدمه معلول اراده شرعی ذی المقدمه است؟ فرض سوم: آیا اراده تکوینی مقدمه معلول اراده تکوینی ذی المقدمه است؟ امام میگه ملازمه که میگید فکر کردید فلسفی است که یا علت و معلول است یا معلولین برای علت اخری که هیچ کدام در فقه نیست. ملازمه در فلسفه اینجا نیست آنجا هم چند معنا دارد همیشه به معنای علیت نیست این ملازمه تعاقب است مقارنت است نه علیت. مثل دو حادثه پشت سرهم تکوینی بدون ارتباط. فایده هاشون ممکنه معد باشند ولی این غیر عمل است فایده علت غایی است. فایده مقدمه آلی است فایده ذی المقدمه اصالی است. امام میگه تلازم را شما آوردید عجب از آقای مظفر که میگه حاکم عقل نظری است در ملازمه بعد میگه علی معلولی هم نیست. ملازمات عامه علامه در نهایه بمعنی تساوق وجودی است که در برهان إن میگه اون چیز دیگری است. مظفر گفته اراده باید دو مراد داشته باشه دو مبادی نه علت و معلول این رو گفته ای کاش ملازمه را هم توضیح میداد تصورها علیت برای هم ندارند بلکه از بیرون می آیند در معقول اولی. از تصویر میز به صندلی نمی‌رسیم اگر هم بریم تداعی معنی است نه علیت. مقارنت است. ملازمه نه بین وجوب است چون اعتباری است نه بین اراده ها چون مبادیشون جداست. اینجا باید بگیم مقارنت بین مقدمه و ذی المقدمه. حالا امام میگه این مقارنت واقعی است یا حسب ما یری؟ ممکن است مطابق نباشد. ملازمه معناش تضایف است ولی نه معلولین لعلة واحده. همه تضایف ها علیت نیست مثل ابوت و بنوت. اگر ملازمه فلسفی را خواستید بگید بهتره همان تضایف را بگید بله همه تضایف ها علیت نیست. ولی ملازمه عرفی تعاقب است معنای لغوی است تداعی معنا و... . امام میگه من فعلا کاری به امر ندارم اول دارم مقدمه فعل انسان را میگم. خب حالا چون بحسب مایری است و این هنوز نیامده میشه بین وجود و عدم چون من تصویری از مقدمه ندارم چون مقدمه واقعی را گذاشتم. وقتی طرف تضایف وجود و عدم شد محال است چون باید وجودین باشد پس باید حسب مایری باشد. این ربطی به وجوب و امر و اینها ندارد درباره فعل من است‌.

جلسه سوم مقدمه واجب مناهج استاد موالی زاده مرور بر جلسه قبل اطراف ملازمه چیست؟ علم هست مبادی هست ولی علیت نیست چون حسب ما یری است. هنوز داریم فاعل مختار را صحبت می کنیم. خب سوال اینجاست که این ها که در اراده تشریعی نیست چون اونجا که آمر اشتباه نمی کند امام بحث اراده تشریعی را خودش الآن می گویند مولی ذی المقدمه را طلب می کند و بهش امر می کند حالا می خواهیم ببینیم به مقدمه هم می‌رسد یا نه؟ امام این نکته را که می گم در جواهر الاصول هست ولی در مناهج نیست. امام در جواهر الاصول می گوید خیر تفاوتی میان اراده تشریعی و تکوینی وجود ندارد چون متعلقش فرق می کند یکی خودش فعل را انجام می دهد یکی اعتبار می کند. اراده تشریعی و تکوینی تفاوتشان در مرید است نه خود اراده. لذا تقسیم به تکوینی و تشریعی در اصل درست نیست. یک بار من اراده می کنم چایی بنوشم یک بار اراده می کنم بعث می کنم. نظام اراده عوض نمیشه لذا نمی توانید با تفکیک بین اراده تکوینی و تشریعی نزاع را حل کنید. این همانجا هم جاریست. حالا بریم عبارت بخونیم. متن خوانی امام اول سر اراده تکوینی را بحث کرد بعد رفت اراده تشریعی بعد گفت دوجور میشه محل نزاع گفت یا مقدمه واقعی یا معلوم المقدمیه قیود یا تعلیلی است یا تقییدی عقل همه قیود را حیث تقییدی می بیند یعنی موثر در موضوع. جر المیزاب این عنوان ما یتوقف علی المقدمه که در لازم میگیم این را تقییدی می گیریم یا تعلیلی؟ امام میگه باید تقییدی بگیریم. اگر قید شد دیگه ظرف نیست این جا دیگه سراغ مقدمه واقعی نمیریم مقدمه با قید عنوان مایتوقف علیه می ریم که در ذهن است. مشهور قیود را تعلیلی می بینند. لذا بشرط این که قید را تقییدی ببینیم مشهور را می توانیم به قول امام نزدیک کنیم. عنوان مایتوقف علیه ذهنی است در افق ذهن من است ممکن است خطا باشد. تذکر بعدی هم اینه که ملازمه را دیگه فلسفی نکنیم امام میگه یا تحریر محل نزاع من را بگیرید که میشه همان حسب مایری یا اگر می خواهید مشهور بگید باید تقییدی بگیرید عنوان را برای مقدمه تا ذهنی بشه که امکان خطا پیدا کنه. یک نکته دیگه اینجا ملازمه دیگه معنای اصطلاحی علوم عقلیه ندارد چون مقدمه خودش مبادی می خواهد اگر اون علیت باشد جبرا باید اراده به مقدمه هم شامل بشود و وجوب غیری شرعی هم خواهیم داشت ولی اگر علیت نباشد دیگه وجهی برای وجوب غیری نداریم این اشتباه عجیب مشهور بوده

💠 تاریخ فقه و فقها (تاریخ التشریع الاسلامی 1) 🔸 نیمسال اول سال تحصیلی 1402-1401 🔰 جلسه اول #تاریخ_فقه_و_فقها #تاریخ_التشریع_الاسلامی #استاد_ربانی_بیرجندی #تاریخ_فقه #دانشگاه_علوم_اسلامی_رضوی 🌐 www.rabbanibirjandi.ir 🆔 eitaa.com/rabbanibirjandi/

💠 تاریخ فقه و فقها (تاریخ التشریع الاسلامی 1) 🔸 نیمسال اول سال تحصیلی 1402-1401 🔰 جلسه دوم #تاریخ_فقه_و_فقها #تاریخ_التشریع_الاسلامی #استاد_ربانی_بیرجندی #تاریخ_فقه #دانشگاه_علوم_اسلامی_رضوی 🌐 www.rabbanibirjandi.ir 🆔 eitaa.com/rabbanibirjandi/

💠 تاریخ فقه و فقها (تاریخ التشریع الاسلامی 1) 🔸 نیمسال اول سال تحصیلی 1402-1401 🔰 جلسه سوم #تاریخ_فقه_و_فقها #تاریخ_التشریع_الاسلامی #استاد_ربانی_بیرجندی #تاریخ_فقه #دانشگاه_علوم_اسلامی_رضوی 🌐 www.rabbanibirjandi.ir 🆔 eitaa.com/rabbanibirjandi/

💠 تاریخ فقه و فقها (تاریخ التشریع الاسلامی 1) 🔸 نیمسال اول سال تحصیلی 1402-1401 🔰 جلسه ششم #تاریخ_فقه_و_فقها #تاریخ_التشریع_الاسلامی #استاد_ربانی_بیرجندی #تاریخ_فقه #دانشگاه_علوم_اسلامی_رضوی 🌐 www.rabbanibirjandi.ir 🆔 eitaa.com/rabbanibirjandi/

🔰اصول فقه مقارن 🔸جلسه اول 🎙 استاد معظم ربانی بیرجندی #استاد_ربانی_بیرجندی #اصول_فقه_مقارن #مرکز_فرق_و_مذاهب 🆔 eitaa.com/rabbanibirjandi/

جلسه چهارم مقدمه واجب مناهج استاد موالی زاده بحث لفظی یا عقلی بودن مقدمه واجب اگر مسأله دلالت های سه گانه مطابقی تضمنی و التزامی بود میشه لفظی ولی اگر بحث سر ملازمه بود میشه عقلی. مقدمه واجب امام می فرمایند عقلی است چون ملازمه است باید قواعد عقلی را بررسی کنیم. اینجا آقا ضیا نظری دارد: لفظی ولی گرایش عقلی دارد. هم عقلی است هم لفظی. چون دلالت التزامی امر به ذی المقدمه میشه امر به مقدمه. دلالت التزامی لفظی است ولی خود این لازمه عقلی میشه. پس میشه هم عقلی باشه هم لفظی امام 5 ایراد به آقاضیاء می گیرند: ایراد اول: دلالت التزامی لفظی نیست اصلا. شما بین حقیقت و اعتبار خلط کردید دلالت لفظی تابع اعتبار و علقه وضعیه و موضوع له است نه بیشتر وگرنه خارج از اعتبار می شود. دلالت عقلی تابع تکوین و علیت است. مناطقه اینجا خطا کردند. امام میگه دلالت التزامی بین دو معنا که نسبت حقیقی است که اگر یکی را تصور کردی دیگری هم می آید. لفظ اینجا حیث تقییدی ندارد پس دلالت التزامی همان عقلی است. ایراد دوم: سلمنا که التزامی لفظی است. ملازمه بین اراده ذی المقدمه و اراده مقدمه ربطی به دلالت التزامی ندارد. ملزوم در دلالت التزامی لفظ است که مدلول مطابقی و تضمنی دارد و لازم میشه معنای دوم. در مقدمه واجب ملزوم اراده به ذی المقدمه است اراده بعث و لازم میشه اراده بعث به مقدمه. ما ملزوم را از لفظ افعل بدست می آوریم که اراده بعث به ذی المقدمه است یا نه ما اراده را از فعل اختیاری مولی بدست می آوریم؟ اینجا لفظی نداریم حتی اگر افعل را بگیرید ما بعث به ذی المقدمه داریم نه اراده فعل اختیاری که ربطی به لفظ ندارد. ♦️درواقع وجود واقعی اراده به ذی المقدمه مربوط به فعل اختیاری من است نه صرف این که یه گوشه نوشته شده باشه باید بیاد در فعل اختیاری من. مراد استعمالی تابع علقه وضعیه است ولی مراد جدی تابع فعل اختیاری انسان است. ♦️اقول: کلا امام لفظ را در بستر فعل اختیاری انسان معنا می کند و استظهار می کند مثل بحث مطلق که دیگه بحث لفظی نیست. کاشف اراده جدی فعل اختیاری انسان است. ج1 ص 327 در مناهج لذا اگر بچه فعل امر به کار ببرد می گوییم فعل اختیار بچه کاشف از مراد جدی او در ایجاد بعث نیست لذا می گیم علو می خواهد یا میگیم دانی به عالی امر نمی کند چون کاشف از مراد جدی در بعث نیست. ایراد سوم: لزوم فلسفی و علیت و تلازم نداریم دیگه قبلا گفتیم ایراد چهارم: لزوم بین بمعنی الاخص نیست در اینجا که دلالت التزامی باشد. لذا اینجا اختلاف داریم و دنبال برهانیم. ایراد پنجم: اگر بحث را لفظی کردی اون اوامری و وجوبی که دلیلش لبی است از محل بحث خارج می شود چون دیگه لفظ نیست که با دلالتش کار کنی در دلیل لبی به قدر متیقن عمل میشه.

جلسه پنجم مقدمه واجب مناهج استاد موالی زاده آیا مقدمه واجب فقهی است یا اصولی؟ آخوند مبنایی دارد که امام هم پذیرفته که ما قائل به تداخل علوم هستیم و محذور علمی ندارد. بله جهت مسأله فرق می کند. اگر ما بگوییم مقدمه واجب واجب هست یا واجب نیست این طرح بحث مقدمه را فقهی می کند. اگر گفتیم واجب کردن مقدمه توسط خدا حسن است یا قبیح این میشه کلام اگر گفتیم ملازمه بین وجوب مقدمه یا اراده مولی یا بعث این می شود بحث اصولی اگر بحث سر ملازمه بین دو حکم شرعی باشد میشه اصولی چون در طریق استنباط حکم شرعی قرار می گیرد ملازمات عقلیه هم می تواند اصولی باشد هم کلامی هم فقهی دقیقه ۵ نظر آقای بروجردی درباره اصولی بودن مقدمه واجب آیا ملازمه بین دو حکم استنباط است؟ نه تناقض و تضاد و تضایف و .... مبادی احکام است که ما دنبالشیم اینا ربطی به اصول ندارد مقدمه واجب در علم اصول نیست بلکه جزء مبادی احکام است که داخل علم نیست مسأله بعدی آ بروجردی بیانی دارد درباره علم میگه ما در فلسفه میگیم علت موجود است یعنی موضوع میاد محمول . فلاسفه میگن این عکس الحمل است اصلش الموجود عله است آبروجردی هم میگه موضوع اصول که الحجه فی الفقه است میگیم خبر الواحد حجت است اینجا هم میگه عکس الحمل است در واقع تعینات حجت است شیخ اولین بار گفت تعینات در خبر واحد. لذا ایشان میگه در مقدمه واجب ما اصلا از کلمه حجت استفاده نمی کنیم. ملازمه بین هست و نیست می باشد نه حجت. مگر اینکه مثل مظفر بگیم صغریات حجیت عقل است البته اونجا در اصول علمیه گرفتار میشد دقیقه ۳۱ عبارت خوانی ثم آنه اذا عرفت ... از نظر امام اینه که داخل اصول است. ملازمه عقلی است ما داریم در اصول کبراش را اینجا درست می کنیم