شرح #مناجات_شعبانیه 🤲
قسمت چهارم
وَ تَعْلَمُ ما فی نَفْسی وَ تَخْبُرُ حاجَتی وَ تَعْرِفُ ضَمیری وَ لا یَخْفی عَلَیْکَ اَمْرُمُنْقَلَبی وَ مَثْوایَ وَ ما اُریدُ اَنْ اُبْدِئَی بِهِ مِنْ مَنْطِقی وَ اَتَفَوَّهُ بِهِ مِنْ طَلِبَتی وَ اَرْجُوهُلِعاقِبَتی. وَ قَدْ جَرَتْ مَقادیرُکَ عَلَیَّ یا سَیِّدی فیما یَکُونُ مِنّی اِلی آخِرِ عُمْریمِنْ سَریرَتی وَ عَلانِیَتی، وَ بِیَدِکَ لا بِیَدِ غَیْرِکَ زِیادَتی وَ نَقْصی وَ نَفْعی وَ ضری.
و تو می دانی آنچه را که در دلِ من است و از نیازم آگاهی و ضمیرم رامی شناسی و هیچ امری از امور دنیا و آخرتم بر تو پوشیده نیست؛ و نیزمی دانی آنچه را که می خواهم بر زبان آورم، و به آن دهان بگشایم، وآگاهی به آنچه که برایِ عاقبتم امیدوارم. و به درستی که آنچه در ظاهر وباطنِ من تا آخر عمر از من سر خواهد زد، از تقدیرِ تو گذشته است و کمیو زیادی و سود و زیانِ من به دستِ تو است، و در دستِ هیچ کس جز تونیست.
نکاتی از این فراز
1. آگاهی خداوند به تمام اسرار بندگان؛
2. تقدیر الهی بودن تمامی امور در زندگیِ بنده؛
3. در اختیار داشتن سود و زیان در زندگی تمامی مردم.
توضیح این نکات:
«وَ تَعْلَمُ ما فی نَفْسی وَ تَخْبُرُ حاجَتی...»
علم الهی به اسرار بندگان
خداوند به آنچه در قلب ها می گذرد آگاه است و بالاتر از آن، اینکه بر هر چیزی درجهان هستی، علمی کامل دارد. خداوند در قرآن کریم می فرماید:
وَ ما یَعْزُبُ عَنْ رَبِّکَ مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ فِی اْلأَرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ. (یونس: 61)
و پنهان نمی ماند از پروردگارت، حتّی به اندازه ذرّه ای در زمین و آسمان.
بَراو علمِ یک ذرّه پوشیده نیست /که پیدا و پنهان به نزدش یکی است/
بر احوال نابوده، علمش بصیر/ به اسرار ناگفته لطفش خبیر/
سعدی
همچنین می فرماید: «یَعْلَمُ خائِنَةَ اْلأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ؛ او به خیانت چشم ها و بهآنچه در سینه ها پنهان است عالم است» (غافر: 19)
هم قصه نانموده دانی /هم نامه نانوشته خوانی
نظامی
ذکر این عبارات از دعا در اول نیایش و حق تعالی را آگاه دانستن به نیازهایدرونی خویش، هم به معنای" ستایش از محبوب" است که خود یکی از آدابدعاست و هم" گلگشتی است سریع در یکی از زیباترین منازل عالیه عرفانی".
توضیح آنکه، اولیای الهی در عین حال که اهلِ دعا و خواستن می باشند، گاهینیز در اوجِ احوال روحانی خویش و در ورود به یکی از مراحل والای سیر وسلوک خویش، دست از دعا نمودن بر می دارند؛ چنانچه درداستانی از ابراهیم خلیل الرّحمن علیه السلام نقل شده است:
آن گاه که او را به سوی آتش پرتاب نمودند، جبرئیل به ملاقات او آمد و به اوگفت: آیا حاجتی داری تا برآورده سازم؟ ابراهیم علیه السلام گفت: اما به تو حاجتیندارم. در این هنگام، جبرئیل به او پیشنهاد کرد و گفت: پس نیازت را از خدابخواه. ابراهیم علیه السلام در جواب گفت: «عِلْمُهُ بِحالی حَسْبی مِنْ سُؤالی؛ همیناندازه که او از حالِ من آگاه است، کافی است.
ارباب حاجتیم و زبانِ سؤال نیست
در حضرت کریم تمنّا چه حاجت است.
«وَ قَدْ جَرَتْ مَقادیرُکَ عَلَیَّ یا سَیِّدی فیما یَکُونُ مِنّی اِلی آخِرِ عُمْری مِنْ سَریرَتی وَ عَلانِیَتی»
تقدیر خداچیست؟؟🔻🔻🔻🔻
شاید نخستین سؤالی که با شنیدن نام «قضا و قَدَر» به ذهن آدمی خطور می کنداین است که: اگر بنا باشد، هر آنچه که در زندگی آدمی پیش می آید و اتفاق می افتد،بر طبق قضا و قدر الهی باشد، پس چه فایده ای برای دعا می توان تصور کرد واساسا تلاش در زندگی بشر چه سودی می تواند داشته باشد؟؟؟
اولاً ـ قضا و قدر همانند درختی با شاخه های انبوه است.🌳🌳🌳🌳🌳
از جمله شاخه های آن این است که: "دعا نمودن" و به دنبال آن، استجابت دعا،خود از مصادیق قضای الهی است؛ یعنی قضا و تقدیر الهی بر آن تعلق گرفته استکه در زندگی آدمی، دعایی باشد و اجابتی.🤲🤲🤲🌟🌟🌟🌟🌟💫💫💫
همچنین خداوند این گونه اراده فرمود و این گونه قضا و قدر خویش را جاریساخت که هر که در زندگی، اهل تلاش باشد، به آرزوهایش خواهد رسید همانگونه کهمقدرفرموده که هرکه تقوا پیشه کند، رستگار خواهد شد والی............
ثانیا ـ در مورد دعا، مطلب بالاتر از این حرف هاست؛🧐🧐🧐 یعنی تأثیر دعا تاآنجاست که می تواند قضایِ الهی را نیز تغییر دهد و خداوند تا این حد بنده اش را درتعیین سرنوشت خود شریک کرده است.
شرح #مناجات_شعبانیه🤲
قسمت پنجم
وَ بِیَدِکَ لا بِیَدِ غَیْرِکَ زِیادَتی و نَقْصی وَ نَفْعی وَ ضَرّی.⬇️⬇️⬇️
در اختیار داشتن سود و زیان مردم از سوی خداوند
خداوند نه تنها «زیادت» و «نفعی» را که نصیب آدمی می گردد از سوی خودمی داند، بلکه «نقصان» و «ضرر» و «مصایبی» نیز که به انسان وارد می شود به خود،منتسب می داند؛ همان گونه که در قرآن، بدان اشاره فرموده است که:
وَ ما أَصابَ مِنْ مُصیبَةٍ فِی اْلأَرْضِ وَ لا فی أَنْفُسِکُمْ الاّ فی کِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهاإِنَّ ذلِکَ عَلَی اللّهِ یَسیرٌ. (حدید: 22)
هیچ مصیبتی در زمین و در شما اصابت نمی کند، مگر آنکه قبل از ایجادش درکتابی ثبت است، به درستی که این کار بر خداوند آسان است(حدید ۲۲)
همه از صُنع اوست کَوْن و فساد /خلق را جمله مَبْدَأ است و معاد/
همه از او و بازگشت بدو /خیر و شرّ جمله سرگذشت بدو
سنایی⬇️⬇️⬇️
بنابراین، نفع و یا ضرری که به گمان ما از دیگران به ما می رسد، در واقع ازطرف خداوند و به اذن و مشیَت او است.
از ابن عباس نقل است که گفت: روزی پیامبر صلی الله علیه و آله به من فرمود:
کلماتی به تو می آموزم ـ و آن اینکه ـ حریمِ خدای تعالی راحفظ کن که خدای تعالی حفظت کند.
اگر مسئلتی داری از خدای تعالیمسئلت کن، و اگر استعانت می جویی از خدای تعالی استعانت جوی🔻🔻🔻
و بدان کهاگر همه امت اجتماع کنند تا نفعی به تو رسانند، نخواهند توانست، مگر آنکهخداوند مقدر نموده باشد. و اگر جملگی هم دست شوند تا ضرری به تورسانند، قادر به این کار نخواهند بود، مگر آنکه خداوند اراده فرماید.⬇️⬇️⬇️
فلسفه نقصان و ضرر بنده از طرف خدا
خداوند، حکیم بودن اوست و آنچه از او به ظهور می رسد از سرچشمه حکمت ومصلحتش جاری می شود. بنابراین اگر نقصان و ضرری نیز متوجه انسان می گردد،از حکمت و مصلحتی پنهانی برخوردار است، گرچه آدمی به سببِ علم اندکش ازآن مصالح بی خبر است.
بنابراین، «نقصان» نیز همانند «زیادت» و «ضرر» نیز مانند «نفع» از طرف خدابوده و همه در مسیر خدمت انسان و به خاطر مصالحی و برای پرورش او و سیراو به طرف تکامل است.🌹🌹
هرچه در خلق، سوزی و سازی است/ اندر آن مر خدای را رازی است/
ای بسا شیر، کان تو را آهوست/ وی بسا درد کان تو را داروست/
حکم و تقدیر او بلا نَبُوَد /هر چه آید به جز عطا نَبُود
سنایی
شکسپیر نیز در این بارهمی گوید:
مصیبت، محاسنی دارد، گرچه زشت صورت و زهرآگین است ولی در مغزخود گوهری را نهفته دارد.🔹🔹🔹🔹
معرفی علمنت
https://elmnet.ir/
علمنت یک جویشگر علمی فارسی است که با تمرکز بر اسناد علمی فارسی طراحی شده است.
این جویشگر سایت های نمایه کننده اسناد علمی مانند مگیران، نورمگز، SID.ir، ensani.ir ، سیویلیکا، ایرانداک و همچنین سایت های اصلی نشریات علمی پژوهشی را ایندکس کرده و در قالب یک جویشگر تخصصی و یکپارچه در اختیار پژوهشگران قرار می دهد.
در حال حاضر علم نت جستجو در بیش از4.500.000 هزار منبع علمی از جمله مقاله، پایان نامه، و کتاب را برای پژوهشگران فراهم نموده است.
https://elmnet.ir/
قسمت ششم
شرح #مناجات_شعبانیه🤲
الهی....
وَ اِنْ خَذَلْتَنی فَمَنْ ذَا الّذی یَنْصُرُنی/خدایا اگر تو مرا خوار کنی که مرا یاری کند.....
خداوند صاحب عزت است
چون عزت از ناحیه خداست، اگر او دریغ فرماید، بنده به جُز از خداوند صاحبعزت از چه راهی می تواند، کسبِ عزت نماید.
عزیزی که هرکس درش رو بتافت/ به هر در که رفت هیچ عزّت نیافت
سعدی
و چون ذلت و خواری نیز از سوی اوست، اگر او بنده ای را ذلیل نماید، چه کسی جز او می تواند، بنده را یاری رساند.
چاره ما ساز که بی چاره ایم/ گر تو برانی به که روی آوریم/
نظامی
حکایت
مورخان نوشته اند: در تاریخِ خلفای عباسی، اَلْقاهِرُ بِاللّه برادر الْمُقْتَدِر بِاللّهِ، تنها دوسال سلطنت کرد که خلافتش شامل سرزمین های ایران و عراق و حجاز و مصر وسوریه و غیره می شد.
گروهی از اَتراک ریختند، او را کور کردند و از خلافت عزلش کرده و اموالش را هم بردند. روزی در مسجد جامع بغداد، او را دیدند که به واسطه کوری عصایی به دستگرفته و در صف جماعت، می گردد و می گوید: رحم کنید بر کسی که دیروز بر شماحکومت می کرد و امروز به کمک شما نیازمند است!!
چه نیکو در قرآن آمده است:
قُلِ اللّهُمَّ مالِکَ الْمُلْکِ تُوءْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْتَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ. (آل عمران: 26)
بگو! بار خدایا ای پادشاهِ مُلکِ هستی، تو هر که را که خواهی مُلک و سلطنتعطا می کنی و از هر که خواهی، سلطنت را می گیری، و هر که را خواهیعزت دهی و هر که را خواهی خوار می .کنی. تمامِ خیر، تنها به دستِ توست. بهدرستی که تو بر هر چیزی توانایی.
🔻🔻🔻🔻🔻
اِلهی اَعُوذُ بِکَ مِنْ غَضَبِکَ وَ حُلُولِ سَخَطِکَ. خدایا پناه میبرم به تو از خشم تو واز ورود ناخشنودی.
پناه بردن به خدا از غضب الهی⬇️⬇️⬇️
معنای(( غضب خداوند))
غضب در انسان ها، نوعی حالت نفسانی است که اثر آن معمولاً حالات ورفتار دیده میشود،اما معنای غضب خداوند، 🔹🔹🔹همان عقاب و عذاب او می باشد؛ آن هم به سببگناهان خودِ آدمی، که البته چون خداوند، رحمت محض 🌟است، گاهی امکان داردکه انسان به دلیل انجام گناهان و غوطه ور شدن در خطاها، سبب قطع نور رحمتالهی گردد. در اینجا، غضب همان خاموش شدن چراغ رحمت خداوند است کهآدمی به این ترتیب در ظلمت عقاب و بلا و عذاب گرفتار خواهد شد.
به هر حال، غضب خداوند برای همگان دردناک و غیر قابل تحمل است و همهاولیای الهی، همواره از خدا، رهایی از غضبش را در خواست می کردند.🌹🌹🌹🌹
قسمت هفتم شرح مناجات شعبانیه🤲
الهی! اِنْ کُنْتُ غَیْرَ مُسْتَأْهِلٍ لِرَحْمَتِکَ فَاَنْتَ اَهْلٌ اَنْ تَجُودَ عَلَیَّ بِفَضْلِ سَعَتِکَ....
معبود من! اگر من شایستگی دریافت رحمت تو را ندارم، از تو سزاوار ا ستکه با فضل و گشایش وسیعت برمن ببخشایی....
نکته مهم⬇️⬇️⬇️
شایستگی نداشتن بندگان برای کسب رحمت الهی برای آمادگی توکل بر او است.
از میان آنچه اهل بیت علیهم السلام در مناجات هایشان مطرح کرده اند این بوده است که ازپروردگارشان، می خواستند که با آنها آن گونه که "سزاوار خداوندی" اوست رفتارکند، نه آن چنان که در "خورِ آنها" است؛ یعنی خداوند به فضل و بزرگواری وکبریایی خود نظر افکند نه به اعمال ناقص و ناچیز و اندکِ بندگانش.😢😢😢
برای نمونه، در دعای پر فیض سمات این عبارت دو بار ذکر شده است: «وَافْعَلْبی ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَ لا تَفْعَلْ بی ما اَنَا اَهْلُه؛ پروردگارا! با من آنچه سزاوار توست رفتار نما و آن گونهکه لیاقت من است رفتار منما».🔻🔻🔻🔻
آنچه از مطلب فوق استفاده می شود این است که امام علیه السلام می خواهد بگوید:اگر من، سزاوار دریافت رحمتت نمی باشم، تو اهل جود و رحمتی ـ و از اینطریق مرا مشمول رحمتت خواهی نمود ـ .
از این عبارت، نکته دیگری نیزمی توان استفاده نمود و آن اینکه:" ناچیز شمردن "خویش و اعمال نیک خود و" چشمدوختن" به جود و رحمت خداوندی، از جمله معارفی است که در جای جایادعیه اهل بیت علیهم السلام مشهود و سایه گستر می باشد. همان گونه که سید الساجدین دردعای ابوحمزه ثمالی این گونه به خداوند خویش عرضه می دارد:
من که می باشم ای پروردگار من! و چه مقامی نزد تو دارم؟ مرا به فضل وکرَمت ببخش و به عفو رحمتت بر من منت گذار.🤲
حاصل سخن آنکه، عبارتِ مورد بحث از مناجات، در مقام بیان این نکته استکه: بنده به هر حالی شایستگی دریافت رحمتِ الهی را ندارد، بلکه این خداونداست که فضل و رحمتش بنده اش را در می یابد و او را مورد مهرِ خود قرار می دهد.
بنده همانبه که تقصیر خویش/ عذر به درگاه خدا آورد/ورنه سزاوار خداوندیش/ کس نتواند که به جا آورد.سعدی.🌹🌹🌹🌹