بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر نور(آیه 179 سوره بقره):
وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (179)
ترجمه :
اى صاحبان خرد! براى شما در قصاص، حیات (و زندگى نهفته) است. باشد كه شما تقوى پیشه كنید.
نکته ها :
گویا آیه در مقام پاسخ به یك سرى ایرادهایى است كه به حكم قصاص، به خصوص از سوى روشنفكر نمایان مطرح مى شود. قرآن مى فرماید: حكم قصاص براى جامعه انسانى تأمین كننده ى حیات و زندگى است. قصاص یك برخورد و انتقام شخصى نیست، بلكه تأمین كننده امنیّت اجتماعى است. در جامعه اى كه متجاوز قصاص نشود، عدالت و امنیّت از بین مى رود و آن جامعه گویا حیاتى ندارد و مرده است. چنانكه در پزشكى و كشاورزى و دامدارى، لازمه حیات و سلامت انسان، گیاه و حیوان، از بین بردن میكروب ها و آفات است.
اگر به بهانه اینكه قاتل هیجان روانى پیدا كرده، بگوییم او رها شود، هیچ ضمانتى نیست كه در دیگر جنایت ها این بهانه مطرح نشود، چون تمام جنایتكاران در حال سلامت و آرامش روحى و فكرى دست به جنایت نمى زنند. با این حساب تمام خلافكاران باید آزاد باشند و جامعه سالم نیز تبدیل به جنگل شود كه هركس بر اثر هیجان و دگرگونى هاى روحى و روانى، هركارى را بتواند انجام دهد. گمان نشود كه دنیاى امروز، دنیاى عاطفه و نوع دوستى است و قانون قصاص، قانونى خشن و ناسازگار با فرهنگ حقوق بشر دنیاست. اسلام در كنار حكم قصاص، اجازه عفو و اخذ خون بها داده تا به مصلحت اقدام شود.
توجیهاتى از قبیل اینكه از مجرمان و قاتلان در زندان با كار اجبارى به نفع پیشرفت اقتصادى بهره گیرى مى كنیم، قابل قبول نیست. چون این برنامه ها، تضمین كننده امنیّت عمومى نیستند. اصل، مقام انسانیّت و جامعه عدالت پرور است، نه دنیاى پرخطر همراه با تولید بیشتر، آن هم به دست جنایتكاران و قاتلان!
از آنجا كه قانون قصاص، ضامن عدالت و امنیّت و رمز حیات جامعه است، در پایان آیه مى فرماید: «لعلّكم تتقون» یعنى اجراى این قانون، موجب خوددارى از بروز قتل هاى دیگر است.
حیات، داراى انواعى است:
- حیات طبیعى. مثل زنده شدن زمین در بهار و بعد از باران. «یحیى الارض» [روم، 50]
- حیات معنوى. مثل دعوت پیامبر كه عامل زنده شدن مردم است. «دعاكم لما یحییكم» [انفال، 24]
- حیات برزخى كه شهدا دارند. «لا تقولوا لمن یقتل فى سبیل اللّه اموات بل احیاء» [بقره، 154]
- حیات اخروى كه براى همه است. «یمیتكم ثم یحییكم» [بقره، 28]
- حیات اجتماعى در سایه امنیّت و عدالت. نظیر همین آیه «لكم فى القصاص حیاة»
پیام ها :
- اجراى عدالت، تضمین كننده حیات جامعه است. «لكم فى القصاص حیاة»
- تعادل میان رأفت و خشونت، لازم است. خدایى كه رحمن و رحیم است، قصاص را رمز حیات مى داند. «لكم فى القصاص حیاة»
- حذف عنصر خطرناك، یك اصل عقلانى است. «یا اولى الالباب»
- زود قضاوت نكنید. ممكن است در برخورد سطحى، قصاص را خوب ندانید ولى با خرد واندیشه درمى یابید كه قصاص رمز حیات است. «یا اولى الالباب»
- تقوا و دورى از گناه، فلسفه احكام دین است. چه احكام عبادى و چه قضایى. «لعلّكم [در بیان فلسفه روزه نیز مى فرماید: »لعلكم تتّقون« بقره، 183] تتقون»
- قصاص، سبب بازدارى مردم از تكرار قتل است. «لعلكم تتقون»
عید سعید فطر، بزرگترین جشن بندگی رو به شما تبریک و تهنیت می گوئیم.
هدایت شده از مهرداد صدقیانی
5.26M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
📻 #احکام شرعی ماه مبارک #رمضان
⁉️ باتوجه به اینکه زکات فطره باید از مالی که کنار گذاشته میشود پرداخت شود؛ آیا جایز است فطریه به صورت کارت به کارت به فقیر داده شود؟
🎙 به بیان حجت الاسلام #صدقیانی
#شیخ_مهرداد #صدقیانی 👇
eitaa.com/Sedghyani
هدایت شده از مهرداد صدقیانی
4.91M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
📻 #احکام شرعی ماه مبارک #رمضان
❓❗️ آیا میتوانیم زکات عید فطر رو برای کسانی که در شهر دیگری ساکن هستند کارت به کارت کنیم؟
🎙 به بیان حجت الاسلام #صدقیانی
#شیخ_مهرداد #صدقیانی 👇
eitaa.com/Sedghyani
هدایت شده از مهرداد صدقیانی
3.78M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
📻 #احکام شرعی ماه مبارک #رمضان
❓❗️ در چه صورتی میتوان زکات عید فطر رو برای فقری در شهری دیگری منتقل کرد و کارت به کارت کنیم؟
🎙 به بیان حجت الاسلام #صدقیانی
#شیخ_مهرداد #صدقیانی 👇
eitaa.com/Sedghyani
هدایت شده از مهرداد صدقیانی
2.95M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
📻 #احکام شرعی ماه مبارک #رمضان
❓❗️ کسی که سید نیست میتواند زکات عید فطر خودش رو به سادات پرداخت کنه؟ و اگر زکات رو به شخصی پرداخت کنیم که بعدا مشخص شود فقیر نبوده تکلیف چیست؟
🎙 به بیان حجت الاسلام #صدقیانی
#شیخ_مهرداد #صدقیانی 👇
eitaa.com/Sedghyani
61.91M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🌙 فیلم کامل خطبه های نماز عید سعید فطر به امامت امام خامنه ای. ۱۴۰۴/۱/۱۱
بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر نور(آیه 180 سوره بقره):
كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالأقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِينَ (180)
ترجمه :
بر شما مقرّر شده كه چون یكى از شما را (نشانه هاى) مرگ فرا رسد، اگر مالى از خود به جاى گذارده، براى پدر ومادر ونزدیكان به طور شایسته وصیّت كند، این كار حقّ و شایسته پرهیزكاران است.
نکته ها :
بعضى ها فكر مى كنند وصیّت كردن، زمینه ى زود مردن است، در حالى كه یك نوع دوراندیشى است واینكه مى فرماید: هنگام مرگ وصیّت كنید. چون آن لحظه، آخرین فرصت است وگرنه مى تواند سالها قبل از فرا رسیدن مرگ، وصیّت كند.
بعضى وصیّت كردن را واجب دانسته اند، امّا از جمله ى «حقّاً على المتّقین» استفاده مى شود كه این عمل مستحبّ است وگرنه مى فرمود: «حقّاً على المؤمنین»
در آیه ى شریفه به جاى كلمه «مال» از كلمه «خیر» استفاده شده تا روشن شود كه مال و ثروت، مایه ى خیر و نیكى است و آنچه در اسلام مورد انتقاد قرار گرفته، مال حرام یا علاقه ى زیاد به مال یا ترجیح دادن مال بر كمالات فردى و نیازهاى اجتماعى و یا استثمار مردم براى تحصیل آن است.
وصیّت باید بر اساس «معروف» یعنى عقل پسند باشد، نه از روى كینه و انتقام و یا مهرورزى هاى بى جا و بى رویه. چون از ارث، تنها بعضى از بستگان بهره مند مى شوند آن هم به مقدار معیّن، لذا اسلام سفارش مى كند اگر در میان فامیل كسانى هستند كه از ارث محرومند و یا سهم ارث آنان اندك است با وصیّت، در مورد توسعه ى سهمیّه آنان اقدام نماید، ولى اگر كسى در این وصیّت رعایت عدالت نكند و یا ظلمى را روا دارد، گناه كبیره انجام داده است. [سفینةالبحار، واژه «وصى»]
در لابلاى متون روائى آمده است: شخصى با داشتن كودكانى صغیر، تمام اموال خود را در راه خدا بخشید. چون پیامبر صلى الله علیه وآله متوجّه شدند، پرسیدند با این مرده چه كردید؟ گفتند: او را دفن كردیم. فرمود: اگر قبلاً به من خبر داده بودید، اجازه نمى دادم او را در قبرستان مسلمانان دفن كنید، چرا كه او با داشتن این همه فرزند، براى آنان هیچ مالى نگذاشته و همه را در راه خدا داده است. [سفینةالبحار، واژه «وصى»]
وصیّت، كار دقیقى است كه اگر خداى ناكرده با بى توجّهى انجام شود و بعداً عامل فتنه و ناراحتى هایى گردد، تمام كارهاى خیر محو مى شود. از پیامبر صلى الله علیه وآله روایت شده است كه فرمودند: گاهى انسان شصت سال عبادت مى كند، ولى چون وصیّت نامه ى خود را عادلانه تنظیم نمى كند، به دوزخ مى رود. [نهج الفصاحة، جمله 626]
وصیّت، نشانه ى آن است كه مالكیّت انسان حتّى بعد از مرگ در مورد قسمتى از دارایى هایش ادامه دارد.
مقدار وصیّت، یك سوم مال است و اگر شخصى در مورد بیش از این مقدار وصیّت كند، اجازه ى وارثان شرط است. براى اینكه یاد بگیریم چگونه وصیّت كنیم، بهتر است وصیّت نامه هاى اولیاى خدا، شهدا و علما را بخوانیم.
رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: هركس ابتدا به عهده بگیرد كه وصیّت شخصى را انجام دهد، ولى سپس بدون عذر آنرا رها كند، هیچ عملى از او قبول نمى شود وتمام فرشتگانِ میان آسمان و زمین او را لعنت مى كنند و دائماً در غضب خداوند است ودر برابر هر كلمه ى »یا ربّ« كه مى گوید، یك لعنت بر او نثار مى شود و پاداش تمام كارهاى قبلى او به پاى وصیّت كننده ثبت مى گردد. [تفسیر اطیب البیان]
آثار و بركات وصیّت
- وصیّت، نشانه ى دقّت و اهل حساب بودن است.
- وصیّت، نشانه ى احترام به حقوق دیگران است.
- وصیّت، انجام امور خیرى است كه از آن غفلت شده و تداوم عمل صالح، پس از مرگ است.
- وصیّت، راهى براى پركردن خلأهاى اقتصادى و تعدیل ثروت است.
رسول اكرم صلى الله علیه وآله فرموده اند: هركس با وصیّت از دنیا برود، گویا شهید مرده است [وسائل، ج 13، ص 352]
وصیّت براى والدین وبستگان، عامل تجدید محبّت ویك نوع قدرشناسى است. لذا در آغاز آیه وصیّت، والدین مطرح شده اند تا علاوه بر سهم ارث، وصیّت به نوعى تنظیم شود كه نفعش به آنان نیز برسد كه این خود از مصادیق احسان است.
اقسام وصیّت
- واجب: مثل وصیّت به حقّ اللّه، حقّ الناس، قضاى نماز و عبادات دیگر، پرداخت حقوق واجبه مانند خمس، زكات، دیون، بدهكارى هاى مردم.
- مستحبّ: مثل وصیّت به امور خیریّه.
- مباح: مثل وصیّت فرزندان به نوع شغل، حرفه، لباس، طعام.
- مكروه: مثل وصیّت به مقبره سازى.
- حرام: مثل وصیّت به ایجاد مراكز فساد، انتشار كتب ضالّه.
💥۱۲ فروردین روز جمهوری اسلامی؛ تبلور اراده‌ی ملت در تأسیس نظام اسلامی، گرامی باد.
بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر نور(آیه 183 سوره بقره):
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (183)
ترجمه :
اى كسانى كه ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرّر گردید، همانگونه كه بر كسانى كه پیش از شما بودند مقرّر شده بود، باشد كه پرهیزگار شوید.
نکته ها :
تقوى، به معناى خویشتن دارى از گناه است. بیشتر گناهان، از دو ریشه غضب و شهوت سرچشمه مى گیرند. و روزه، جلوى تندى هاى این دو غریزه را مى گیرد و لذا سبب كاهش فساد و افزایش تقواست. [كافى، ج 2، ص 18]
به نظر مفسّران و دانشمندان علوم قرآنى، آیاتى كه با خطاب «یا ایّها الّذین آمنوا» شروع شده اند، در مدینه نازل شده و جزء آیات مدنى مى باشند. فرمان روزه نیز همچون دستور جهاد و پرداخت زكات در سال دوّم هجرى صادر گردیده است.
آثار و بركات روزه
تقوى و خداترسى، در ظاهر و باطن، مهم ترین اثر روزه است.
روزه، یگانه عبادت مخفى است. نماز، حج، جهاد، زكات و خمس را مردم مى بینند، امّا روزه دیدنى نیست.
روزه، اراده انسان را تقویت مى كند. كسى كه یك ماه نان وآب وهمسر خود را كنار گذاشت، مى تواند نسبت به مال وناموس دیگران خود را كنترل كند.
روزه، باعث تقویت عاطفه است. كسى كه یك ماه مزه ى گرسنگى را چشید، درد آشنا مى شود ورنج گرسنگان را احساس ودرك مى كند.
رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: روزه، نصف صبر است. [تفسیر المنار، ذیل آیه]
روزه ى مردمان عادّى، همان خوددارى از نان و آب و همسر است، امّا در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم است، و روزه ى خاصّ الخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالى بودن دل از غیر خداست. [تفسیر روح البیان]
روزه، انسان را شبیه فرشتگان مى كند، فرشتگانى كه از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند. [صاحب جواهر، نقل از آیةاللَّه جوادى]
رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: هركس ماه رمضان را براى خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشیده مى شود. [تفسیر مراغى، ج 2، ص 69] چنانكه در حدیث قدسى نیز آمده است كه خداوند مى فرماید: «الصوم لى و اَنَا اَجزى به» روزه براى من است و من آن را پاداش مى دهم. [همان]
اهمیّت روزه به قدرى است كه در روایات پاداش بسیارى از عبادات را همچون پاداش روزه دانسته اند. [كافى، ج 2، ص 100] هرچند كه روزه بر امّت هاى پیشین نیز واجب بوده، ولى روزه ى ماه رمضان، مخصوص انبیا بوده است و در امّت اسلامى، روزه رمضان بر همه واجب شده است. [تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 136] از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است كه فرمود: براى هر چیز زكاتى است و زكات بدنها، روزه است. [بحار، ج 69، ص 380 ]
پیام ها :
- خطابِ زیبا، گامى براى تأثیر گذارى پیام است. «یا ایّها الّذین آمنوا»
در حدیثى از تفسیر مجمع البیان مى خوانیم: لذّت خطاب «یا ایّها الّذین آمنوا» سختى روزه را آسان مى كند. اگر والدین بخواهند كه فرزندشان به سخنانشان گوش دهند، باید آنان را زیبا صدا زنند.
- از شیوه هاى تبلیغ آن است كه دستورات مشكل، آسان جلوه داده شود. این آیه مى فرماید: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نیست، در امّت هاى پیشین نیز این قانون بوده است. و عمل به دستورى كه براى همه امّت ها بوده، آسان تر از دستورى است كه تنها براى یك گروه باشد. «كما كُتب على الّذین من قبلكم»
- قرآن، فلسفه بعضى احكام همچون روزه را بیان داشته است. زیرا اگر مردم نتیجه ى كارى را بدانند، در انجام آن نشاط بیشترى از خود نشان مى دهند. «لعلّكم تتّقون»
بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر نور(آیه 184 سوره بقره):
أَيَّاماً مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضاً أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْراً فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ (184)
ترجمه :
چند روزى معدود (روزه بر شما مقرّر شده است)، ولى هر كس از شما بیمار یا در سفر باشد، پس (به همان) تعداد از روزهاى دیگر (را روزه بگیرد) و بر كسانى كه طاقت روزه ندارند (همچون بیماران مزمن و پیرمردان و پیرزنان)، لازم است كفّاره اى بدهند، مسكینى را اطعام كنند. و هر كس به میل خود بیشتر نیكى كند (وبیش از مقدار واجب، طعام بدهد)، براى او بهتر است، ولى اگر (آثار روزه را) بدانید، (مى فهمید كه) روزه گرفتن، برایتان بهتر است. (و هرگز به روزه خوارى معذوران، غبطه نمى خوردید.)
نکته ها :
یكى از معانى باب اِفعال در زبان عربى، سلب است. مثلاً كلمه «عُجْمه» به معناى گنگى است، وقتى به باب افعال مى رود و «اِعجام» مى شود، به معناى از بین بردن گنگى است. در این آیه نیز كلمه «یطیقونه» به معناى سلب طاقت و توان است.
تسلیم فرمان خدا بودن، ارزش است. اگر دستور روزه گرفتن داد، باید روزه گرفت و اگر حكم به افطار كرد، باید روزه را شكست.
در مجمع البیان آمده است: گروهى از اصحاب پیامبر حتّى در حال سفر روزه گرفته و مایل نبودند كه روزه خود را بشكنند. رسول اكرم صلى الله علیه وآله آنان را گناهكار خواندند. امام صادق علیه السلام فرمود: اگر كسى در سفر روزه بگیرد، من بر جنازه ى او نماز نمى گزارم.
در تفسیر قرطبى نیز آمده است كه رسول اكرم( صلى الله علیه وآله) در سفر از مدینه به مكّه در ماه رمضان، آب خواستند، آنگاه ظرف آب را بر سر دست گرفتند تا مردم ببینند و سپس از آب میل فرمودند.
به هر حال اگر مسافر یا مریضى روزه گرفت، روزه اش باطل و باید قضاى آنرا به جا آورد. [تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 164] امام صادق (علیه السلام) فرمودند: حتّى اگر مادرى نسبت به شیر كودك یا جنین نگرانى داشت، باید روزه خود را افطار نماید و این نشانه ى رأفت خداوند است. [تفسیر برهان، ج 1، ص 182]
پیام ها :
- اسلام براى هر فرد در هر شرایطى، قانون مناسب دارد. در این آیه، حكم مسافران، بیماران و سالمندان بیان شده است. «فمن كان منكم مریضاً او على سفر»
- شرایط نباید فلسفه كلّى حكم و آثار و منافع آنرا تماماً از بین ببرد. اگر انسان مریض یا مسافر در شرایطى نمى تواند روزه بگیرد، باید در ایام دیگرى قضا كند تا از منافع روزه برخوردار شود. «فعدة من ایّام اُخر»
- قصد سفر، به تنهایى مانع روزه نیست، در سفر بودن لازم است. «على سفر»
- قضاى روزه، زمان خاصّى ندارد. «فعدة من ایام اُخر»
- توانایى، شرط تكلیف است. «على الّذین یطیقونه»
- تغذیه ى فقرا، در متن احكام جاسازى شده است. «طعام مسكین»
- عباداتى سبب رشد و قرب است كه با علاقه و رغبت باشد. «فمن تطوّع»
- دستورات الهى بگونه اى است كه حداقل را بر همه واجب كرده است و بیش از آن را به اختیار انسان مى گذارد. در این آیه سیر كردن یك گرسنه واجب، ولى بیش از آن به عنوان عمل مستحبّى در اختیار خود انسان است. «فمن تطوع خیراً فهم خیر له»
- انجام دستورات خداوند، آثار خوبى دارد كه به خود انسان باز مى گردد نه خدا. «ان تصوموا خیر لكم»
بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر نور(آیه 185 سوره بقره):
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضاً أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (185)
ترجمه :
(روزه در) ماه رمضان، ماهى است كه قرآن در آن نازل شده است. (و قرآن كتابى است كه) هدایتگر مردم همراه با دلائل روشنِ هدایت و وسیله تشخیص حقّ از باطل است، پس هر كس از شما كه این ماه را دریابد، باید روزه بگیرد. و آنكس كه بیمار یا در سفر باشد، روزهاى دیگرى را به همان تعداد روزه بگیرد. خداوند براى شما آسانى مى خواهد و براى شما دشوارى نمى خواهد (این قضاى روزه) براى آن است كه شماره مقرّر روزها را تكمیل كنید وخدارا بر اینكه شما را هدایت كرده، به بزرگى یاد كنید، باشد كه شكرگزار گردید.
نکته ها :
«رمضان» از ماده «رَمض» به معناى سوزاندن است. البتّه سوزاندنى كه دود و خاكستر به همراه نداشته باشد. وجه تسمیه این ماه از آن روست كه در ماه رمضان، گناهان انسان سوزانده مى شود.
ماه رمضان، ماه نزول قرآن مى باشد و تنها ماهى است كه نامش در قرآن آمده و شب قدر نیز در این ماه است. در تفسیر برهان از پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) نقل شده است كه فرمودند: تمام كتاب هاى آسمانى، در ماه رمضان نازل شده اند. ماه رمضان، بهترین ماه خدا است. آن حضرت در جمعه آخر ماه شعبان، خطبه مفصلى در عظمت ماه رمضان ایراد كرده اند كه در بعضى از تفاسیر وكتب روایى آمده است. [بحار، ج 96، ص 356] همچنین در صحیفه سجادیه، امام سجاد( علیه السلام) در وداع ماه رمضان مناجات جان سوزى دارند.
اسلام دین آسان و بناى آن بر سهولت و عدم سخت گیرى است. هر كس مریض یا مسافر بود روزه نگیرد و قضاى آن را انجام دهد. اگر وضو گرفتن مشكل است، تیمّم را جایگزین مى كند. اگر ایستادن در نماز مشكل است، اجازه ى نشسته نماز خواندن را مى دهد. كه این قانون به نام «قاعده لاحرج» در فقه مشهور است.
رمضان ماه مهمانى خدا
در رمضان، مؤمنان با كارت «یا ایّها الّذین آمنوا كُتب علیكم الصّیام» به میهمانى خداوند دعوت شده اند، و این میهمانى ویژگى هایى دارد:
- میزبان، خداوند است و میهمانان را شخصاً دعوت كرده است.
- وسیله پذیرایى، شب قدر، نزول قرآن، فرود آمدن فرشتگان، استجابت دعا، لطافت روح، و دورى از دوزخ است.
- زمان پذیرایى، ماه رمضان است كه به گفته ى روایات، اوّل آن رحمت، وسط آن مغفرت و آخر آن پاداش است.
- چگونگى پذیرایى، شب قدر به گونه اى است كه در آن نیاز یك سال میهمانان تأمین مى شود و زمین با نزول فرشتگان در شب قدر مزیّن مى گردد.
- غذاى این ماه، غذاى روح است كه براى رشد معنوى لازم است، نه غذاى جسم. لطف غذاى این مهمانى، آیات قرآن است كه تلاوت یك آیه آن در ماه رمضان همچون تلاوت تمام قرآن در ماه هاى دیگر است.
این میهمانى هیچ سنخیّتى با میهمانى هاى دنیوى ندارد. خداوندِ عالِم و غنى و خالق و باقى و عزیز و جلیل، میزبان انسان هاى جاهل و فقیر و فانى و مخلوق و ذلیل مى شود و مى گوید: من دعایتان را مستجاب مى كنم و براى هر نفسى كه در ماه رمضان مى كشید، پاداش تسبیحى عطا مى كنم. [خطبه ى پیامبر( صلى الله علیه وآله) در جمعه آخر ماه شعبان]
آداب مهمانى
در وسائل الشیعه [وسائل، ج 7، ص 119] براى اخلاق روزه دار در ضمن روایت مفصلى مى خوانیم: روزه دار، از دروغ، گناه، مجادله، حسادت، غیبت، مخالفت با حقّ، فحش و سرزنش و خشم، طعنه و ظلم و مردم آزارى، غفلت، معاشرت با فاسدان، سخن چینى و حرام خوارى، دورى كند و نسبت به نماز، صبر و صداقت و یاد قیامت توجّه خاصّ داشته باشد.
شرط حضور در این مهمانى، فقط تحمّل گرسنگى نیست. در حدیث آمده است: آن كس كه از اطاعت رهبران آسمانى، سرباز زند ویا در مسائل خانوادگى و شخصى با همسر خود بدرفتار و نامهربان باشد ویا از تأمین خواسته هاى مشروع او خوددارى كند و یا والدین از او ناراضى باشند، روزه او قبول نیست وشرایط این ضیافت را به جاى نیاورده است.
روزه گرچه فوائد ومنافع طبّى از قبیل دفع وبرطرف شدن مواد زاید بدن در اثر گرسنگى را دارد، امّا سحرخیزى ولطافت روح واستجابت دعا در ماه رمضان چیز دیگرى است ومحروم واقعى كسى است كه از این همه خیر وبركت محروم باشد.