🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 276 سوره بقره): يَمْحَقُ اللّهُ الْرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ وَاللّهُ لاَ يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ (276) ترجمه : خداوند ربا را نابود مى كند، ولى صدقات را افزایش مى دهد و خداوند هیچ انسان ناسپاس وكافرِ گنهكارى را دوست نمى دارد. نکته ها : كلمه ى «محق» به معناى نقصان تدریجى است و مُحاق به ماه گفته مى شود كه نورش در شبهاى آخر آنچنان كاهش یافته كه دیده نمى شود. و در مقابل، «ربا» به معنى رشد تدریجى است. این آیه یادآور مى شود كه هرچند رباخوار به قصد انباشت ثروت، از دیگران ربا مى گیرد، ولى خداوند بركت و آثار خوبى كه باید ازدیاد مال داشته باشد از ربا مى گیرد. لازم نیست خود مال رَبَوى از بین برود، بلكه اهدافى كه از افزایش ثروت در نظر است از بین مى رود. در نظام رَبَوى، سعادت، محبّت و امنیّت نیست و چه بسیار ثروتمندانى كه از سرمایه خود، هیچ نوع راحتى و آرامش و یا محبوبیّتى بدست نمى آورند، ولى در نظامى كه در آن انفاق، صدقه و قرض الحسنه رایج باشد، آن جامعه از بركات زیادى برخوردار است. در آن نظام، فقرا مأیوس نبوده و اغنیا در فكر تكاثر نیستند. محرومان به فكر انتقام و سرقت، و اغنیا نگران حراست و حفاظت اموال خود نمى باشند و جامعه از یك تعادل نسبى همراه با الفت و رحمت و تفاهم و امنیّت برخوردار خواهد بود. در تفسیر كبیر فخررازى آمده است: وقتى رباخوار، عواطف و عدالت انسانى را در خود محو كند، خود و اموالش مورد نفرین فقرا قرار مى گیرد و كینه و انتقام و توطئه سرقت هر لحظه او را تهدید مى كند و این نمونه اى از آن نابودى است كه در آیه مطرح شده است. پیام ها : - به رشد ظاهرى ثروت خیره نشوید، نظام اقتصادى بر اساس ربا روبه نابودى است. «یمحق اللّه الربا» - نابود كردن مال ربوى، از سنّت هاى الهى است. «یمحق اللّه الربا» فعل مضارع نشانه ى استمرار است. - رواج صدقه وزكات، سبب رشد واستوارى اقتصاد است. «یربى الصدقات» - رباخوار، از رحمت و محبّت الهى محروم است. «انّ اللّه لایحبّ كلّ كفّار اثیم» - رباخوار، بسیار ناسپاس و گنهكار است. او با گرفتن ربا خود را ضامن مردم، زندگى خود را حرام، عباداتش را باطل، و حرص و طمع قساوت را بر خود حاكم مى گرداند. «كفّار اثیم» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 277 سوره بقره): إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّكَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ (277) ترجمه : همانا كسانى كه ایمان آورده و كارهاى نیكو انجام داده اند و نماز برپا داشته و زكات پرداخته اند، پاداششان نزد پروردگارشان (محفوظ) است و نه ترسى بر آنهاست و نه غمگین مى شوند. نکته ها : این آیه، برابر رباخواران كه «كفّار اثیم» هستند، سیماى مؤمنان را ترسیم مى كند كه عمل صالح انجام داده و نماز را بر پاى مى دارند و زكات پرداخت مى كنند. تا اشاره به این باشد كه زمینه ى برچیده شدن ربا در جامعه، توجّه به ایمان وعمل صالح واحیاى نماز وزكات است. مردم چهار گروهند: - گروهى ایمان آورده و عمل صالح انجام مى دهند كه اینان «مؤمنانند». - گروهى، نه ایمان آورده ونه كار شایسته انجام مى دهند كه اینان «كافرانند». - گروهى ایمان دارند، ولى عمل صالح ندارند كه اینان «فاسقانند». - گروهى ایمان ندارند، ولى اظهار ایمان مى كنند و در ظاهر كار نیك انجام مى دهند كه اینان «منافقانند». اگر رباخواران از خدا و مردم بریده اند، امّا در مقابل، كسانى هستند كه اهل ایمان و عمل صالح بوده و از طریق نماز، با خداوند مرتبط مى باشند و با پرداخت زكات با مردم پیوند دارند. پیام ها : - اسلام در كنار مسائل عبادى وفردى، به مسائل اقتصادى ومردمى نیز توجّه دارد. نماز وزكات در كنار هم مطرحند. «اقاموا الصلوة و اتوا الزكاة» - ذكر نماز وزكات بعد از عمل صالح، نشانه آن است كه در میان كارهاى شایسته حساب این دو جداست. «عملوا الصالحات و اقاموا الصلوة و اتوا الزكاة» - تشویق نیكوكاران بدنبال تهدید بدكاران، یك اصل تربیتى است. «لهم اجرهم عند ربّهم» - هوشمند كسى است كه در محاسبات، تنها به موجودى امروز كه در دست دارد ننگرد، بلكه به آینده وذخیره هایى كه نزد خداوند است توجّه داشته باشد. «عند ربّهم» - پروردگار، به مؤمنانى كه اهل عمل صالح ونماز وزكاتند، نظر ویژه اى دارد. كلمه «ربّهم» اشاره به لطف خاصّ اوست. - وعده هاى الهى، انگیزه ى عمل صالح است. «لهم اجرهم عند ربّهم» - امنیّت وآرامش واقعى، در سایه ى ایمان وعمل صالح وپیوند با خدا ومردم است. «لاخوف علیهم و لا هم یحزنون» - عوامل آرامش، ایمان، عمل صالح، نماز وزكات است. «امنوا و عملوا الصالحات و اقاموا الصلوة و اتوا الزكوة... لاخوف علیهم ولا هم یحزنون» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 278 سوره بقره): يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ (278) ترجمه : اى كسانى كه ایمان آورده اید! تقواى الهى پیشه كنید و آنچه را از (مطالبات) ربا باقى مانده است، رها كنید، اگر ایمان دارید. نکته ها : در آیات قبل به مفاسد ربا اشاره شد كه ربا فرد وجامعه را از تعادل خارج و آشفته مى كند؛ «یتخبّطه الشیطان» وروشن شد كه ربا در حقیقت كم شدن است، نه زیاد شدن؛ «یمحق الربا» اكنون نهى از ربا را صریحاً بیان مى كند. «ذروا مابقى من الربا» در تفاسیرِ مجمع البیان، المیزان و مراغى نقل شده است كه وقتى آیه تحریم ربا نازل شد، برخى از صحابه همانند خالدبن ولید، عباس وعثمان، از مردم مقدارى طلب از بابت ربا داشتند، آنها در مورد طلبكارى خود، از پیامبر صلى الله علیه وآله كسب تكلیف كردند و آیه فوق نازل شد. پیامبر صلى الله علیه وآله بعد از نزول این آیه فرمود: عباس، عموى من نیز حقّ مطالبه ربا ندارد و قبل از همه، باید خویشان من دست از ربا بردارند. همچنان كه در طى خطبه اى فرمود: «وكلّ ربا فى الجاهلیة موضوع تحت قدمىّ هاتین و اوّل ربا اَضع ربا العباس» تمام رباهاى مقرّر در دوره جاهلیّت را زیر پاى مى اندازم و از همه پیشتر رباهایى كه براى عباس است. [تفسیر فى ظلال القرآن] پیام ها : - رباخوارى، از عادات زمان جاهلیّت بود كه مسلمانان صدر اسلام نیز به آن آلوده بودند. «یا ایها الذین آمنوا... ذروا» - تقوا، مرحله اى بالاتر از ایمان است. «یا ایها الذین آمنوا اتّقوا اللّه» - رباخوار، مالك بهره نمى شود واسلام سود رَبَوى را به رسمیّت نمى شناسد. «ذروا مابقى من الربا» - لازمه ى ایمان وتقوا، صرف نظر كردن از مال حرام است. «ان كنتم مؤمنین» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 279 سوره بقره): فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ (279) ترجمه : پس اگر چنین نكردید، (بدانید كه) اعلان جنگ با خدا و رسولش داده اید و اگر توبه كنید، (اصل) سرمایه هاى شما از آنِ خودتان است. (ودر این صورت) نه ستم مى كنید و نه بر شما ستم مى شود. نکته ها : در اسلام، نه اجازه ربا وبهره كشى واستثمار داده شده و نه اموال مردم یك جانبه مصادره مى گردد. در بعضى نظام ها، مالكیّت ملغى وتمام اموال را از صاحبانشان مى گیرند و در برخى دیگر، استثمار و بهره كشى و ربا، به هر شكلى آزاد است. پیام ها : - رباخوار، محارب با خداست. او باید بداند كه در این جنگ، در یك طرف او قرار دارد و در طرف دیگر، خداوند جبّار. «فأذنوا بحرب من اللّه» - رباخوارى، گناه كبیره است. چون اعلام جنگ با خداوند است. «بحرب من اللّه» - رباخوار، گمان نكند با مردم محروم طرف است، بلكه خداوند به حمایت از محرومان برخاسته و از حقّ آنان دفاع مى كند. «بحرب من اللّه» - چون رباخوار محارب با خداست، از وظایف حكومت اسلامى مبارزه با رباخواراى است. «فأذنوا بحرب من اللّه» - براى محاربین با خدا نیز راه توبه باز است. «بحرب من اللّه... وان تبتم» - رباخوار، تنها مالك اصل مال است، نه بهره آن. «فلكم رؤس اموالكم» - براى نجات محرومان، اصل مالكیّت مردم را نادیده نگیرید ومالكیّت خصوصى در اقتصاد اسلامى پذیرفته شده است. «فلكم رؤس اموالكم» - سلطه پذیرى و سلطه گرى هر دو محكوم است، نه ظلم ببینید و نه ظلم روا دارید. «لاتَظلِمون ولا تُظلمون» - انتقام ممنوع است. به رباخوار توبه كننده نیز نباید ظلم شود. «فلكم رؤس اموالكم لا تَظلمون ولا تُظلمون» - به توبه كنندگان، نباید بخاطر خلاف كارى هاى پیشین ظلمى شود. سرزنش كسانى كه قبلاً خلاف كار بوده اند ممنوع است. «فان تبتم... لاتَظلمون ولاتُظلمون» - استقرار عدالت اقتصادى، از وظایف حكومت اسلامى است. «لاتَظلِمون ولا تُظلمون» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 280 سوره بقره): وَإِن كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَن تَصَدَّقُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ (280) ترجمه : واگر (بدهكار) تنگ دست بود، او را تا هنگام توانایى مهلت دهید و (در صورتى كه واقعاً توان پرداخت ندارد،) اگر ببخشید براى شما بهتر است، اگر (نتایج آنرا) بدانید. نکته ها : هر چند در این آیه سفارش شده كه به بدهكار مهلت داده شود، ولى نباید بدهكار از این موضوع سوء استفاده كند. لذا اگر بدون عذر در پرداخت بدهى خود تأخیر كند، گناهكار است. در حدیث آمده است: براى كسانى كه بدون عذر، بدهى خود را نمى پردازند، گناهِ دزد نوشته مى شود. همچنان كه براى مهلت دهندگان، پاداشى چون پاداش شهیدان ثبت مى شود. به هر روزى كه به بدهكار مهلت داده شود، پاداش صدقه ى همان مبلغ، براى طلبكار ثبت مى شود. [تفسیر برهان] گذشت از بدهكار نادار، براى شما بهتر است، زیرا: الف: شاید فردا براى خود شما نیز این صحنه پیش آید. ب: مال فراموش مى شود، ولى بخشیدن به نادار هرگز فراموش نمى شود. ج: كسب رضایت دل محروم و رضاى خالق، از كسب درآمد بمراتب بهتر است. در احكام فقهى آمده است: زندانى كردن بدهكار معذور، ممنوع است و در مواردى كه شخص بدهكار واقعاً مالى نداشته باشد كه بدهى خود راپرداخت كند، وظیفه ى حكومت اسلامى است كه بدهى او را بپردازد. پیام ها : - اسلام، حامى مستضعفان است. «و ان كان ذوعسرة» - نه تنها ربا نگیرید، بلكه در گرفتن رأس المال و اصل سرمایه نیز مدارا كنید. «فنظرة الى میسرة» - اصل در زمان بندى براى بازپرداخت، توان بدهكار است. «فنظرة الى میسرة» - اجبار بدهكارى كه توانایى پرداخت دارد، مانعى ندارد. «ان كان ذو عسرة فنظرة» - بخشیدن بدهكار فقیر، صدقه است. «وان تصدقوا خیر لكم» - نظام حقوقى و اقتصادى اسلام، با نظام اخلاقى آن پیوند دارد. گرچه بازپس گیرى وام حقّ است، ولى مهلت دادن وبخشیدنِ بدهكار باید مراعات شود. «فنظرة... تصدقوا» - محدودیّت انسان وثروت دوستى او نمى گذارد كه انسان به حقیقت ارزشها و كمالات پى ببرد. «ان كنتم تعلمون» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 281 سوره بقره): وَاتَّقُواْ يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ (281) ترجمه : و پروا كنید از روزى كه در آن به پیشگاه خداوند بازگردانده مى شوید و سپس هركس (جزاى) آنچه را كسب كرده، بدون كم وكاست داده مى شود و به آنان ستمى نمى رود. نکته ها : این آیه به منزله ى جمع بندى و هشدار عمومى در پایان آیات ربا است. در تفاسیرى همچون كشّاف، المیزان، مجمع البیان، كبیر فخر رازى و برهان آمده است كه این آیه، آخرین آیه اى بوده كه بر رسول خدا صلى الله علیه وآله نازل شده، ولى به دستور پیامبر صلى الله علیه وآله در اینجا قرار گرفته است. پیام ها : - قیامت، روز مهمى است. تنوین كلمه «یوماً» اشاره به عظمت آن روز دارد. - ربا گرفتن و رسیدن به دنیا، ساده و زودگذر است، آنچه ابدى وباقى است، قیامت است. «واتقوا یوماً» - تقوى و یاد قیامت، قوى ترین عامل براى دور شدن از ربا وسایر محرّمات است. «و اتقوا یوماً ترجعون فیه» - ضامن اجراى نظام اقتصادى اسلام، ایمان و تقواى مردم است. «واتقوا یوماً» - در معاملات این جهان، امكان كم و كاست هست، ولى در معامله با خداوند هیچگونه كم و كاستى نیست. «توفّى كلّ نفس ما كسبت» - ملاك جزا و پاداش، عمل است، نه آرزو. «ماكسبت» - نگران انفاق و ترك سود رباهایتان نباشید، از اعمال نیك شما اندكى كاسته نمى شود. «توفّى كلّ نفس... لا یظلمون» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 282 سوره بقره): يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَلْيَكْتُب بَّيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلاَ يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ فَلْيَكْتُبْ وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَلْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئاً فَإن كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهاً أَوْ ضَعِيفاً أَوْ لاَ يَسْتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَى .... (282) ترجمه : اى كسانى كه ایمان آورده اید! هنگامى كه بدهى مدّت دارى (بر اثر وام یا معامله) به یكدیگر پیدا مى كنید، آنرا بنویسید. و باید نویسنده اى در میان شما به عدالت (سند را) بنویسد. كسى كه قدرت بر نویسندگى دارد، نباید از نوشتن خوددارى كند، همانطور كه خدا به او تعلیم داده است. پس باید او بنویسد و آن كس كه حقّ بر ذمّه او (بدهكار) است املا كند و از خدایى كه پرورگار اوست بپرهیزد و چیزى از آن فروگذار ننماید. و اگر كسى كه حقّ بر ذمّه اوست، سفیه یا (از نظر عقل) ضعیف و یا (به جهت لال بودن) توانایى بر املا كردن ندارد، باید ولىّ او (بجاى او) با رعایت عدالت (مدّت و مقدار بدهى را) املا كند و دو نفر از مردان را (بر این حقّ) شاهد بگیرد و اگر دو مرد نبودند، یك مرد و دو زن از گواهان، از كسانى كه مورد رضایت و اطمینان شما هستند (انتخاب كنید) تا اگر یكى از آنان فراموش كرد، دیگرى به او یادآورى كند. ... نکته ها : بزرگترین آیه ى قرآن، این آیه است كه درباره ى مسائل حقوقى ونحوه ى تنظیم اسناد تجارى مى باشد. این آیه نشانه ى دقّت نظر وجامعیّت اسلام است كه در دوره جاهلیّت و در میان مردمى عقب افتاده، دقیق ترین مسائل حقوقى را طرح كرده است. كلمه «تداینتم» از «دَین» به معناى بدهى، شامل هرگونه معامله غیر نقدى، وام و خرید سَلَف مى شود. اگر دقّت در حفظ حقوق فردى ضرورى است، حفظ بیت المال بمراتب ضرورى تر است! تنظیم سند، حتّى در معاملات نقدى مفید است، ولى ضرورت آن به اندازه ى معاملات نسیه نیست. چون در معاملات موعددار، ممكن است طرفهاى معامله ویا شاهدان از دنیا بروند یا فراموش كنند، بنابراین لازم است نوشته هم بشود. از فرمان نوشتن، معلوم مى شود كه اسناد تنظیم شده اى كه همراه با گواهى عادل باشد، قابل استشهاد است. از این آیه استفاده مى شود كه جامعه اسلامى باید یكدیگر را در حفظ حقوق حمایت كنند. زیرا هر معامله اى، نیاز به كاتب و چند شاهد دارد. در زمانى كه در تمام جزیرة العرب به گفته مورخان، 17 باسواد بیشتر نبوده، این همه سخن از نوشتن، نشانه ى توجّه اسلام به علم وحفظ حقوق است. پیام ها : - ایمان، بستر ومقدّمه عمل به احكام، وخطاب؛ «یا ایّها الّذین آمنوا» تشویقى براى عمل به احكام است. - مدّت بدهكارى، باید روشن باشد. «الى اجل مسمّى» - براى حفظ اعتماد و خوش بینى به همدیگر و آرامش روحى طرفین و جلوگیرى از فراموشى، انكار و سوءظنّ، باید بدهى ها نوشته شود. «فاكتبوه» - براى اطمینان و حفظ قرارداد از دخل وتصرّف احتمالى طرفین، سند باید با حضور طرفین وتوسط شخص سوّمى نوشته شود. «ولیكتب بینكم كاتب» - نویسنده ى قرار داد، حقّ را در نظر گرفته و عین واقع را بنویسد. «بالعدل» شرط گزینش نویسنده ى اسناد، داشتن عدالت در قلم است. - به شكرانه سواد و علمى كه خداوند به ما داده است، كارگشایى كنیم. «ولا یأب كاتب ان یكتب كما علّمه اللّه» - اهل هر فن وحرفه اى مسئولیّت ویژه دارد، كسى كه قلم دارد باید براى مردم بنویسد. «ولا یأب كاتب ان یكتب» - باید بدهكار كه حقّ بر ذمّه اوست، متن قرار داد را بگوید و كاتب بنویسد، نه آنچه را بستانكار ادعا نماید. «و لیملِل الّذى علیه الحقّ» - اقرار انسان علیه خودش، قابل قبول است. «فلیملل الذى علیه الحقّ» - بدهكار، هنگام املاى قرارداد باید خدا را در نظر بگیرد و چیزى را فروگذار نكند و تمام خصوصیّات بدهى را بگوید. «ولیتّق اللّه ربّه» - تدوین قانون باید به گونه اى باشد كه حقّ ناتوان ضایع نشود. اگر بدهكار، سفیه یا ضعیف و ناتوان و یا گنگ و لال بود، سرپرست و ولىّ او متن قرارداد را بگوید و كاتب بنویسد. «فان كان الذى علیه الحقّ سفیهاً او ضعیفاً... فلیملل ولیّه» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 282 سوره بقره): .... وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَى وَلاَ يَأْبَ الشُّهَدَاء إِذَا مَا دُعُواْ وَلاَ تَسْأَمُوْاْ أَن تَكْتُبُوْهُ صَغِيراً أَو كَبِيراً إِلَى أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللّهِ وَأَقْومُ لِلشَّهَادَةِ وَأَدْنَى أَلاَّ تَرْتَابُواْ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلاَّ تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَايَعْتُمْ وَلاَ يُضَآرَّ كَاتِبٌ وَلاَ شَهِيدٌ وَإِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللّهُ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (282) ترجمه :.... و دو نفر از مردان را (بر این حقّ) شاهد بگیرد و اگر دو مرد نبودند، یك مرد و دو زن از گواهان، از كسانى كه مورد رضایت و اطمینان شما هستند (انتخاب كنید) تا اگر یكى از آنان فراموش كرد، دیگرى به او یادآورى كند. و شهود نباید به هنگامى كه آنها را (براى اداى شهادت) دعوت مى كنند خوددارى نمایند. و از نوشتن (بدهى هاى) كوچك یا بزرگِ مدّت دار، ملول نشوید (هر چه باشد بنویسید،) این در نزد خدا به عدالت نزدیكتر و براى اداى شهادت استوارتر و براى جلوگیرى از شك و تردید بهتر مى باشد، مگر اینكه تجارت و داد و ستد نقدى باشد كه در میان خود دست به دست مى كنید كه ایرادى بر شما نیست كه آنرا ننویسید. و هنگامى كه خرید و فروش (نقدى) مى كنید، (باز هم) شاهد بگیرید و نباید به نویسنده و شاهد (به خاطر حقّگویى) زیانى برسد (و تحت فشار قرار گیرد) و اگر چنین كنید از فرمان خداوند خارج شده اید و از خدا بپرهیزید و خداوند (راه درست زندگى را) به شما تعلیم مى دهد وخداوند به هر چیزى داناست. نکته ها : ( با سیری در این آیه به بخشی از حکمت‌ها و ارزش‌های الهی پی می‌بریم از تدبیر در پیشگیری از نزاع و بدبینی گرفته- که بهترین فرصت را برای شیطان فراهم می‌آورد تا نفوذ کند و بین مومنان شکاف و کینه به وجود آورد - تا دستور به رعایت امانت. عدالت برای صیانت از اموال و رعایت حقوق طرفین و سرانجام امر به آموزه پربهای تقوا در همه شئون به ویژه در داد و ستد که موجب می‌شود مومنان از نزاع و آزار و بی‌عدالتی و خیانت مصون بمانند. بلندترین آیه قرآن که سرشار از حکمت‌هاست درباره داد و ستد اسناد تجاری و حفظ حقوق مالیست معطل شدن امروز برای نوشتن قرارداد بهتر از فتنه و اختلاف فرداست« و ادنی الّا ترتابوا») پیام ها : ................ - مردان، در گواه شدن وگواهى دادن بر زنان مقدّم مى باشند. «شهیدین من رجالكم» - گواهان باید عادل ومورد اطمینان و رضایت طرفین باشند. «ممن ترضون» - هر كدام از مردها به تنهایى مى توانند شاهد باشند، ولى اگر شاهد یك مرد و دو زن بود، آن دو زن به اتفاق هم اداى شهادت كنند. تا اگر یكى لغزش یا اشتباه كرد، نفر دوّم یادآورى كند. «فتذكّر احدیهما» دو زن به جاى یك مرد در گواهى، یا به خاطر روحیّه ى ظریف و عاطفى آنهاست و یا به جهت آن است كه معمولاً زنان در مسائل بازار و اقتصاد حضور فعّال ندارندو آشنایى آنها با نحوه ى معاملات كمتر است. - اگر براى شاهد گرفتن از شما دعوت كردند، خوددارى نكنید، گرچه گواه شدن بدون دعوت واجب نیست. «ولا یأب الشهداء اذا ما دعوا» - مبلغ قرارداد مهم نیست، حفظ اطمینان و حقّ الناس مهم است. «ولاتسأموا ان تكتبوه صغیراً او كبیراً» - ثبتِ سند به صورت دقیق و عادلانه سه فایده دارد: الف: ضامن اجراى عدالت است. «اقسط» ب: موجب جرأت گواهان بر شهادت دادن است. «اقوَم» ج: مانع ایجاد بدبینى در جامعه است. «ادنى ألاّ ترتابوا» - اگر فایده واسرار احكام براى مردم گفته شود، پذیرفتن آن آسان مى شود. «ذلكم اقسط...» - معطل شدن امروز براى نوشتن قرارداد، بهتر از فتنه و اختلاف فرداست. «ادنى الا ترتابوا» - در معاملات نقدى، لزومى به نوشتن نیست. «اِلاّ أن تكون تجارة حاضرة» - در معاملات نقدى، اگرچه نوشتن لازم نیست، ولى شاهد بگیرید. «فلیس علیكم جناح ألاّ تكتبوها واشهدوا اذا تبایعتم» - كاتب و شاهد در امان هستند و نباید به خاطر حقّ نوشتن و حقّ گفتن مورد آزار و اذیّت یكى از طرفین قرار گیرند. «لایضارّ كاتب ولاشهید» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 282 سوره بقره): ..... إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلاَّ تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَايَعْتُمْ وَلاَ يُضَآرَّ كَاتِبٌ وَلاَ شَهِيدٌ وَإِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللّهُ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (282) ترجمه : ......مگر اینكه تجارت و داد و ستد نقدى باشد كه در میان خود دست به دست مى كنید كه ایرادى بر شما نیست كه آنرا ننویسید. و هنگامى كه خرید و فروش (نقدى) مى كنید، (باز هم) شاهد بگیرید و نباید به نویسنده و شاهد (به خاطر حقّگویى) زیانى برسد (و تحت فشار قرار گیرد) و اگر چنین كنید از فرمان خداوند خارج شده اید و از خدا بپرهیزید و خداوند (راه درست زندگى را) به شما تعلیم مى دهد وخداوند به هر چیزى داناست. پیام ها : - ثبتِ سند به صورت دقیق و عادلانه سه فایده دارد: الف: ضامن اجراى عدالت است. «اقسط» ب: موجب جرأت گواهان بر شهادت دادن است. «اقوَم» ج: مانع ایجاد بدبینى در جامعه است. «ادنى ألاّ ترتابوا» - اگر فایده واسرار احكام براى مردم گفته شود، پذیرفتن آن آسان مى شود. «ذلكم اقسط...» - معطل شدن امروز براى نوشتن قرارداد، بهتر از فتنه و اختلاف فرداست. «ادنى الا ترتابوا» - در معاملات نقدى، لزومى به نوشتن نیست. «اِلاّ أن تكون تجارة حاضرة» - در معاملات نقدى، اگرچه نوشتن لازم نیست، ولى شاهد بگیرید. «فلیس علیكم جناح ألاّ تكتبوها واشهدوا اذا تبایعتم» - كاتب و شاهد در امان هستند و نباید به خاطر حقّ نوشتن و حقّ گفتن مورد آزار و اذیّت یكى از طرفین قرار گیرند. «لایضارّ كاتب ولاشهید» - اگر اداى شهادت و یا نوشتن قرارداد، نیازمند زمان یا تحمّل زحمتى بود، باید شاهد و كاتب به نحوى تأمین مالى شوند وگرنه هر دو ضرر خواهند كرد. «ولا یضارّ كاتب ولا شهید» - كاتب وشاهد حقّ ندارند سند را به گونه اى تنظیم كنند كه به یكى از طرفین ضررى وارد شود. «لایضارّ كاتب ولاشهید» - هرگونه خدشه در سند، از هركس كه باشد، فسق و گناه است.«فانّه فسوق» - كاتب و شاهد، مرزبان حقوق مردم هستند و شكستن مرزها همان خروج از مرز وفسق است.«فانّه فسوق» - قلب پاك و با تقوى، همچون آینه علوم و حقایق را مى گیرد. «واتقواللّه و یعلّمكم اللّه» - خداوند تمام نیازهاى مادّى و معنوى شما را مى داند و بر اساس آن، احكام و قوانین را براى شما بیان مى كند. قانون گذار باید آگاهى عمیق و گسترده داشته باشد. «واللّه بكل شى ء علیم» 🌴🌼🌱🌸🌿

🌴🌼🌱🌸🌿 🌼 بسم الله الرحمن الرحیم تفسیر نور(آیه 283 سوره بقره): وَإِن كُنتُمْ عَلَى سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُواْ كَاتِباً فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضاً فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ (283) ترجمه : و اگر در سفر بودید و نویسنده اى نیافتید، وثیقه اى بگیرید و اگر به یكدیگر اطمینان داشتید (وثیقه لازم نیست.) پس كسى كه امین شمرده شده، امانت (و بدهى خود را بموقع) بپردازد و از خدایى كه پروردگار اوست پروا كند. و شهادت را كتمان نكنید و هر كس آنرا كتمان كند، پس بى شك قلبش گناهكار است و خداوند به آنچه انجام مى دهید داناست. نکته ها : هرگاه براى تنظیم سند بدهى نویسنده اى نبود، مى توان از بدهكار گرو و وثیقه گرفت، خواه در سفر باشیم یا نباشیم. بنابراین جمله ى «ان كنتم على سفر» براى آن است كه معمولاً در سفرها انسان با كمبودها برخورد مى كند. نظیر جمله ى «اذا حضر احدكم الموت الوصیة» یعنى هنگامى كه مرگ به سراغ شما آمد وصیّت كنید. با اینكه مى دانیم وصیّت مخصوص زمان مرگ نیست، لكن آخرین فرصت آن، زمان فرا رسیدن مرگ است. پیام ها : - شرط وثیقه، بدست گرفتن و در اختیار بودن است. «مقبوضة» [امام باقر علیه السلام فرمود: »لا رهن الاّ مقبوضة« رهن، بدون قبض نمى شود.تهذیب، ج 7، ص 176] - كار از محكم كارى عیب نمى كند، در برابر طلب، وثیقه بگیرید.«فرهان مقبوضة» - جایگاه افراد در احكام تفاوت دارد. براى ناشناس رهن وبراى افراد مطمئن بدون رهن. «فرهان مقبوضة فان أمن...» - نگذارید اعتمادها و اطمینان ها در معاملات سلب شود. «فان امن بعضكم بعضاً فلیؤدّ الذى اؤتمن» فلسفه رهن گرفتن، اطمینان است كه اگر بدون آن اطمینان بود، رهن گرفتن ضرورتى ندارد. - افراد آگاه به حقوق مردم، در برابر مظلومان مسئولند. «ولاتكتموا الشهادة» - آنجا كه بیان حقّ لازم است، سكوت حرام است. «ومن یكتمها فانّه اثمٌ قلبه» - انحراف درونى، سبب انحراف بیرونى مى شود. قلب گناهكار، عامل كتمان گواهى مى شود. «ولم یكتمها فانّه آثم قلبه» - ایمان به اینكه خداوند همه كارهاى ما را مى داند، سبب پیدایش تقوا وبیان حقایق است. «واللّه بما تعملون علیم» (پرسش: اگر شخصی از کسی چیزی امانت بگیرد، و به دلایلی نتواند آن‌را به صاحبش برگرداند (مثلا نمی‌داند الآن صاحب آن کجا است و یا این‌که نمی‌تواند آن‌را به دست او برساند)، چگونه باید این حق الناس را ادا کند؟ پاسخ: اگر بتوان آن امانت را – و لو از طریق واسطه - به صاحبش برساند باید آن‌را برگرداند و اگر امکان مصالحه با او نیز وجود دارد، باید به این کار اقدام کند، اما اگر فعلا با هیچ روشی به او دسترسی ندارد، ولی این احتمال وجود دارد که در آینده این امکان فراهم شود، باید صبر کند. ولی اگر عرفا به هیچ وجه امکان تحویل دادن آن به صاحبش نیست، حکم مال مجهول المالک را دارد و لازم است آن‌را با هماهنگی با مرجع تقلیدش به فقیری صدقه دهد.) 🌴🌼🌱🌸🌿