💠 تأملی در مضامین معرفتبخش شعر رضوی
🔹از برکت حضور امام علی بن موسی الرضا(علیهآلافالتحیةوالثناء) شعر رضوی در ادب فارسی جایگاه خاصی دارد. در این یادداشت به برترین مضامین شاعران معاصر اشاره میشود که در آن، جنبههای تبیینی و معرفتی، نسبت به دیگر مضامین برجستگی دارد. با مرور این مضامین میتوان بهراحتی رصد نمود که ذهن شاعران امروز در کدام سمت و سو سیر میکند و بین واقعیت (آنچه هست) تا حقیقت (آنچه باید باشد) چقدر فاصله وجود دارد.
(مضامین، مصراعها و ابیات، از کانال «شعر هیأت» و از بین حدوداً ۱۶۰ شعر انتخاب شده است.)
🔸مرور مضامین برجسته و معرفتبخش در شعر رضوی:
معرفی امام:
قرآن روی سینه موسی بن جعفر است
شمس الشموس، عالم آل محمد است
ای بوده با زبور و صحف آشناییات
معرفی و تحلیل سیرۀ امام:
تهلیل بی ولای تو هرگز قبول نیست
حکم ولایتعهدیات، محکوم «اَلمُلکُ عَقیم»
اشاره به روایات مأثوره درباره امام:
بوی رسول میدهد و پارۀ تنش
صفات الگوبخش امام:
خوی تو را مکارم الاخلاق خواندهاند
به مهربانی لبخند «اَمَرتَ بِالمعروف»
جایگاه سیاسی معنوی امام:
در خراسان تو میبینند «الا الله» را
نماز عید تو شد یک حماسۀ دیگر
دیروز در حصار تبرّی اسیر بود
مأمون فریب بود و فرا خواندنش فریب
غدیر صحن غریبیست ای مسافر مشهد
از این مسیر بیا زائر امام رضا شو
ولایت چشمهای دارد که در این خانه باید دید
حدیث سلسلةالذهب:
از نشابور بر موجی از «لا» گذشتی
ای ولایت شرط توحید تمام عاشقان
فیروزه نه یک سلسله درّ سخن ناب
حدیث نور را من سلسله در سلسله خواندم
رسیدم تا به نیشابور، فهمیدم مسلمانم
رُواتش سلسله در سلسله نورٌ علی نورند
کلامش در دل مردابی تاریخ، طوفان کرد
حکم رضایت، دست امام هشتم است:
اینجا مدال مقبلی مقبلان دهند
به شوق «و رضی الله عنهم» آمدهایم
رضایتنامهای کافیاست با مهر رضا اینجا
اشتیاق موجودات برای حرکت به سمت امام:
ابر هم زیر قدمهای شما جان میریخت
صحرا اقامه بست نماز امام را
حوالۀ دل ما را نوشتهاند اینجا
برکت حضور امام در ایران:
به ایران من آبرو دادهای
قدم برداشت نیشابور را فیروزه باران کرد
حرم امام هشتم، قبلۀ هفتم است:
هرگاه رو به «قبلۀ هفتم» میآورم
تا شاهراه سعی و صفا میبرد مرا
آداب زیارت:
مؤدبانهترین شکل عرض حال، سکوت است
باب الجواد، راه ورودی به قلب توست
ابراز دوستی به حقیقت زیارت است
بیا سبقت بگیر از خلق با رنگ خدا اینجا
الطاف امام و آثار زیارت:
ناگاه داد زد که: شفا یافتم... شفا!
هرکه بامش بیش برفش نه، کبوتر بیشتر!
خواندی مرا وگرنه بدون اشارتت
قلبم چنین هوای زیارت نمیکند
تو را دیدم و روشنایی شدم
علی بن موسی الرضایی شدم
تو از من بیشتر مشتاق دیداری
سه جا به داد دل شیعیان خود برسی
در شب اول که به قبرم نهند
نور بدان شام سیاهم بده
جایگاه معنوی زیارت:
به طور زادۀ موسی بخوان «العزة لله»
طواف قبلۀ هفتم صفایی فوق حج دارد
سیر من سیر الیالله است تا مقصد تویی
حج من و شماست در این قطعه از بهشت
گفتند زائر حرمت زائر خداست
پیوند مشهد و کربلا:
آن پرچمی که دست تکان میدهد به ناز
تا صحن سیدالشهدا میبرد مرا
برات زیارت کربلا و اربعین از امام خواستن:
یکی از تو برات اربعین در هر قدم میخواست
یکی با التماس اذن دفاعِ از حرم میخواست
🔹نکات پایانی
۱. در این یادداشت کوتاه سعی داشتم آینهای پیش روی مخاطبان بگذارم، تا بتوانند دربارۀ افق اندیشه و سطح فنی شاعران تبیینیسرا ارزیابی داشته باشند.
این یادداشت، حاصل یک جستجوی یکی دو ساعته در یکی از کانالهای شعری (شعر هیأت) است که در سنجش و انتخاب اشعار دقت خاصی دارد. اگرچه به پشتوانه این وسواس هنری و محتوایی، جستجو برای صاحب این قلم، آسان و سهل گردید؛ با این وجود، نمیتوان به استناد این یادداشت و جستجو، حکم کلی دربارۀ این موضوع صادر کرد. چه بسیار اشعار دیگر وجود دارد که مصادیق این بحثند و از دایرۀ این تحقیق دور ماندهاند.
۲. امروزه، تبیینیسرایی و ارائۀ شعر متعهدانه، مهمترین وظیفۀ شاعر شیعی است و لازم است ارزیابی سطح اندیشه و غنای فنی در هر یک از موضوعات شعر شیعی، صورت بگیرد.
یکی از پرسشهای مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که:
اگر وفور اشعار حسی و به عکس، خلأ کیفی و کمّی اشعار تبیینی، فرضیهای درست و یا قابل تأمل است، در چه مسألهای ریشه دارد؟
دشواری آفرینش مضامین با محوریت محتوای برجسته یا فقر فکری و اندیشۀ شاعران؟
عدم وسواس هنری و ارائۀ اشعار خلقالساعه، یا عدم شناخت نیازهای واقعی مخاطب؟
بیشک فرهنگ و ادب شیعی برای رفع هر یک از خلأهای پیش رو، راهکارهای دقیق علمی و هنری پیش روی ما گذاشته است که باید بدان توجه داشت.
امید میرود شعرپژوهان و شاعران به این امر مهم، بیش از پیش بیندیشند.
✍🏻 #سیدمهدی_حسینی_رکنآبادی
✅ @smhroknabadi
✅ @ShereHeyat
محبوب رضاست هرکه دلريشتر است
از کعبه صفای اين حرم بيشتر است
اينجاست طبيبی که ندارد نوبت
هر دل که شکستهتر بُوَد پيشتر است
📝 #سیدرضا_مؤید
✅ @ShereHeyat
#امام_حسین علیهالسلام
#غزل
🔹حوالی حرم🔹
خوشم که دم همه دم یا حسین میگویم
به وقت شادی و غم یا حسین میگویم
خوشم که خانۀ قلبم حوالی حرم است
به یاد اهل حرم یا حسین میگویم
بلند گریه نکردم مگر برای حسین
به بند بند دلم یا حسین میگویم
من از دیار حبیبم چه باکم از پیریست
به قد و قامت خم یا حسین میگویم..
خوشم که دست ابوالفضل جانپناه من است
به یاد دست و علم یا حسین میگویم
همه قبیلۀ من عاشق تواند! مپرس،
چرا قدم به قدم یا حسین میگویم
📝 #ناصر_حامدی
✅ @ShereHeyat
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
ای کاش که در بند نگاهش باشیم
دلسوختۀ آتش آهش باشیم
از درد فراق دم زدن آسان است
این جمعه بیا چشمبهراهش باشیم
📝 #عباس_همتی
✅ @ShereHeyat
🏴 انا لله و انا الیه راجعون
استاد ارجمند جناب آقای سیدعلی موسوی گرمارودی
درگذشت برادر گرامیتان «سیدابوالفضل موسوی گرمارودی» را تسلیت عرض نموده و از خداوند منان برای ایشان رحمت و غفران و برای شما و خانواده محترمتان صبر و اجر مسئلت داریم.
✅ @ShereHeyat
#شعر_اخلاقی
#حدیث | #رباعی
💠 #امام_رضا(علیهالسلام)
«...أَنَّ ذِكْرَ الْمَوْتِ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ»
...همانا یاد مرگ برترین عبادت است.
📗 الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیهالسّلام، ص۳۳۹
🔹بهترین عبادات🔹
تا قسمت ماست برگ برگ افتادن
چون غنچه ز بارش تگرگ افتادن
در زمرۀ بهترین عبادات بُوَد
با هر نفسی به یاد مرگ افتادن
📝 #حسین_ابراهیمی
✅ @ShereHeyat
دولت پایین پا.pdf
1.81M
📕 «دولت پایین پا»
اشعار برگزیده در تجلیل از شهدای خدمت، شهید آیتالله رئیسی و یاران شهیدش
«دولت پایین پا» دربردارندۀ گزیدهای از اشعار شاعران انقلاب است که در تجلیل از شهدای خدمت، شهید آیتالله رئیسی و یاران شهیدش سروده شده است.
این کتاب که به صورت الکترونیکی عرضه میشود؛ شامل بیش از ۷۰ شعر در قالبهای غزل، قصیدهواره، مثنوی، چارپاره، نیمایی و رباعی است.
✅ @ShereHeyat
سبکبال بر موجی از مه
به قاف تماشا رسیدند
به صبحِ تشرف به خورشید
به دیدار فردا رسیدند..
«مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ...»
که دنیا شب قدرشان بود
شنیدند «مَن یَنتَظِرْ...» را
به قرآن، به احیا رسیدند
به تاریکِ شب، هدیه دادند
درخشیدن اشکشان را
از آن تیرگیها گذشتند
به این روشنیها رسیدند
به دل، زخم و بر لب، تبسم...
همه دردشان درد مردم
به آغوش گرم شهادت
برای مداوا رسیدند
پس از سالها رنج دنیا
نیفتاده بودند از پا
مقام رضا رزقشان شد
به لبخند زهرا رسیدند
دریغا و دردا که ماندیم
عجب سهمگین است ماندن
چه جانانه از جان گذشتند
شگفتا چه زیبا رسیدند
نه از مدعیها نبودند
گرفتار دنیا نبودند
ببین این صف اولیها
به آغوش مولا رسیدند
📝 #میلاد_عرفانپور
✅ @ShereHeyat
ای عمر تو در خدمت اسلام، تمام
همسایهٔ دیوار به دیوارِ امام!
آنان که به پابوسِ رضا میآیند
گویند سلام بر تو، در «دارِ سلام»
📝 #محمدجواد_غفورزاده
✅ @ShereHeyat
حرم دارد مقامی برتر از بیتالحرام اینجا
که ابراهیمها یابند ترفیع مقام اینجا
«فَمِنهُم مَن قَضیٰ نَحبَه»، فدای آنکه در این ره
سر تسلیم دارد پای پیمان امام اینجا
اجابت شد دعای تو سلام ای سیدابراهیم!
مجابت خواند مولای تو در دارالسلام اینجا
سفر استان به استان یافت در این آستان پایان
به پایینپای سلطان یافتی حسن ختام اینجا
همه عمرت پی حاجات مردم عمره و حج بود
که حجّت شد به طوف قبلۀ هفتم تمام اینجا
تو دست از خدمت مولا و ملت برنمیداری
به جنت هم دعا داری برای خاص و عام اینجا
«فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّه» را در این حرم دیدی
بگو با خصم «وَاللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَام» اینجا
تو مشهد را پسندیدی، که نزد دوست میدیدی
شهیدی از نژاد هاشمی دارد مقام اینجا
زیارتنامۀ آخر مفاتیحالجنانت شد
شهادتنامۀ خود را گرفتی از امام اینجا
📝 #سیدمحمدرضا_یعقوبی_آل
✅ @ShereHeyat
#امام_رضا علیهالسلام
#ترجیع_بند
🔹دریای رحمت🔹
خوشا آن غریبی که یارش تو باشی
قرار دل بیقرارش تو باشی
خوشا آنکه تنها تو را دوست دارد
چه خوشتر اگر دوستدارش تو باشی
ز بیداد پاییز هم غم ندارد
هر آن دل که باغ و بهارش تو باشی
خوشا آن گدایی که تنهای تنها
کناری نشیند، کنارش تو باشی...
بر آن محتضر میبرم رشک هر شب
که شمع شب احتضارش تو باشی...
خوشا آنکه یک عمر پروانهات شد
که یک لحظه شمع مزارش تو باشی...
شعاری به پیشانی خود نوشتم
خوشا آنکه تنها شعارش تو باشی
گدایم گدایم گدایم گدایم
گدای علی بن موسی الرّضایم...
::
چه غم گر گنهکار و نامهسیاهم
علی بن موسی الرضا داد راهم
امام رئوفی که عالم فدایش
کرم کرد و داد از عنایت پناهم...
سراپا شدم غرق دریای رحمت
نگویید دیگر که غرق گناهم
همه روی گردانده بودند از من
رضا کرد با چشم رحمت نگاهم...
به جز دامن آل عصمت نگیرم
به غیر از رضای رضا را نخواهم
چو میخواست راهم دهد از کرامت
عطا کرد، سوز دل و اشک و آهم
اگر خوار بودم، اگر پست بودم
رضا داد قدرم، رضا داد جاهم...
گدایم گدایم گدایم گدایم
گدای علی بن موسی الرّضایم...
📝 #غلامرضا_سازگار
🌐 shereheyat.ir/node/3978
✅ @ShereHeyat
#امام_رضا علیهالسلام
#غزل
🔹غبار روضه🔹
سلام! آمدهام تا به من، امان بدهید
دلی به روشنی رنگ آسمان بدهید
یگانه مشرق عصمت! چه میشود که به من
برای عرض ادب، همت و توان بدهید؟
دخیل پنجره فولادتان شدم، شاید
به این کبوتر پربسته، آشیان بدهید
جز این دعا، چه بخواهم من از شما، که مرا
پناه، از خطر «آخرالزمان» بدهید
ودیعهایست نهان، در نهاد من «توحید»
به شرط آن که طراوت، شما به آن بدهید
از آستان شما، عرض حاجتم این است
که در زمین خراسان، به من ضمان بدهید
دلم که آهوی وحشیست، مانده سرگردان
شما طریق هدایت به او نشان بدهید
جواب این دل درمانده را، به جان جواد
به حُرمت نفس پاک قدسیان بدهید
علامت دل عاشق، شکستن است اینجا
به این شکستهدل، امّید و آرمان بدهید
فرشتگان مقرّب! برای سرمۀ چشم
به من، غباری از این روضه ارمغان بدهید
رهایی از غم ایام، در ولای رضاست
به من، سعادت این فیضِ جاودان بدهید
یکیست حرف دلم با زبانم از اول
به من، توانِ قبولی در امتحان بدهید
در آفتاب قیامت، که عافیتسوز است
خدا کند به «شفق» نیز سایبان بدهید
📝 #محمدجواد_غفورزاده
🌐 shereheyat.ir/node/3395
✅ @ShereHeyat