#برشی_از_کتاب 🔰اشکال برخی از اندیشمندان مسلمان به نسبت دادن وصف «نامتناهی» به خدا 🔸بحث از وصف «عدم تناهی» خداوند ظاهراً در میان علمای مسلمان مطرح نبوده است و در ادله فلسفی در الهیات بالمعنی‌الاخص در نزد قدمای ما ظاهراً این بحث جایگاه خیلی مهمی نداشته است و طرح آن از سوی اندیشمندان مسلمان جدید است. اما در جهان غرب، در قرون وسطی فیلسوفانی بودند که به عدم تناهی خدا اشاره می‌کردند. 🔹یکی از اشکالات برخی از مخالفان #فلسفه و عرفان این است که فلسفه و عرفان، خداوند را نامتناهی معرفی می‌کنند. به نظر این مخالفان، این توصیف از خدا تصوری مادی‌گرایانه‌ نسبت به خدا ارائه می‌دهد؛ زیرا تناهی و عدم تناهی درباره موجودات زمانی و مکانی و کمیت‌دار است. به عبارت دیگر، تعبیر نامتناهی اذهان را به سمت امری می‌برد که دارای کمیت است و فاصله‌ای بین اجزایش وجود دارد و هرچه آن را طی کند تمام نمی‌شود. 📚 خداباوری در گذر اندیشه‌ها 🖋 مجموعه مباحث ارائه شده از سوی اساتید و فضلای مختلف حوزوی و دانشگاهی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#برشی_از_کتاب 🔰جسم عنصری... 🔻جسم عنصری در اصطلاح، مشترک لفظی میان دو معناست. 🔸در معنای اول، جسم عنصری، جسم متغیری است که پایین‌تر از افلاک قرار دارد؛ بر خلاف جسم اثیری یا همان افلاک که اجسامی ثابت هستند. براساس این معنا، اجسام به دو قسم عنصری و اثیری تقسیم می‌شوند که عنصریات، منفعل از اثیریات بوده و از آنها تأثیر می‌پذیرند و مرتبه اثیریات در سلسله وجود نیز پیش از عنصریات است. 🔹اما معنای دوم جسم عنصری، جسم مادی است. موجود مادی، موجودی است که هر آنچه در عالَم ماده وجود دارد را شامل می‌شود؛ خواه جسم عنصری باشد یا اثیری. روشن است که معنای دوم جسم عنصری، اعم از معنای اول آن است؛ زیرا افزون بر اجسام عنصری، اجسام اثیری را نیز در بر می‌گیرد. همچنین جسم عنصری به معنای دوم در برابر موجود مجرد است که در عالَم دیگری غیر از عالَم ماده - یعنی عالَم مثال یا عقل - قرار دارد، اما معنای اول جسم عنصری، در برابر جسم اثیری است که قسمی از موجودات عالَم ماده می‌باشد. ▫️پس از بیان معانی جسم عنصری متذکر می‌شویم که جسم عنصری در محل بحث و در عنوان کتاب، معنای دوم آن، یعنی جسم مادی در برابر جسم مجرد است. 📚معاد جسمانی عنصری از دیدگاه عقل و نقل 🖋سید محمدمهدی نبویان #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

🔰شهید مطهری و استقلال رأی... 🔸#شهید_مطهری با اینكه فیلسوفی صدرایی بود، اما استقلال رأی داشت و نقد اندیشه‌ها پیشه او بود. 👈او حتی برخی آرای استاد بسیار محبوب و مورد احترامش، #علامه_طباطبایی را نیز مورد نقادی قرار می‌داد. مثلاً در بحث اعتباریات، رأی علامه را نقد و نظری متفاوت با نظر علامه طرح می‌كند. 🔹ایشان كلام سنتی را قادر به تبیین و دفاع از باورهای دینی نمی‌داند؛ ولی #فلسفه الهی اسلام را در این زمینه بسی تواناتر می‌خواند. امتیاز متكلمانی مانند نصیرالدین طوسی را در تفكر فلسفی آنها می‌داند. او می‌كوشد كلامی عقلانی با استفاده از میراث اسلامی و معارف امروزی تأسیس كند. 📚 برخی از فیلسوفان معاصر اسلامی در حوزه علمیه 🖋 محمد فنایی اشکوری #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#برشی_از_کتاب 🔰شهید مطهری و تاریخ‌نگاری فلسفه اسلامی... 🔸از دیگر شاخصه‌های تفكر فلسفی شهید مطهری، توجه به تاریخ فلسفه در مباحث فلسفی است. او شاید نخستین فیلسوف اسلامی باشد كه اهمیت تاریخ فلسفه را گوشزد كرد و گام‌هایی نیز در این راه برداشت. كتاب خدمات متقابل اسلام و ایران از نخستین گام‌ها در تاریخ‌نگاری فلسفه اسلامی، محسوب می‌شود. 📚 برخی از فیلسوفان معاصر اسلامی در حوزه علمیه 🖋 محمد فنایی اشکوری #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#برشی_از_کتاب 🔰شهید مطهری با برهان انّی و آیت‌اللّٰه جوادی آملی با برهان لمّی به اثبات نظام احسن جهان پرداخته‌اند 🔸یکی از مباحث مهم در کلام و فلسفه دین بحث از نظام احسن جهان است. برخی اندیشمندان مسلمان مانند شهید مطهری با برهان انّی به اثبات نظام احسن جهان پرداخته‌اند و برخی مانند غزالی و آیت‌اللّٰه جوادی آملی با برهان لمّی برای آن استدلال آورده‌اند. 🔹در فلسفه دین غربی، دیوید هیوم منکر نظام احسن جهان شده است و با ارائه دلایلی مبتنی بر شرور و تشکیکاتی که درباره #برهان_نظم و اوصاف کمالی مطلق خداوند کرده است، کوشیده که نظام احسن جهان را انکار کند. در مقابل، برخی از فلاسفه دین غربی مانند سویین برن به نقد دیدگاه #هیوم در این زمینه پرداخته‌اند. 📚 خداباوری در گذر اندیشه‌ها 🖋 مجموعه مباحث ارائه شده از سوی اساتید و فضلای مختلف حوزوی و دانشگاهی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#برشی_از_کتاب 🔰طرح تطبیقی مباحث فلسفی از دیگر ویژگی‌های فلسفه‌ورزی شهید مطهری است ◽️طرح تطبیقی مباحث فلسفی از دیگر ویژگی‌های فلسفه‌ورزی شهید مطهری است. او به جهت آشنایی با برخی فلسفه‌های غربی، از كسانی است كه نخستین قدم‌ها را در طرح تطبیقی مباحث فلسفی برداشت. 👈مطهری به نحو مبسوطی ابعاد مختلف مكتب #ماركسیسم، از ماتریالیسم دیالیكتیك و ماتریالیسم تاریخی تا اقتصاد و سیاست ماركسی را تجزیه و تحلیل و نقادی كرده و مسائل مختلف آن را با دیدگاه‌های اسلامی سنجیده است. 🔹در شرح اصول فلسفه، به ویژه در مباحث مربوط به معرفتْ آرای برخی فلاسفه غربی و مكتب‌های عقلی و تجربی غرب را طرح و نقد كرده است. 📚 برخی از فیلسوفان معاصر اسلامی در حوزه علمیه 🖋 محمد فنایی اشکوری #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

🔰علامه مجلسی و مساله اعاده معدوم 🔹به نظر می‌رسد نزاع میان علامه مجلسی - که اعاده معدوم را ممکن می‌داند - با فیلسوفان - که اعاده معدوم را محال می‌دانند - نزاعی تصوری است نه تصدیقی؛ زیرا همان‌طور که بیان شد، ادله عقلی، امتناع اعاده معدوم را اثبات می‌کنند؛ به‌نحوی که هیچ‌گونه شکی در آن باقی نمی‌ماند. منتها اینکه خلق دوباره بدن، مصداقی از اعاده معدوم است یا نه، مطلبی است که باید مورد دقت قرار گیرد. ⬅️#علامه_مجلسی مدعی آن است که بازگشت دوباره بدنِ معدوم، مصداق اعاده معدوم است و به همین جهت، معاد جسمانی نیز نوعی اعاده معدوم خواهد بود. درحالی‌که فیلسوفان، بازگشت دوباره بدنِ معدوم را هرگز اعاده معدوم نمی‌دانند. فیلسوفانی که #معاد جسمانی را با بدن عنصری پذیرفته‌اند‌، همانند علامه مجلسی معتقدند که معاد جسمانی در روز قیامت با بدن عنصری است و ارواح به ابدان عنصری تعلق می‌گیرند. اما این سخن به معنای اعاده معدوم (به معنای دقیق فلسفی) نیست تا به سبب آن، اعاده معدوم جایز و ممکن تلقی شود. به همین جهت، به نظر می‌رسد، علامه مجلسی امر دیگری را به جای اعاده معدوم تصور کرده و آن را ممکن دانسته است. 📚معاد جسمانی عنصری از دیدگاه عقل و نقل 🖋سید محمدمهدی نبویان #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

❓ چرا باید فلسفه بیاموزیم؟ استاد فیاضی دلیل فراگیری #علم_فلسفه را این‌گونه بیان می‌کند: 🔹 هر انسان در زندگی خود با پرسش‌های زیادی مواجه است که مهم‌ترین آن‌ها پرسش‌هایی درباره «هستی و وجود» است؛ مثلاً: آیا چیزی وجود دارد یا نه؟ اگر هست، آیا آن چیز واحد است یا متعدد؟ موجودات متعدد با هم ارتباط علّی دارند یا نه؟ آیا سلسله علل به مبدأ مستقل می‌رسد یا خیر؟ و آیا انسان با مرگ پایان می‌یابد؟ 🔸 این پرسش‌ها، از مسائلی است که هر انسان متفکر با آن روبه‌روست و #فطرت او را به پاسخ‌گویی به آن‌ها فرا می‌خواند. بررسی و پاسخ به این مسائل است که زندگی انسانی را از زندگی حیوانی جدا می‌کند و مسیر سعادت یا شقاوت انسان را مشخص می‌سازد. 🔹پاسخ قطعی به چنین پرسش‌هایی فقط با #عقل ممکن است. اهمیت فراگیری علم فلسفه نیز به همین دلیل است؛ چراکه فلسفه، با روش عقلی، وظیفه پاسخ یقینی به این پرسش‌ها را بر عهده دارد. بنابراین، ضرورت فراگیری فلسفه در پاسخ یقینی به این مسائل است. 👈 مؤید این مطلب، فرمایشی از امام رضا‌(ع) ذیل آیه «مَنْ كانَ فِی هذِهِ أَعْمى‏…» است که می‌فرمایند: «یعنی أعمی عن الحقائق الموجودة». 📚 جستارهایی در فلسفه اسلامی؛ آراء اختصاصی آیت‌الله فیاضی 🖋 سیدمحمدمهدی نبویان #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

❓نقش خدا در جهان؛ نگاه حداقلی یا حداکثری؟ 🔻نقش و حضور خداوند در جهان و چگونگی دخالت او در کارهای عالم، همواره محل بحث میان خداباوران مختلف بوده است. این نظرات را می‌توان به دو دیدگاه اساسی تقسیم کرد: 1️⃣دیدگاه نخست، نقش حداقلی برای خداوند قائل است و معتقد است خداوند تنها آفریدگار آغازین عالم است و پس از آفرینش، دیگر نقشی در مدیریت جهان یا امور آن ندارد. این نگاه در میان یهودیان، عرب جاهلی، متکلمان معتزلی و برخی دانشمندان غربی دیده می‌شود. برای مثال، عرب جاهلی خدا را آفریدگار آسمان و زمین می‌دانست اما امور جهان را به الهه‌ها و ارباب واگذار می‌کرد. حتی گروهی از فیزیک‌دانان و #فیلسوفان پس از #رنسانس هم خدا را مانند معماری بازنشسته، بی‌کار و ناظر می‌پنداشتند که دیگر دخالتی در عالم ندارد و جهان را نیز بی‌نیاز از حضور خدا می‌دانستند. 2️⃣دیدگاه دوم به آفرینش مداوم جهان و پیوستگی خالقیت و ربوبیت باور دارد و نقش حداکثری برای خداوند قائل است؛ به این معنا که همه امور جهان، از خلق و تدبیر تا رزق، همه تحت اراده و مشیت الهی است و هیچ پدیده‌ای از دایره قدرت و مدیریت خداوند بیرون نیست. این نگرش در معارف #وحیانی و حکمت اسلامی با دلایل و شواهد فراوان بیان شده است. 📚 نقش و حضور خدا در جهان 🖋 هادی فنائی اشکوری #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

🔰سه پرسش بنیادین کانت و دغدغه جایگاه ایمان ⬅️#کانت سه پرسش اساسی خود را در قالب سه کتاب مطرح می‌کند: چگونه می‌توانم بدانم؟ چگونه می‌توانم عمل کنم؟ و به چه چیزی می‌توانم امید داشته باشم؟ پرسش شناخت‌شناسی، حکمت عملی و دین‌شناسی او هرکدام در این سه پرسش خلاصه می‌شود. البته کانت یک پرسش دیگر هم دارد: انسان چیست؟ که به موضوع انسان‌شناسی فلسفی می‌پردازد. 🔸اگر به کتاب‌هایی که کانت برای پاسخ به این پرسش‌ها نوشته نگاه کنید، خواهید دید که این آثار در دوران سلطه علوم طبیعی نگاشته شده‌اند. یکی از دغدغه‌های مهم کانت در نگارش «سنجش خرد ناب» این بود که مثلاً #اویلر چگونه تکنیک را عملی می‌کند تا منجر به ساخت توپ و تانک شود، یا چگونه #نیوتون فیزیک جدید را در تقابل با طبیعیات ارسطویی بنا می‌نهد. 🔹تا پیش از دوره جدید، #متافیزیک علم برتر محسوب می‌شد اما با رشد علوم طبیعی و گسترش فیزیک نیوتنی، متافیزیک موقعیت سابقش را از دست داد. هم‌زمان، دین و ایمان نیز به‌شدت مورد حمله قرار گرفته بود. کانت با خود اندیشید که باید تبیینی تازه برای جایگاه علم (science) ارائه کند تا بتواند جایی برای ایمان باز نگه دارد. در سنت آلمانی، ایمان با اعتقاد فرق دارد: ایمان امری درونی و اعتقاد امری بیرونی است. دغدغه اصلی کانت این بود که چگونه می‌توانیم در عصر علم، جایی برای ایمان باقی بگذاریم؟ 📚بازخوانی آرای فیلسوفان غربی در باب علوم انسانی #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

🔰ضرورت فراگیری فلسفه و حکمت از نگاه بزرگان 🔻فیلسوفان برای ضرورت فراگیری فلسفه، وجوه مختلفی بیان کرده‌اند. 🔹#صدرالمتألهین بر این باور است که فراگیری علم فلسفه، سبب ایمان به خداوند و معاد و رسیدن انسان به سعادت حقیقی است. به گفته او، سعادت حقیقی انسان در لذت‌های حسی و مادی نیست؛ بلکه این سعادت، از راه معرفةالله، معرفةالنفس و معرفةالمعاد – که همان ایمان به خداوند و معاد است – بدست می‌آید. ◽️صدرالمتألهین با بیان چند مقدمه تأکید می‌کند: سعادت واقعی انسان هدف نهایی و کمال مختص اوست، که همان اتصال به عالم مجردات و قرب به خداوند است. این کمال فقط با ادراک معقولات و تحصیل علوم عقلی، به ویژه علم حکمت و فلسفه به دست می‌آید. چون مهم‌ترین علوم، علومی‌اند که به قوه نظری انسان مربوط‌اند و علم حکمت یا فلسفه، معرفت خداوند، نفس و معاد را دربرمی‌گیرد و عامل اصلی رسیدن به سعادت حقیقی است. 🔸از سوی دیگر، #علامه_طباطبایی، علم یقینی به اشیای موجود و واقعی و تمییز یقینی آنها از اشیای غیرموجود را وجه اصلی ضرورت فراگیری فلسفه می‌داند. به نظر او، انسان همواره با اشیای پیرامون خود در تعامل است و به آنها علم و یقین دارد، اما گاهی دچار خطا و اشتباه می‌شود. بنابراین، انسان نیازمند علمی است که به صورت یقینی درباره اشیای موجود و واقعی و تمییز آن‌ها از امور غیرواقعی بحث کند؛ این علم همان «علم فلسفه» است. 📚 جستارهایی در فلسفه اسلامی؛ آراء اختصاصی آیت‌الله فیاضی 🖋 سیدمحمدمهدی نبویان #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

❓از نظر جنابعالی تعارض بين اين دو (علم و دين) در کجا می‌تواند رخ دهد؟ آیت‌الله سبحانی: 🔻تعارض و رو در رویى علم و دین امکان دارد در دو مورد، آن هم به شیوه صورى نه واقعى، رخ دهد: 1️⃣در موردى که نظریه دین در نظام آفرینش به‌درستى تبیین نشود و هر نوع علل و معالیل میان پدیده‌هاى کیهانى و زمینى انکار شود و فقط به یک علت اکتفا گردد و وجود آفریدگار به عنوان جانشین تمام اسباب معرفى شود، این نظریه معلول کج‌فهمى توحید در خالقیت است. قرآن جهان آفرینش را بر اساس اسباب و مسببات معرفى می‌کند و همه را از سنن الهى می‌داند. 2️⃣دومین مورد تعارض زمانی است که مدعیان علم، تئورى را به جاى علم مطرح کرده و شعار تعارض علم و دین می‌دهند، در حالى که داده‌هاى علمى کاملاً لرزان و غیرقطعى است. مانند زمانى که #داروین نظریه «تکامل انواع» را مطرح کرد و بعد اصول آن فرو ریخت و فرضیه‌هاى دیگرى مانند «نئوداروینیسم» و «موتاسیون» جایگزینش شد. ⬅️بنابراین پدیده اندیشه #تعارض_علم_و_دین دو حالت دارد، یا برداشت کاوشگر از دین غلط و باطل می‌باشد، و یا این که اندیشه‌های علمى، که هنوز فرضیه است و تا واقعیت راه طولانى دارد، به عنوان اصول مسلم پذیرفته می‌شود. 📚رابطه علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان 🖋دکتر مهدی گلشنی #برشی_از_کتاب #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami