‍ 😷 #کیفیت‌هوای‌سیاسی؛ داده با واقعیت هم‌خوانی ندارد! از سنجش میدانی آلودگی هوا به‌سمت ‌سنجش آگاهانه آلودگی هوا رئیس سازمان محیط‌زیست از متوقف‌شدن مازوت‌سوزی در ۳ نیروگاه کشور را خبر داد ولی در عمل این نیروگاه همچنان مازوت می‌سوزانند! در دولت قبل هم قرار بود که استانداردها برای تصمیم‌گیری در کمیته اضطرار آلودگی هوا تغییر کند تا لازم نباشد مدارس تعطیل شوند! این دو‌ موضوع باعث شد که در این مطلب به مفهوم کیفیت هوای سیاسی و سنجش آگاهانه آلودگی هوا پرداخته شود. در سال ۲۰۰۹، شورای شهر مادرید اسپانیا در تصمیمی برخی از مکان‌های ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا را بدون اطلاع‌رسانی جابه‌جا کرد و با نام‌های جدید معرفی کرد. در این جابه‌جایی، ایستگاه‌های کنار خیابان (که آلودگی بالایی داشتند) به کنار پارک (که آلودگی کمتری داشتند) منتقل شدند. اینکار باعث شد که میانگین الودگی هوای اعلان‌شده توسط ایستگاه‌ها کمتر شود و شاخص کیفیت هوا هوای سالمتری را نشان دهد و به‌واسطه آن دولت محلی قادر شد که به‌طور قانونی به اتحادیه اروپا پاسخگو باشد و از زیر فشار آنها و افکار عمومی خارج شود. به این نوع تقلیل و دستکاری‌ها، کیفیت هوای سیاسی گفته می‌شود. این موضوع باعث ایجاد جنجال بسیار در مادرید اسپانیا شد و یک سری اقدامات شهروندی را نیز برانگیخت. این جنجال سبب روشن‌شدن این موضوع شد که در سنجش هوا فقط داده‌های نهایی نباید درنظر گرفته شود و علاوه بر آن، باید به زیرساخت‌ها، مکان ایستگاه‌ها، دستگاه‌ها، کالیبراسیون و روش‌های محاسبه داده‌ها نیز توجه شود. این اتفاق باعث به‌وجود آمدن مفهومی شد به‌نام «سنجش آگاهانه» (attuned sensing) که بیان می‌کند که درکنار داده‌های سنجش‌شده هم باید به زیرساخت‌ها و روش‌های محاسبه داده‌ها و هم باید به (نا)‌مدیریت سیاسی آلودگی هوا حساس بود و در صورت تخطی از اعمال روش درست در اعلان داده‌ها می‌توان از ظرفیت مشارکت مردم و افکار عمومی برای تحت فشار قرار دادن دستگاه‌های مربوطه استفاده کرد. ‌سنجش آگاهانه آلودگی هوا در ایران: شاخص کیفیت هوا در ایران از روشی نادرستی محاسبه و اعلان می‌شود. اساس محاسبه شاخص در ایران بر پایه شاخص سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا ‌(EPA) است که بیان می‌کند شاخص نهایی کیفیت هوا باید براساس بیشترین مقدار بیشینه‌ شاخص در کل ایستگاه‌ها اعلان شود. ولی متاسفانه در ایران شاخص براساس میانگین بیشینه شاخص ایستگاه‌ها محاسبه و اعلان می‌شود که که ناقض عدالت محیط‌زیستی است و دو مشکل اساسی ایجاد می‌کند: 🔸میزان واقعی آلوده‌بودن هوا دیده نمی‌شود. 🔸مناطق آلوده نادیده گرفته شده و از اهمیت آنها کاسته می‌شود. هیچ اطلاعاتی از #کالیبراسیون دستگاه‌های کیفیت هوا در دسترس نیست! تا همین چند سال پیش کالیبراسیون ایستگاه‌ها برای آلاینده ازن درست انجام نمی‌شد و به‌همین دلیل این ایستگاه‌ها غلظت بالای ازن را نمایش نمی‌دادند. در مورد درستی کارکرد دستگاه‌های کیفیت هوا هم هیچ اطلاعاتی وجود ندارد. خبرهایی وجود دارد که برخی از پمپ مکنده هوا در برخی ایستگاه‌ها به‌درستی کار نمی‌کند و این موضوع موجب پایین‌تر نشان‌دادن غلظت ذرات ریز (PM2.5) می‌شود. در اکثر ایستگاه‌ها تمامی سنسورهای سنجش آلاینده وجود ندارد و یا بهتر است بگوییم برای برخی از آلاینده‌ها به‌ #عمد حذف دستوری می‌شوند. مثلا سنسور دی‌اکسیدگوگرد در اصفهان وجود ندارد و میزان مازوت‌سوزی در این شهر مشخص نیست! و یا گزارش سنسور دی‌اکسیدکوگرد ایستگاه میدان آذربایجان تبریز به‌ناگاه بیان نمی‌شود. جانمایی برخی از ایستگاه‌ها هم مشکلاتی دارد و برخی از ایستگاه‌ها یا به کلی حذف شدند و یا به کنار پارک منتقل شده‌اند. ایستگاه شهر مهاجران استان مرکزی که میزان مازوت‌سوزی نیروگاه شازند را به‌خوبی نشان می‌دادند به یکباره حذف شد! کیفیت هوا در ایستگاه شازند هم به یکباره گل و بلبل شد! و یا ایستگاه همدان به کنار پارک انتقال داده شد تا میزان آلودگی هوای همدان کمتر نشان داده شود! ایستگاه شهر قزوین مدتهاست که هیچگونه آلودگی را نشان نمی‌داد! هیچگونه اطلاعاتی از کالیبراسیون، نوع دستگاه‌ها، روش اندازه‌گیری آلاینده‌ها، و نظارت بر خوداظهاری و مراکز معاینه فنی خودروها وجود ندارد و این درحالیست که خودروها بیشترین سهم از انتشار آلاینده‌های هوا را دارند! وقت آن شده که سنجش آگاهانه آلودگی هوا در ایران انجام شود و #متخصصان و #فعالین‌محیط‌زیست و #سازمان‌های‌مردم‌نهاد در یک #مطالبه‌گری خواستار شفافیت در مورد وضعیت #کالیبراسیون، #کارکرد‌سنسورها، و #نحوه‌اندازه‌گیری‌ایستگاه‌های‌سنجش‌کیفیت‌هوا و همچنین #دستگاه‌های‌معاینه فنی‌و‌خوداظهاری‌ها شوند. نویسنده: #محمودرضا_مومنی #سنجش_آگاهانه #کیفیت_هوای_سیاسی @online_zarrhbin