📖آیه امروز📖
سوره بقره(۲)
آیه ۱۴۲
آیه صد و چهل و دوم
سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَن قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كَانُوا عَلَيْهَا قُل لِّلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يَهْدِي مَن يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ
ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻱ ﻣﺮﺩم ﺳﺒﻚ ﻣﻐﺰ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ : ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺒﻠﻪ ﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ [ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﻘﺪﺱ ، ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻛﻌﺒﻪ ] ﮔﺮﺩﺍﻧﻴﺪ ؟ ﺑﮕﻮ : ﻣﺎﻟﻜﻴّﺖِ ﻣﺸﺮﻕ ﻭ ﻣﻐﺮﺏ ﻓﻘﻂ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﺪﺍﺳﺖ ، ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ .(١٤٢)
#ختم_قرآن
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است.
شأن نزول:
رسول خدا صلى الله عليه و آله در مرحله نخست به طرف خانه كعبه نماز مي‌خواند وقتى كه به مدينه هجرت فرمود دستور يافت كه به طرف بيت‌المقدس يعنى قبله يهوديان نماز بخواند چون مدتى گذشت ديگر بار دستور يافت به طرف خانه كعبه نماز گذارد.
مشركين گفتند: محمد از قبله پدران خود منصرف شده بود اكنون دوباره به قبله پدران بازآمده، بنابراين به آئين پدران نيز باز خواهد آمد. خداوند اين آيه را نازل كرد.
و منظور از سفهاء در آيه مشركين مكه و يهوديان مدينه هستند.
تفسیر👇
پيامبر اكرم و مسلمانان، سيزده سالى را كه بعد از بعثت در مكّه بودند، به سوى كعبه نماز نمى‌خواندند، امّا بعد از هجرت به مدينه، چند ماهى نگذشته بود كه يهوديان زبان به اعتراض گشوده و مسلمانان را تحقير كردند و گفتند: شما رو به قبله ما بيت‌المقدّس نماز مى‌خوانيد، بنابراين پيرو و دنباله رو ما هستيد و از خود استقلال نداريد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از اين اهانت ناراحت شد و هنگام دعا به آسمان نگاه مى‌كرد، گويا منتظر نزول وحى بود تا آنكه دستور تغيير قبله صادر شد. پيامبر دو ركعت نماز ظهر را به سوى بيت‌المقدّس خوانده بود كه جبرئيل مأمور شد، بازوى پيامبر را گرفته و روى او را به سوى كعبه بگرداند. در نتيجه پيامبر صلى الله عليه و آله يك نماز را به دو قبله خواند و اكنون نيز در مدينه نام آن محلّ به مسجدِ قبلتَين معروف است. «1» بعداز اين ماجرا، يهود ناراحت شده وطبق عادت خود شروع به خرده‌گيرى كردند. آنها كه تا ديروز مى‌گفتند: مسلمانان استقلال ندارند و پيرو ما هستند، اكنون مى‌پرسيدند، چرا اينها از قبله‌ى پيامبران پيشين اعراض كرده‌اند؟ پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مأمور شد در جواب آنها پاسخ دهد: مشرق و مغرب از آنِ خداست و خداوند مكان خاصّى ندارد.
آرى، تغيير قبله، نشانه‌ى حكمت الهى است نه ضعف و جهل او. همچنان كه در نظام
«1». تفسير نورالثقلين، ج 1 ص 136.
جلد 1 - صفحه 218
تكوين، تغيير فصول سال، نشانه‌ى تدبير است، نه ضعف يا پشيمانى.
خداوند در همه جا حضور دارد و شرق و غرب عالم از آن اوست. پس جهت‌گيرى بدن به سوى كعبه، رمز جهت‌گيرى دل به سوى خداست. چه بسا افرادى به سوى كعبه نماز بگزارند، ولى قبله آنان چيز ديگرى باشد. چنانكه خواجه عبداللّه انصارى مى‌گويد:
قبله شاهان بود، تاج و كمند
قبله ارباب دنيا، سيم وزر
قبله صورت‌پرستان، آب و گِل
قبله معنا شناسان، جان ودل
قبله تن‌پروران، خواب وخورشت
قبله انسان، به دانش پرورش
قبله عاشق، وصال بى‌زوال
قبله عارف، كمال ذى‌الجلال
پیام ها
1- افرادى كه هر روز دنبال بهانه‌اى هستند تا از پذيرش حقّ طفره روند، سفيه هستند. «1» «سَيَقُولُ السُّفَهاءُ»
2- كسى كه دست خدا را در وضع يا تغيير احكام بسته بداند، سفيه و سبك مغز است. اعتراض به خداى حكيم ودانا، نشانه‌ى سفاهت است. «سَيَقُولُ السُّفَهاءُ»
3- مسلمانان بايد توطئه‌ها وشايعات وسؤالات بهانه‌جويانه‌ى دشمن را پيش‌بينى كرده وبا پاسخ به آنها، از نفوذ وگسترش آن پيشگيرى نمايند. «سَيَقُولُ ... قُلْ»
4- اصل سؤال كردن مورد انتقاد نيست، روحيّه سؤال كننده مورد انتقاد است كه از روى اعتراض و اشكال‌تراشى مى‌پرسد. «ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ»
5- قداست و كرامت مكان‌ها و زمان‌ها، وابسته به عنايت پروردگار است، نه چيز ديگر. «لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ»
6- تغيير قبله، يكى از نشانه‌هاى پيامبر اسلام در كتب آسمانى بود، لذا براى بعضى وسيله‌ى هدايت شد. «يَهْدِي مَنْ يَشاءُ»
«1». همانگونه كه در روايات به كسى كه آخرت خويش را فداى دنيا كند مجنون، و به پيروان رهبر فاسد فقير، و آن كس كه دين خود را از دست بدهد، غارت زده گفته شده است.
تفسير نور(10جلدى)، ج1، ص: 219
کانال شهید رمضان
مدافع حرم میلاد حیدری