📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۱۸ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی 🔴 ادامه: بخش دوم 🔺0⃣1⃣کسی وارد مسجد شد و پیامبر فرمودند این کیست؟ گفتند علامه. فرمود چه بلد است؟ گفتند تاریخ جاهلیت و انساب. فرمود این که مشکلی حل نمیکند. «علم سه دسته است: آیات محکمه، فریضة قائمه و سنة عادله». اصول کلی قرآن به این سه برمیگردد. 🔺1⃣1⃣مرحوم محقق داماد در شرح این حدیث گوید: جمله اول یعنی #آیات_محکمه راجع به فقه اکبر است یعنی «معارف و اصول دین و ...» اما جمله دوم یا #فریضة_قائمه راجع به فقه اصغر است یعنی «فقه معمول» و جمله سوم یا #سنة_عادله راجع به «اخلاق و ...» است. آیا میشود مسلمین را فقه اصغر اداره کرد اما #فقه_اکبر را کنار گذاشت؟ یعنی ۵۰۰ آیات الاحکام را بداند و ۶ هزار آیه دیگر را رها کند و اکر مشکلی پیش آمد مردم را رها کند؟! اگر کسی صرفا برخی از آیات را بلد است آیا میتوان مسلمین را به دست او داد؟ 🔺2⃣1⃣وقتی پیامبر سالم بود منافقین از هیچ کاری برای سنگ انداختن در کارش کوتاهی نمیکردند. ایشان میفرماید: تا من مریض شدم خانه نشینم کردند تمام سنگ اندازی ها تمام شد! حال آیا این منافقین همه از بین رفتند؟! یا اینکه هر چه خواستن با روایات جدید ساختند و با حکومت کنار آمدند. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۱۹ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 🔺1⃣ ادله صیانت قرآن از #تحریف بیان شد. یک دلیل عقلی و چهار دلیل قرآنی داشت. دلیل عقلی میگفت چون اصل نبوت وجودش ضروری است حفظ عصاره نبوت یعنی قرآن نیز ضروری است خصوصا چون قرآن مهیمن بر همه کتب آسمانی است. اگر این کتاب هم تحریف میشد چیزی روی زمین به عنوان #حجت_خدا باقی نمی ماند. حال چون پیامبر اسلام و قران آخرین پیامبر و کتاب الهی هستند قرآن باید از تحریف در امان بماند. 🔺2⃣چهار دلیل قرآنی هم در کنار این دلیل عقلی است. اگر روایاتی بر تحریف اشاره دارند چون این ۵ دلیل مذکور مخالف آن روایتند باید روایت را تاویل و در صورت عدم امکان، طرح کرد و کنار گذاشت. 🔺3⃣گذشته از ۵ دلیل مذکور، ادله روایی هم وجود دارد. از مجموع چند طایفه روایت مشخص میشود که تحریف در قرآن ممکن نیست. طایفه اول از روایات همانند که در #فتنه‌های_روزگار ارجاع به قرآن میدهد تا مردم نجات یابند. حال اگر قرآن خود از تحریف مصون نباشد میتواند انسان را در فتنه ها نجات دهد؟! 🔺4⃣طایفه دوم #روایات_عرضه_بر_قرآن هستند که گویند آنچه از ما به شما رسیده (همه روایات) بر قرآن عرضه کنید و تطابق دهید. چون در روایات امکان جعل هست اما در قران خیر. این گونه روایات، تخصیص پذیر هم نیستند که بگویند فلان روایات را نمیخواهد با قرآن بسنجید. ترازو باید سالم باشد که بتوان با آن چیز دیگری را سنجید پس قرآن باید از تحریف در امان باشد. 🔺5⃣طایفه سوم از روایات، روایاتی هستند که #سیره_عملی معصومین را نشان میدهد که در مقام پاسخ و استدلال به همین قرآن موجود استدلال میکردند. اگر حرفی در مورد تحریف هم هست در همان زمان آشوب خلافت است که غالبا تازه مسلمان بودند و چند قرآن هم بیشتر نبود. بعدا که تا نیمی از اروپا هم رفت و امکان تحریف نداشت. 🔺6⃣همچنین وقتی معصوم به قرآن استدلال میکردند کسی به ایشان اعتراض نکرده که بخشی از قرآن تحریف شده است حال تو چگونه به آن استناد میکنی؟ شاید در آیاتی که حذف شده حرف دیگری باشد! حال آیا استدلال معصوم به قرآن صحتش حجیت می دهد یا اینکه کاشف از حجیت قرآن است؟ 🔺7⃣طایفه چهارم از روایات که مهمترین طایفه است همان #حدیث_ثقلین است. «انی تارک فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی، لن یفترقا حتی یردا علی الحوض،». گوید: «ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابدا» یعنی این دو از هم جدا نشدنی هستند تا زمانی که به اینها چنگ میزنید هرگز گمراه نخواهید شد. اگر خطوط اصلی قرآن تحریف شده بود چگونه تمسک به این کتاب، انسان را از «هر گونه ضلالت» می رهاند؟! با توجه به حدیث ثقلین، عترت و کتاب خدا تا قیامت با همند. حال چون امامت تا قیامت باقیست کتاب خدا هم باید بدون تحریف تا قیامت باقی بماند. 🔺8⃣گاهی گفته میشود که برخی از بطون قرآن را خود پیامبر هم نمی داند. حال آنکه اولُ ما خلق الله، نور پیامبر است نه قرآن. اگر حضرت اولین فیض خداست هر فیضی که در جهان صادر شود بعد از آن است پس پیامبر به کنه قرآن اشراف دارد. تجلی قرآن بعد از تجلی پیامبر است البته قرآن به مقام ذات خداوند راه ندارد و تجلی علمی خدا است. 🔺9⃣اگر قرآن تحریف شده و مثلا در اصل، نام «امام علی» از قرآن پاک شده است مگر ممکن بود که حضرت امیر و یارانش به حدیث منزلت و ... استناد کنند اما به آن آیه که اسمش صراحتا در آن بوده استناد نکنند؟! این تازه برای زمانیست که اول اختلاف و پس از فوت پیامبر بود و هنوز تحریفی هم رخ نداده بود و غالب صحابه هم حافظ قرآن بودند. پس کمترین تحریف و کاستی در قرآن رخ نداده است. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 تاریخ: ۱۳۶۳/۲/۳۱ 📌 شماره جلسه: ۲۰ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 🔺1⃣ برای اثبات صیانت قرآن از #تحریف، در کنار دلایل عقلی و نقلی، به #اجماع نیز استناد میکنند. اجماع صرفا در حد تایید است و مشکل را حل نمیکند. اگر #اجماع_منقول باشد که در حد یک خبر واحد اعتبار دارد. اگر #اجماع_محصل باشد که بسیار کم است، از یک دلیل ظنی نمیگذرد و شبهه دور هم در آن مطرح است. 🔺2⃣در #اجماع_محصل اگر کسی توانست همه نظرات علما در جهان را بدست آورد که بسیار قلیل است چون برخی علما اصلا کتاب ننوشته اند، برخی دیگر نوشته اند اما فقط در کتابخانه خودشان قرار دارد و ما دسترسی به آن نداریم. پس تحصیل اتفاق کل علما بر یک نظر، بسیار سخت است. 🔺3⃣تحصیل چنین اتفاقی نیز جز «تراکم ظنون» چیزی نیست چون حرف هر عالمی درحد یک ظن است. تراکم ظنون سبب میشود که شبهات کوچک نتواند در برابر آن بایستد اما یقین هم ایجاد نمیکند. در خبر متواتر چون اخبار از حس است یقین متعارفی (ظن متاخم علم) شکل میگیرد اگرچه یقین علمی و برهانی نیست. اما اجماع محصل، اخبار از حدس است. 🔺4⃣اهل سنت حجیت اجماع را از این روایت برداشت کرده اند که پیامبر فرموده: «لا تجتمعوا امتی علی الخطا» یعنی امتم بر امر خطا اجماع نمیکند. این در واقع حجیت اجماع را نمیرساند چون میگوید هرگز همه امت من بر یک امر اشتباه اجماع نمیکنند نه هر چه که امتم بر آن اجتماع کردند حق و صدق است! 🔺5⃣همچنین اگر مشکل قبلی را مردود هم بدانیم باز هم با #اشکال_دَور مواجهی چونم اعتبار اجماع به خبر واحد (روایت لا تجتمعوا امتی علی الخطا) است حال آنکه اعتبار و حجیت خبر واحد به قرآن است چون قرآن فرموده که از فرامین پیامبر تبعیت کنید (ما ءاتاکم الرسول فخذوه). پس اولا اجماع امری ظنی است و حتی اگر یقینی باشد سندش امری ظنی است که همان حدیث است. ثانیا اشکال دور در آن است. 🔺6⃣اگر مبنای اجماع حدس باشد احتمال خلاف است. اجماع برهان ریاضی نیست که یقینی باشد اما اگر بین افرادی که اجماع کرده اند معصوم هم باشد تازه خبر واحدی میشود که صحیح السند است. پس با اجماع مشکل حل نمیشود و تنها میتواند مویدی باشد. لذا تنها برهان عقلی و برهان قرآنی و روایات معصومین(ارجاع به قرآن، عرضه بر قرآن، سیره عملی معصومین و ...) را داریم. 🔺7⃣ادله قائلین به تحریف: ۱. عدم تحریف به زیاده در قرآن اجماعاً: البته فهمیدیم که اجماع ایجاد حجیت نمیکند و خودش درگیر مشکل دور است. ۲‌. تحریف به نقیصه شده است: در مورد تحریف به نقیصه روایات فراوانی هست که گوید آیاتی کم شده است. 🔺8⃣وهن متن یک حدیث نشان از عدم صحت حدیث دارد و علو متن نشان از صحت آن. بسیاری از روایات قائل به تحریف، اولا سند درست ندارد. ثانیا در مقام تفسیر و تطبیق است و ثالثا غالبا میبینیم که متنش #جعلی است. مثلا گفته اند در مورد خلافت امام علی به اندازه ثلث قران یا همان ۲۰۰۰ آیه حذف شده است. مگر ممکن است حضرت امیر در هیچ یک از احتجاجات به این آیات اشاره نکرده؟! آن هم امام علی که دست به قرآن ببرند لحظه ای ساکت نمینشیند چون این دیگر اصل دین است. 🔺9⃣خود این متون دلالت بر جعل دارد چون منطقی نیست. مگر مردم خودشان حافظ قرآن نبودند مگر پیامبر موظف به بیان آیات و حفاظت از قرآن نبوده است؟ پس چطور یکباره ۲۰۰۰ آیه حذف شده و صدای هیچکس درنیامده است؟! 🔺0⃣1⃣چطور در زمان خلیفه سوم که حکومت دیگر پابرجا شده و کسی حرف نمیتواند بزند خواستند یک واو را بردارند طرف آمد شمشیر کشید گفت اگر انرا سر جایش نگذارید فلان‌ میکنم بعد ۲۰۰۰ آیه در زمان تشکیل خلافت که هنوز حکومت خلفا جا نیفتاده و کسی قدرتی برای سرکوبی اعتراضات ندارد یک سوم قرآن را برداشتند و از کسی صدایی در نیامد؟! 🔺1⃣1⃣یا مثلا گویند سوره توبه بسم الله داشت و به اندازه سوره بقره بود اما بسم الله و ایات بعدی را برداشتند! آخر چه کسی و چرا برداشته و هیچ کسی حرفی نزده؟! از خود متن، جعلی بودن و ساختگی بودنش مشخص است. یا مثلا نمونه هایی گویند مثلا فلان جمله ها را برداشتند! بعد که انها را میخوانی میبینی در حد عربی مبتذل است نه عربی فصیح که مشخص است کلام الله نیست. 🔺2⃣1⃣گاهی در مقام تفسیر و تطبیق، معصومین میفرمودند که مثلا اگر بعد از قل هو الله سه بار بگویید کذالک الله ربی معلوم میشود آیات را فهمیده ای. بعد برخی گفتند پس این سه کذلک الله ربی جزو سوره بوده و حذف شده است! درحالیکه این دوستان نادان نمیدانند که منظور معصوم این است که خوب است بعدش بخوانید نه اینکه جزو قرآن است. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۰ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی 🔴 ادامه: بخش دوم 🔺3⃣1⃣یک سیر اجمالی در این روایات مشخص میکند اولا این روایات یا جعلیند و یا در مقام تفسیر و تطبیق. ثانیا از حجیت اینها، لا حجیت اینها لازم می آید حال اگر این روایات حجت باشد پس یعنی قرآن دست خورده، حال آیا این قرآن دست خورده میتواند به روایات حجیت بخشد؟! پس از #اخبار_تحریف چیزی بدست نمی آید. 🔺4⃣1⃣دلیل دیگر قائلین به تحریف اینست که چون قران کاملا جمع نشده بود و روی سنگ کاغذ و چوب و ... ضبط شده بود و غیر معصوم انها را جمع کرده پس امکان تحریف دارد. 🔺5⃣1⃣در پاسخ باید گفت اولین کسانی که جمع آوری کردند همگی حافظان قرآن بودند. ثانیا همه اینها با هم اشنا بودند نه دور از هم. بعلاوه آیا اینها یقینا اشتباه میکنند یا صرفا امکان اشتباه دارد؟ بله امکانش هست که این امکان با دلایل عقلی و قرانی و روایات که گفتیم از بین میرود. بعلاوه معصوم در بین اینها بودند، هم جمع کردند هم بیان کردند هم استدلال کردند و ... 🔺6⃣1⃣در روایت است که امام علی هم قرآن را جمع کرد و وقتی به مجمع رفت گفتند زید جمع کرده و به جمع آوری تو نیازی نیست که امام به نشانه اعتراض از مجمع رفت اما این به معنای این نیست که در قران علی حرفی اضافه تر یا کمتر بوده بلکه اختلاف ممکن است در ترتیب جمع آوری سور باشد نه چیز دیگر. 🔺7⃣1⃣این عدم ترتیب آسیبی به قران نمیزند چون در مقام تفسیر باید همه آیات مرتبط قرآن را لحاظ کرد. چون تنظیم آیات بر اساس #نزول_قرآن آثار خوبی دارد مجامع فقهی اجازه دادند که تفسیر ۱۲ جلدی دروزی بر اساس نزول قرآن نوشته شود نه به ترتیب فعلی. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۱ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 🔺1⃣در ادامه بررسی #ادله قائلین به تحریف، دلیل چهارم ایشان این است که روایات زیادی از رسول خدا به این مضمون وجود دارد که هر چه امت یهود و نصارا به آن مبتلا شدند، امت مسلمان هم مبتلا می‌شوند و چون یکی از وقایع مهم امت یهود و نصارا، #تحریف کتاب آسمانی شان است، پس حتما تحریف در قرآن کریم نیز راه پیدا کرده است. 🔺2⃣جواب، این است که اولاً این روایات اطلاق و عموم ندارد؛ و ثانیاً اگر اطلاق و عموم داشت با بعضی از جریاناتی که مخصوص یهود و نصارا بوده است مثل #تثلیث و گوساله پرستی و غیره که در بین امت اسلامی رخ نداده است، نقض می‌شود. همچنین اگر اطلاق و عمومی داشته باشد، این اطلاق و عموم چون مخالف قران کریم است مردود است، چون خداوند می‌فرماید «انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون». 🔰در مورد مساله جمع آوری قرآن و ترتیب قرارگیری سور و آیات قرآن باید گفت: 🔺 قرآن دوبار جمع شد یکی در زمان ابی بکر و یکی در زمان عثمان. در زمان ابی بکر، پراکنده ها را کنار هم جمع و صحافی کردند و در زمان عثمان احیانا «اختلاف قرائت ها» و بعضی از «ترتیبها» را کنار گذاشتند و به این صورت امروزی در آوردند. ♻️از لحاظ #ترتیب، یک مقدار از قرآن را یقین داریم که برخلاف ترتیب نزول، جمع آوری شده است؛ مانند سوره بقره که قبل از سور مکی است، در حالیکه این سوره در مدینه و در سال اول هجرت نازل شده است. 🔸با این حال این #ترتیب جمع آوری به جایی آسیب نمی‌رساند، چه اینکه اگر کسی خواست قرآن را به ترتیب نزول تفسیر کند -و بعضی ها هم این کار را کرده‌اند- جایز است و مشکلی ندارد. ✅زیرا آنچه که رکن اساسی تفسیر قرآن کریم است این است که وقتی می‌توان درباره یک آیه بحث کرد که زیر پوشش «کل آیات قرآن کریم» قرار بگیرد و اگر کسی آن قدرت را ندارد که #خطوط_کلی_قرآن را بداند، او مجاز نیست که یک آیه را مطرح کند و بگوید قرآن این مطلب را می‌گوید و فقط می‌تواند بگوید این آیه، این مطلب را می‌گوید. بله، شاید اگر چنانچه قرآن کریم به ترتیب نزول جمع آوری می‌شد، مسایل را آسانتر درک می‌کردیم. 🔺پس ترتیب سور، یقیناً بر خلاف ترتیب نزول است. اما درباره ترتیب آیات، آن مقدار از سور که به یکباره نازل شده‌اند؛ نظیر بعضی از سور کوچک و سوره انعام، درباره آنها بحثی نیست. اما آن سوره هایی که تدریجا نازل می‌شد روایاتی زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند که با نزول هر "بسم الله الرحمن الرحیم" سوره قبلی تمام شده و سوره بعد شروع می‌شده است. 🔺بر این اساس، نباید در سوره های مکی، آیات مدنی و در سوره های مدنی، نباید آیات مکی باشد؛ مگر در #یک سوره که اوایلش در مکه نازل شده باشد و بقیه اش هم در مدینه. در یک چنین سوره ای که اگر وجود داشته باشد، می‌تواند بعضی آیاتش مکی و بعضی دیگر مدنی باشد. ⚠️ با این حال دلیل قطعی بر این نداریم که #ترتیب_آیات توقیفی باشد یعنی به همین ترتیب قرارگیری، نازل شده باشند؛ که این هم باز به جایی آسیب نمی‌رساند. 💠 چون اصل بر آن است که هر کسی بخواهد مطلبی را از قرآن بفهمد، باید کل قرآن را مطالعه و مرور کند. زیرا قرآن یک کتاب واحد هماهنگ است. ♻️مثلا اگر آیه تطهیر در جای خود مستقلا قرار می‌گرفت و در لابه لای آیات سوره احزاب نبود، نمی‌توانست بهانۀ سوئی به دست دهد که بتوانند استدلال کنند و بگویند (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) شامل دیگران هم می‌شود. 🔺ظاهرا قرآنی که پیش اهل بیت علیهم السلام است براساس ترتیب نزول می‌باشد. با این حال، همین قرآنی که فعلا مسلمین و انسان ها در خدمت آنند، کتابی است محفوظ و مصون و #حجت قاطع حق. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۲ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی 🔺در جلسه ۲۲، مباحث حضرت علامه بر خطبه پیامبر اکرم در آخرین جمعه ماه مبارک شعبان تمرکز داشته و لذا بحث تفسیری کمی دارد. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۳ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 🔺1⃣ تاکنون در بین مفسرین چه از اهل تشیع و چه از اهل تسنن متاسفانه این طرز تفکر بود و اکنون وجود دارد که شیعه و سنی هر کدام دیگری را متهم به این اعتقاد میکنند که قرآن تحریف شده استحال آنکه در هر دو حال دودش به چشم اسلام و مسلمین میرود. 🔺2⃣اما طرز تفکر ما باید این باشد که یک محقق شیعه بگوید همانطوری که سنی ها قرآن را تحریف شده نمیدانند، ما هم نمیدانیم و یک متفکر سنی هم باید این چنین بیاندیشد تا همه یک حرف را بزنند و به اشتباه، دیگری را متهم به چیزی که وجود ندارد نکنند. 🔺3⃣حق آن است که قرآن هیچگاه تحریف نشده است و کسی از محققین اسلامی، نه شیعه و نه سنی نیز قائل به #تحریف نیست. در بین علمای شیعه یک تعداد انگشت شماری احتمالِ تحریف دادند و در بین علمای سنت هم این چنین است ولی #محققین شیعه و سنی برآنند که قرآنی که در خدمت آنیم این عین همان است که نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ*عَلى‌ قَلْبِكَ.(جبرییل امین آنرا بر قلب پیامبر نازل کرد.) 🔺4⃣ دلایلی با استفاده از آیات قرآن برای اثبات عدم تحریف قرآن گفته شد. اما اشکالی که بر این دلایل قرآنی وارد است #شبهه_دور می‌باشد که اگر قرآن تحریف شده است، پس نمی‌توان به آیات قرآنی که تحریف شده استدلال کرد و عدم تحریف قرآن را اثبات نمود. 🔺5⃣ برخی این اشکال را که قویترین اشکال در مساله استدلال به ظواهر قرآن و عدم تحریف قرآن است با روایات جواب داده‌اند که چون روایات فراوانی وجود دارند که ما را به همین قرآن ارجاع می‌دهند، پس قرآن تحریف نشده است. اما این پاسخ صحیح نیست، زیرا اعتبار روایات به قرآن کریم است و بنابراین مساله #دور دوباره پیش می‌آید. قرآن را باید اصل و روایات را فرع بر آن دانست. 🔺6⃣علاوه بر این اگر ارزش قرآن به روایات شد، معنایش این است که کل دین به روایات وابسته است و این قرآن را محترمانه کنار گذاشتن است! نباید فراموش کنیم که وارد شدن در حیطه روایات، وارد شدن در اقیانوسی از رد و تکذیبها است و متمی کردن دین به این اقیانوس بی سر و ته خطرناک است. بنابراین با این جواب، شبهه دور قابل حل نیست. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۴ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 🔺گفتیم که آیاتی که دلالت دارند بر صیانت قرآن از تحریف، با شبهه #دور برخورد می کنند زیرا به آیاتی که در خودشان احتمال تحریف هست نمی توان استناد کرد. ❎پاسخ دیگری که در کنار پاسخ جلسه قبل، برخی به این شبهه داده‌اند این است که ادعای شخصی که قائل به تحریف است از چهار صورت بیرون نیست: 1️⃣ یا مدعی است که در آیات مخصوصی تحریف راه پیدا کرده و آیات دیگر مصون از تحریف است که علم تفصیلی به آیات تحریف شده دارد. 2️⃣ یا علم اجمالی به تحریف دارد نه علم تفصیلی؛ و این علم اجمالی به تحریف را مانع حجیت ظاهر قرآن نمی‌داند. 3️⃣ یا علم اجمالی دارد اما این علم اجمالی را مانع از حجیت ظاهر قرآن می‌داند. 4️⃣ و یا ادعای علم به تحریف ندارد نه تفصیلاً و نه اجمالاً، و فقط احتمال تحریف می‌دهد. 🔺پس از این چهار صورت بیرون نیست: یا علم است یا احتمال؛ اگر علم بود یا #تفصیلی است یا #اجمالی؛ و اگر علم اجمالی بود یا مانع حجیت ظاهر است یا نه، مانع حجیت ظاهر نیست. 🔰حال این چهار فرض را اینگونه تحلیل می‌کنند که: 1️⃣ در صورت اول؛ آن موارد تحریف که به آنها علم تفصیلی دارد، حجت نیست، ولی می‌شود به موارد دیگر که مورد علم تفصیلی نیست، استدلال کرد. پس ظواهر قرآن فی الجمله حجت است. 2️⃣ صورت دوم هم آسیبی به استدلال به ظواهر قرآن نمی‌رساند. زیرا یک علم اجمالی است که مانع حجیت ظواهر نیست، پس ظواهر حجت است و می‌شود به ظواهر استدلال کرد. 3️⃣ درباره حالت سوم جواب می‌دهند که آن کسی که علم اجمالی به تحریف دارد و این علم اجمالی را مانع حجیت ظاهر می‌داند، نمی‌تواند استدلال کند. اما کسی که علم اجمالی به تحریف ندارد، راه استدلال او باز است. 4️⃣ در فرض چهارم که صرفا یک احتمال است به اینکه قرآن تحریف شده است؛ می‌گویند به مجرد احتمال نمی‌شود دست از ظاهر قرآن برداشت و ظاهر قرآن به حجیت خودش باقی است. 🔴 بنابراین پاسخ می‌دهند که در بین این چهار صورت، فقط یک صورتش ضرر دارد و آن هم نسبت به کسی که مدعی علم به تحریف است و می‌گوید من علم اجمالی به تحریف دارم و این علم را مانع حجیت ظاهر می‌داند (یعنی حالت دوم). ⚠️ اما این پاسخ هم با اشکالات زیر مواجهه است: 1️⃣ در صورت اول، دست مفسر در آن آیاتی که علم تفصیلی به تحریف است بسته است و چون همه آیات این چنین‌اند که نسبت به یکدیگر یا بلاواسطه یا مع الواسطه ارتباط دارند، پس قهراً دست مفسر از دیگر آیات هم کوتاه است. 2️⃣ در صورت دوم، همین اشکال هست، منتها شدیدتر؛ و از طرف دیگر علم اجمالی به تحریف قرآن، یقیناً مانع حجیت قرآن است. در اینجا مفسری که علم اجمالی دارد به این که بعضی از آیات حذف شده است وقتی بخواهد هر آیه‌ای را تفسیر کند حتما احتمال خواهد داد که ممکن است این آیه، طرف علم اجمالی باشد؛ حال چگونه می‌تواند به آن آیه استدلال کند و بگوید خدا این چنین گفت؟ 3️⃣ در حالت سوم هم اگر بگوییم فقط کسی که عالم به تحریف است، نمی‌تواند استدلال کند و کسی که به علم اجمالی، عالم به تحریف نیست، می‌تواند استدلال کند؛ آنگاه این قرآن برای یک گروه خاص خواهد بود. پس نمی شود گفت شما که علم اجمالی دارید، به قرآن استدلال نکنید و ما که علم اجمالی نداریم، به قرآن استدلال می‌کنیم. آیا در این صورت هرگز می‌شود در یک امت اسلامی، قرآن را اصل قرار داد؟ 4️⃣ پاسخ داده شده به صورت چهارم درباره #روایات درست است. یعنی وقتی راوی یک فرد موثق است، می‌توانیم به خبر او استدلال کنیم. زیرا احتمال خلاف را با اصولی که در دست داریم طرد می‌کنیم و می‌گوییم عادل و موثق عمدا خلاف و دورغ نمی‌گوید و احتمال تخلف او را با اصالت عدم سهو، غفلت و نسیان که از اصول عقلایی است، حل می‌کنیم. ⚠️اما #قرآن، نظیر روایت نیست که احتمال خطا و سهو و نسیان را با اصول عقلایی حل کنیم. این احتمال را که دشمن چیزی از قران کم کرده یا نه را نمی‌شود گفت به آن اعتنا نمی‌کنیم. ✅این احتمال یا با #تواتر_قطعی حل می‌شود که اصل قرآن به تواتر از رسول خدا صادر شده است و یکی از جوابها به مساله تحریف است یا با همان #برهان_عقلی حل می‌شود که جواب دیگر بود. ✅پاسخ دیگر آن است که اصلاً جا برای احتمال تحریف نیست. ما همانطوری که الان می‌دانیم روز است به همین صورت می‌دانیم این آیاتی که در خدمت آنها هستیم، عین همان است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم برای مردم بیان کرده است پس مطمئنیم که تحریف نشده است. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۵ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 🔺1⃣ فهمیدین که اگر بخواهیم برای اثبات مصونیت قرآن از تحریف، به خود آیات قرآن کریم استدلال کنیم، مستلزم شبهه #دور است. و نیز گفته شد که این شبهه را بعضی با #روایات حل کردند و گفتند این اشکال با درنظر گرفتن اینکه روایات ما را به قرآن ارجاع می‌دهند، از بین خواهد رفت. 🔺2⃣همچنین در نهایت فهمیدیم که این جواب کافی نیست و خودش مبتلای به شبهه #دور است؛ زیرا ارزش خود روایات به وسیله قرآن کریم است. یعنی اگر بپرسند چرا روایات حجت است، خواهیم گفت چون رسول خدا فرموده‌اند و اگر بپرسند چرا سخن پیامبر حجت است، خواهیم گفت چون خدا فرمود: ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا. پس دوباره به خود #قرآن می‌رسیم. در حالی که هدف این بود که صیانت قرآن از تحریف را با روایات حل کنیم. 🔺3⃣ برخی این جواب را به طریق دیگری بیان کرده‌اند که این مشکل #دور را نداشته باشد. گفته‌اند ارزش روایات را به وسیله قول #پیامبر ثابت می‌کنیم نه با قرآن. یعنی به وسیله معجزاتِ پیامبر، غیر از قرآن نظیر شق القمر، نبوت حضرت اثبات می‌شود، پس ثابت می‌شود که او رسولی صادق و مصدق است و هر چه را که فرمود باید اطاعت کرد و او فرمود سخن عترت طاهره حجت است: إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی. 🔰 پس این می‌شود دلیل اعتبار روایات بدون «استدلال به قرآن»؛ و اگر حجیت روایات ثابت شد، با مراجعه به روایات می‌فهمیم که چون خود ائمه به همین قرآن احتجاج می‌کردند و عمل به این کتاب را نه تنها تجویز می‌کردند، بلکه الزام می‌کردند، پس قرآن تحریف نشد. در نتیجه می‌شود صیانت قرآن از تحریف را با روایات اثبات کنیم، بدون شبهه دور. ✅4⃣ اما این جواب هم کافی نیست. چون پیامبر، سخن معصومین را به تنهایی معتبر نکرد. اگر حضرت فرمود إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا. منظور این نیست که قرآن دلیلی است مستقل و روایت هم دلیلی است مستقل؛ به هر کدام تمسک کردید به مقصد می‌رسید. بلکه می‌فرماید اینها یک واقعیت‌اند که ناگسستنی‌اند. یعنی حقیقت #قرآن بدون امامت نیست و حقیقت #امامت بدون قرآن نیست. بنابراین نمی‌توان صیانت قرآن از تحریف را با #روایات به تنهایی حل کرد. زیرا پیامبر فرمود روایات در کنار قرآن، حجت‌اند. 🔺5⃣علاوه بر این، اگر بخواهیم رسالت رسول خدا را با معجزات دیگر ثابت کنیم نه با قرآن، که شبهه دور برطرف شود؛ این برای صحابه صدر اسلام خوب است، نه الان که بسیاری از معجزات حضرت حتی به عنوان «خبر واحد» به گوش خیلی‌ها نرسیده است. ♻️با تشکر از کانال تلگرامی زیر که در برداشت برخی جلسات مقدمات از آن استفاده شد: ♻️T.me/tasnim_quran_karim 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۶ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 1⃣🔺 یک شبهه: گفته می‌شود بحث تحریف قرآن، بحثی علمی است و #نتیجه_عملی ندارد؛ چرا که به اتفاق، رجوع به قرآن کریم جایز است و قرآنی که الان مسلمین در خدمت آنند، حجت است و اگر تحریف نمی‌شد، می‌توانستیم به قرآن مراجعه کنیم و اکنون هم که به عقیده برخی قرآن تحریف شده است، باز هم می‌توانیم به قرآن مراجعه کنیم؛ پس به حجیت قرآن آسیبی نمی‌رسد؛ لذا #تحریف، یک مسئله علمی است و نتیجه عملی ندارد. 🔰#پاسخ: قرآن کریم مدعی است که در سراسر قرآن، آیات هماهنگند و هیچ اختلافی در آیات نیست: «لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً». 🔺اما کسی که مدعی تحریف است و می‌گوید برخی آیات حذف شده‌اند؛ یعنی برخی آیات را در دست نداریم تا ببینیم در قرآن اختلاف هست یا نه. اگر آن آیات در دسترس بود، می‌توانستیم بگویم کل آیات قرآن مصون از اختلاف‌اند. پس نمی‌شود به آیه فوق استدلال کرد که قرآن معجزه است و در این هماهنگی اعجاز هست. ✅از طرف دیگر، آن آیات از بین رفته یا مطلب مستقل داشته‌اند یا برای مطالب دیگر قرینه، شاهد، مخصص یا مقید و ... بودند و اگر سلسله بحث تفسیری به مسئله‌ای برسد که آن آیات از بین رفته، ناظر به آن مسئله باشد، آنگاه مفسر در آن مسئله تمام آیات را در دسترس ندارد تا بتواند به آنها استدلال کند و نتیجه بگیرد. بنابراین نمی‌توان گفت که مسئله تحریف، فقط یک مسئله علمی است و #نتیجه_عملی ندارد. 2⃣🔺قبلا به عرض رسید که: در آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» منظور از #ذکر، قرآن کریم است و منظور از حفظ هم نگهداری از زوال و نابودی است؛ و گفته شد می‌توان به این آیه استدلال کرد که خداوند قرآن را از #تحریف مصون می‌دارد. 3⃣🔺حال دو سوال مطرح میشود: ⁉️ شاید منظور از #ذکر، پیامبر باشد؛ نظیر آیه ۱۰ سوره طلاق که فرمود: «فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا ۚ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا*رَّسُولًا يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِ اللَّهِ...» ؛ که از بیان رَسُولًا بعد از ذِكْرًا، معلوم می‌شود، گاهی منظور از ذکر همان رسول است. و منظور از #حفظ یعنی پیامبر را حفظ می‌کنیم، نظیر آیه سوره مائده که فرمود وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ؛ که یعنی خدا تو را از گزند مردم حفظ می‌کند. بنابراین نمی‌توان به این آیه برای بحث عدم تحریف قرآن استدلال کرد. ✅ پاسخ: 🔺اولا در سوره مائده که فرمود خدا تو را حفظ می‌کند، یعنی از گزند سیاسی حفظ میکند. چون در موارد دیگر فرمود «انَّک مَیِّتٌ وَ إِنهُم مَّیِّتُونَ» و یا فرمود «ما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِكَ الْخُلْدَ أَ فَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخالِدُونَ». و خدای سبحان هم که پیامبر را از حوادث و زوال و مرگ حفظ نکرد. ♻️پس اینکه فرمود تو را حفظ می‌کنیم، نه یعنی از خطرات نظامی حفظ می‌کنیم؛ و رسول خدا هم از گزند #آسیب_سیاسی نگران بود و نه از مسایل نظامی، چرا که پیامبر از مرگ نمی‌ترسید. 🔺ثانیا اگر لغت "ذکر" بر رسول اطلاق شود باید قرینه داشته باشد، مانند آیه سوره طلاق؛ ولی در آیه «انا نحن نزلنا ذکر» قرینه وجود ندارد. 🔺ثالثا، معمولا برای شخص، اگر قرینه نباشد، انزال یا تنزیل استعمال نمی‌شود و ارسال به کار می‌رود. یعنی گفته می‌شود ما پیامبر را ارسال کردیم، نه پیامبر را انزال یا تنزیل کردیم. 💠 پس به شهادت نزلنا و به شهادت این که خود #ذکر بدون قرینه، قرآن کریم است و به شهادت آنکه «انا له لحافظون» یعنی از گزند زوال و مرگ و میر حفظ می‌کنیم و این نظیر وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ نیست؛ به شهادت همه اینها، منظور از این ذکر، #قرآن_کریم است و خدای سبحان وعده حفظ این کتاب کریم را داد. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 ♻️T.me/tasnim_quran_karim 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۶ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️ ادامه خلاصه جلسه ۲۶ 5⃣🔺سوال دوم: گفته شد در آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ»، منظور از #ذکر (قرآن کریم) است و منظور از #حفظ هم (نگه‌داری قرآن از زوال و نابودی) است. با این حال می‌توان این احتمال را داد که خدای سبحان قرآن را نزد (ولی هر عصری) حفظ کرده است و هر ولی به ولی بعدی سپرده است. لذا میتوان گفت ممکن است این قرآن موجودِ در دسترس مردم تحریف شده باشد و قرآن اصلی نزد ولی عصر محفوظ باشد. ✅ پاسخ: خدای سبحان قرآن را برای "مردم" فرستاده است. اگر بنا بود قرآن پیش اولیای الهی باشد، خدای سبحان میتوانست علم آن را به ولی برساند. چه اینکه خیلی از احادیث به نام احادیث قدسی را به اولیایش رساند و آنان برای مردم بازگو کردند. 🔺خداوند زمانی که این قرآن را از عرش به زمین فرستاد؛ آیا می‌خواست قرآن تنها نزد ولیش باشد و یا فرمود «كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ» کتاب را فرستادیم تا مردم را به وسیله آن از ظلمت ها در بیاوری؟ 🔸علاوه بر این، اگر بگوییم قرآن نزد ولی الله است و اولیای الهی آن را تفسیر و تبیین می‌کنند؛ پس چرا فرمودند روایات ما را با قرآن بسنجید؟ چطور می‌شود که ائمه بفرمایند روایات ما را به کتابی بسنجید که در دسترس شما نیست؟ 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 ♻️ T.me/tasnim_quran_karim 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1

📇 خلاصه متنی تفسیر قرآن، #مقدمات_تفسیری 📆 شماره جلسه: ۲۷ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی ♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️ 1⃣🔰 از آیات دیگری که در مساله صیانت قرآن از تحریف به آن استدلال می‌شود؛ آیه ۴۱ و ۴۲ سوره فصلت است: «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِالذِّكْرِ لَمَّا جَاءَهُمْ وَ إِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ» (۴۱) - «لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَينْ‏ِ يَدَيْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ» (۴۲). 2⃣🔺خداوند می‌فرماید این کتاب عزیز است: «إِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ». در بحث‌های پیشین اشاره شد که #عزت به معنای (صلابت و نفوذناپذیری) است. زمین سفت و محکمی که نفوذناپذیر است و با بیل و کلنگ در آن زمین نمی‌شود اثر گذاشت و نفوذ کرد را ارض عزاز می‌گویند. انسانِ تسلیم نشو و نفوذناپذیر را هم عزیز می‌گویند. 3⃣♻️ #عزت، متعلق به موجودی است که قدرت محض باشد و خدای سبحان، قادر محض است. لذا خدای سبحان، (عزیز) است و هر موجودی به این عزیزِ محض مرتبط باشد، از عزت سهمی دارد. 4⃣🔺یک کتاب وقتی #عزیز است که آن را با ادله و برهان نشود از بین برد و یا با ساختن بدلی مثل آن نشود آن را از استحکام انداخت و نیز نتوان با دسیسه و حیله آن را از بین مردم گرفت. 5⃣🔺در ادامه، عزیز بودن قرآن را تبیین کردند: «لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَينْ‏ِ يَدَيْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ». چون حرف نفی لَّا يَأْتِيهِ روی الْبَاطِلُ آمده و بالقول المطلق فرمود: لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ؛ یعنی به هیچ نحو، بطلان به حریم قرآن کریم راه ندارد. 6⃣❗️لذا این کتاب بطلان ناپذیر است؛ نه در زمان خود، عاملی این کتاب را از عزت و صلابت می‌اندازد «لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَينْ‏ِ يَدَيْه» و نه بعد از نزول او و در آینده عاملی می‌آید که این کتاب را از عزت و استحکام بیاندازد «وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ» 7⃣✅هیچ راهی برای بطلان قرآن وجود ندارد؛ نه کتاب سماوی می‌تواند او را باطل کند، نه مکتب فکری بشری و نه دسیسه‌های سیاسی. نه خداوند ابطالش می‌کند؛ چون خاتم کتابهاست، #مهیمن (مسلط و مشرف) بر دیگر کتب است. و نه احدی می‌تواند این کتاب را ابطال کند. نه می‌شود با ادله جلوی صحت دعوت او را گرفت و نه می‌شود با براهین، جلوی صحت ادعای او را گرفت؛ نه در عصر خودش و نه در اعصار آینده. 8⃣🔰چرا که این قرآن برای یک عصر و یک نسل نیامده؛ بلکه برای ابد، الی یوم القیامه آمده است و هیچ مکتبی نیست، مگر اینکه قرآن درباره او مهیمن است؛ یعنی اگر آن مکتب حق است، قرآن تصدیقش می‌کند و اگر باطل است، ابطالش می‌کند. 9⃣🔺اینطور نیست که قرآن درباره آراء و مکتبهای گوناگون که امروز پیدا شده، نظر نداده باشد. قرآن همه کلیات و همه خطوط اصلی را تبیین کرده است؛ آنچه که به هر نحوی به عالم برمیگردد، چه به جهان بینی مربوط باشد، چه درباره تکامل انسان و پرورش انسان باشد، قرآن درباره‌اش نظر داده است. 0⃣1⃣🔺 قرآن این چنین کتابی است با این ادعا و با این گستردگی؛ نه در گذشته مکتبی بود که او را باطل کند، نه در آینده مکتبی خواهد آمد که او را ابطال نماید. 1⃣1⃣🔺و در نهایت، توجه نمایید که خدای سبحان تنها #بطلان_علمی را طرد نکرده، بلکه #بطلان_عملی را هم طرد کرده است؛ لذا نه می‌شود این کتاب را با ادله و براهین میراند و نه می‌شود آن را با دسیسه و حیله از بین مردم گرفت. 🚸🚸🚸🚸🚸🚸 🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر مقدمات قرآن 🔴 eitaa.com/tafsire_tasnim1/28 📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜 ♻️ http://T.me/tasnim_quran_karim 🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺 📚کانال تفسیر تسنیم ✅ @tafsire_tasnim1